به گزارش خبرنگار رادیو و تلویزیون ایرنا، محمد صالح نیکنام کارگردان مجموعه مستند تارکد و محمدرضا میراحمدی مدیر طرح و برنامه مرکز هنری رسانه ای نهضت با حضور در مجموعه مرکزی خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا) در یک نشست خبری شرکت کردند و درباره جزییات مجموعه مستند تارکد توضیحاتی را ارائه دادند.
بخش نخست این نشست پیش از این منتشر شد و هم اکنون بخش دوم و پایانی آن قابل مطالعه است.
تارکد یک مجموعه مستند ۱۰ قسمتی است که در هر قسمت به موضوعات مرتبط با پرونده‌های حساس دهه اول پس از انقلاب اسلامی می‌پردازد. سوژه‌های این مستند از سال ۵۷ تا ۶۷ را شامل می‌شود و بیشتر ناظر به پرونده‌هایی است که سویه‌های امنیتی داشته‌اند و محل ابهامات و بحث‌های زیادی بوده‌اند؛ از جریان نخست‌وزیری گرفته تا پرونده‌های مربوط به سینما رکس، عباس امیرانتظام، آیت‌الله شریعتمداری و پرونده‌های دیگر.
رسانه های خارج کشور سندی ارائه نمی دهند
صالح نیکنام در گفت‌وگو با خبرنگار رادیو و تلویزیون ایرنا با تاکید بر این که مستند نباید یک طرفه نباشد توضیح داد: مستند ما نیمه بلند است و بلند نیست. در مستند بلند می شود نیمه اول را به روایت یک طرف اختصاص بدهید و در نیمه دوم مساله را برگردانید. در مستند نیمه بلند کمتر این اتفاق می افتد. ما با توجه به مختصات کار تلاش کردیم جور دیگری به سمت اقناع کنندگی برویم. ما از گزاره‌های من درآوردی عبور کردیم. هر چیزی که می گوییم بلافاصله سندش را به نمایش در می آوریم. یک سایت جداگانه ای طراحی کردیم که سندها آنجا بارگذاری شده است.
وی با بیان این که خیلی جاها اطلاعات غیررسمی داریم گفت: مثلا می‌دانیم فلان فرمانده گفته که فلان اتفاقات افتاده است. ما حتی از این اطلاعات هم پرهیز کردیم. سعی کردیم حرفی بزنیم که اسکن سندش عینا وجود داشته باشد. کسی که این ده قسمت را ببیند شاید بگوید به صورت افراطی از اسناد استفاده شده است. من نمی توانم به مخاطب بگویم چون من حرفی زده‌ام به من اعتماد کنید. رسانه های فارسی‌زبان خارج کشور بعضا سندی ارائه نمی دهند. نریشن (گفتار متن) مجموعه ای از گزاره ها را می گوید و رد می شود. ولی به نظر من یک مستندساز باید برای حرفش استناد محکم بیاورد.
رسانه های اپوزسیون شب و روز دارند تولید می کنند. ولی ما کار را رها کردیم و فقط مستند اجتماعی می‌سازیم
وی در پاسخ به این سوال که به چه اسنادی دسترسی دارید اظهار داشت: همیشه این بحث در کشور بوده که اسناد لانه جاسوسی مهم است. مقام معظم رهبری هم چند بار تاکید کردند. اسنادی که سال ۶۱ از لانه جاسوسی بیرون آمده است دریایی از اطلاعات درباره شخصیت‌ها، وقایع و تحلیل‌ها را در خودش دارد. ولی کسی سراغش نرفته است. کسی سراغ اسنادی که از محرمانگی خارج می شود نمی رود. ما سراغ اسناد پنهان نرفتیم. همه اسناد آشکار هستند. ما کنار هم چیدن قطعات پازل را انجام دادیم. در واقع کار شاقی نکردیم.
فقط مستند اجتماعی می‌سازیم
کارگردان مجموعه مستند «تارکد» با یادآوری این که از سال ۹۰ تا ۹۶ جریان خوبی برای روایت سوژه های مهم تاریخی ایجاد شد اظهار داشت: همزمان فضای مستند و سینمایی کشور خیلی به سمت سوژه‌های اجتماعی چرخید که البته آنها هم لازم است. ولی کار رسانه ای یک کار پازلی است و هر کسی باید جای خودش را بشناسد و در آن فضا شروع به فعالیت کند. رسانه های اپوزیسیون شب و روز دارند تولید می کنند. ولی ما کار رها کردیم و فقط مستند اجتماعی می‌سازیم. آنها کار را رها نکرده اند. ما سال هاست که نسبت به حوزه تاریخ دچار غفلت شده ایم که یکی از دلایلش به خاطر نیروی انسانی است.
عذاب وجدان دارم
وی افزود: تلاش کردم در این ده قسمت سراغ موضوعاتی بروم که ربطی با مسائل روز داشته باشد. من عذاب وجدان دارم که چرا زودتر راجع به سینمارکس صحبت نکردیم. یک روایت دروغین را به اشتباه ساختند که انقلابیون آدم‌های خشن و مردم ستیز و بی منطقی بودند که ۴۰۰ نفر را زنده زنده سوزانده اند. وقتی چنین تصوری در جامعه ایجاد می کنی، برداشت از آدم انقلابی یک چیز دیگری می شود.
عذرخواهی می‌کنم
این کارگردان با تاکید بر این که هر کسی باید سهم خودش را بپذیرد، گفت: من به عنوان مستندساز و بنگاه های رسانه ای به نسل جدید جفا کرده‌ایم. خارجی ها حرف شان را می زنند و ما داریم نگاه می کنیم. رهبر جامعه چندین بار گفته اند که بروید اسناد لانه جاسوسی را بخوانید. من از جامعه رسانه ای به خاطر این که ما مستندسازان به سمت این سوژه‌ها نرفته ایم عذرخواهی می‌کنم.
نمی دانم ما چرا بی‌خیال هستیم. در فضای مجازی یک روایت های باورنکردنی سینمارکس مطرح است. شما در داخل هم هیچ روایتی تولید نمی کنید. طبیعی است که جامعه یک سری فکرهایی بکند
صالح نیکنام با یادآوری این‌که پژوهش مجموعه مستند «تارکد» بسیار زمان بر بود اظهار داشت: پژوهش ده قسمت بیش از دو سال طول کشید. دامنه موضوعات خیلی گسترده است و از دفاع مقدس، حج ۶۶ تا انفجار دفتر نخست وزیری را شامل می‌شود. پیدا کردن آرشیو برای این مجموعه زمان بر بود.
وی با بیان این که ما نباید فکر کنیم تاریخ انقلاب یک جور نوستالژی است گفت: این تاریخ با مسائل روز پیوند مشخص دارد. جریانی که از آیت الله شریعتمداری حمایت می کرد همچنان زنده است. آمریکایی ها فهمیده‌اند که مذهب در ایران ریشه دارد. روایت نکردن این ها خسارت زیادی به جامعه می زند. درباره نهضت آزادی و عملکردشان در زمان شروع جنگ باید صحبت کنیم. وگرنه جوانان فکر می کنند که این ها نسخه شفابخش روز هستند. بیاییم آدم‌های شبیه این ها را پیدا کنیم و کشور را به دست‌شان بدهیم. ولی وقتی عملکردشان را نگاه می‌کنید این ادعا زیر سوال می رود.
رفتن سراغ سوژه های تاریخی حرف زدن درباره مسائل روز است
این کارگردان رفتن سراغ سوژه های تاریخی را حرف زدن درباره مسائل روز دانست و افزود: نگرش ما نسبت به تجربه دهه‌های اخیر تصمیم ما را نسبت به آینده مشخص می کند. به ما می گوید که دنبال چه اصلاحی باشیم و اولویت ما چه باشد. وقتی درباره تاریخ انقلاب صحبت نکنیم در روز ضربه اش را می‌خوریم.
وی افزود: درباره سینمارکس صحبت نشد. وقتی متروپل اتفاق افتاد، بحث سینمارکس داغ شد. رسانه های معاند به هر بهانه ای درباره سینمارکس صحبت می کنند. نمی دانم ما چرا بی‌خیال هستیم. در فضای مجازی یک روایت های باورنکردنی سینمارکس مطرح است. شما در داخل هم هیچ روایتی تولید نمی کنید. طبیعی است که جامعه یک سری فکرهایی بکند.
این کارگردان با یادآوری این نکته که شبکه های معاند من و تو و بی بی سی هر سال کلی تولیدات تاریخی دارند اظهار داشت: اگر آنها مستند صحبت کنند من مشکلی ندارم. نگاهشان با جمهوری اسلامی معارض است. ولی حرف‌های‌شان اصلا مستند نیست. آدم ناراحت می‌شود وقتی می‌بیند ما روایت‌های تاریخ را خیلی جدی نمی‌گیریم.
صالح نیکنام با اشاره به قسمت ششم مستند با عنوان اسناد سمی گفت: وقتی ایران فاو را می گیرد و به بصره نزدیک می شود، آمریکایی‌ها احساس خطر می‌کنند. گزارش محرمانه ای به نام بر دروازه های بصره را آماده می کنند و هشدار می دهند که سقوط صدام قطعی است. از آنجا استراتژی‌های آمریکا خشن‌تر می شود و حضور میدانی‌تری پیدا می کند. همه خط و مرزهای قدیمی را کنار می گذارد و رسما فرمانده میدانی با نام فرانکونا را می‌فرستد. چون برایشان حیاتی بود که ایران نتواند بصره را بگیرد.
دوست داریم جریان سازی داشته باشیم
محمدرضا میراحمدی، مدیر طرح و برنامه مرکز هنری رسانه ای نهضت در ادامه نشست در پاسخ به این سوال که این مرکز به چه موضوعاتی توجه دارد گفت: وقتی بخواهیم مستند تاریخی بسازیم، انقلاب اسلامی جزو اولین گزینه هایی است که به ذهن می رسد. ما دوست داریم جریان سازی داشته باشیم. به عنوان مثال قسمت اول مستند تارکد درباره آقای شریعتمداری بود که درباره ایشان زیاد صحبت نشده است. مستند این یک اعتراض است هم به ماجرای دوم خرداد می پرداخت.
وی افزود: درباره اغتشاشات سال گذشته چندین اثر در دست تولید داریم. مستند فراخوان سرخ درباره اعتراضات در کشورهای غربی بود که از تلویزیون پخش شد. در رابطه با مسمومیت های مدارس هم تولید مستند داشته‌ایم.
نظر شما