علی قاضی در گفت‌وگو با خبرنگار تئاتر ایرنا، با اشاره به اینکه در نمایش و تئاتر مقولاتی چون آموزش، پژوهش و آفرینش به‌عنوان اولویت‌ها و اصول شناخته می‌شود، گفت: در پرداختن به نمایش‌های آیینی و سنتی باید به ۲ عنصر پژوهش و آفرینش با نگاهی ویژه‌تر پرداخته شود.
نویسنده و کارگردان بهیگ بازنه که اثرش در بخش نمایش‌های فردی، نقالی و روایت‌های ملی و کار آواهای بیست و یکمین جشنواره نمایش‌های آیینی و سنتی حضور دارد درباره استفاده از سبک‌های نمایشی برای پرداختن به سنت‌ها و آیین‌ها افزود: آثار هنر و نمایشی که بتواند پرداختی نو را به مخاطب ارائه کند بدون شک جذابیت‌های خاص خود را نیز دارد چرا که در شرایط امروزی، افراد به شدت درگیر روزمرگی هستند و تکرار و تشابهات در زندگی عمومی حس می‌شود از این رو آنچه ذهن و چشم مخاطب را از این فضای رکود خارج و به کنش وادار کند می‌تواند جذابیت نیز داشته باشد.
وی تصریح کرد: این تازگی در خلق اثر را باید چه در تعاریف و چه در معنا و همچنین در شیوه اجرا در نظر گرفت تا مفاهیم نیز به‌درستی منتقل شود.
این کارگردان تئاتر با تأکید بر لزوم پژوهش و آفرینش برای پرداختن به موضوعات آیینی و سنتی در هنرهای نمایشی اظهار داشت: پژوهش باید به صورت کامل و جامع انجام شود تا مشکلی در دراماتورژی (نمایش‌پردازی) اثر به وجود نیاید و پس از آن نیز لازم است آفرینش به شیوه‌ای نو و مخاطب‌پسند صورت گیرد و ساختاری ایجاد شود که هم مخاطب عام و هم مخاطب خاص پذیرای اثر تولیدی باشد.
قاضی در خصوص ضرورت پرداختن به نمایش‌های آیینی و سنتی و فرصت بهره‌گیری از جشنواره‌های مرتبط با این نمایش‌ها نیز گفت: این دست جشنواره‌ها نه آغاز است و نه پایان و تنها یکی از فرصت‌های ارائه کار به صورت عمومی است. آنچه می‌تواند در ریل‌گذاری و شکل‌گیری اتفاقات این‌چنینی کمک‌کننده باشد، آن است که این آثار بیشتر به میان کوچه‌ها و معابر و اجراهای عمومی هدایت شوند.
یک هدف عمده در تولید نمایشیهای آیینی و سنتی وجود دارد و آن احیاگری است، احیای آنچه به دست فراموشی سپرده‌شده استنویسنده و کارگردان نمایش «بهیگ بازَنه» که تیرماه امسال در نوزدهمین جشنواره بین‌المللی نمایش عروسکی تهران-مبارک برای بهترین طراحی فضا، موردتقدیر قرار گرفته است، یادآور شد: تئاتر خیابانی و میدانی از مظلوم‌ترین گونه‌های تئاتر است که با بی‌رحم‌ترین مخاطبان نیز سروکار دارد اما باید به عنوان یک دغدغه وارد سبد فرهنگی مردم شود و جشنواره نمایش‌های آیینی و سنتی نیز فرصتی است تا این هنر در خیابان و معابر نمود بیشتری داشته باشد.
وی به نقش هنرهای نمایشی در ایجاد گفتمان فرهنگی اقوام اشاره کرد و گفت: بدون شک یک هدف عمده در تولید نمایشیهای آیینی و سنتی وجود دارد و آن احیاگری است، احیای آنچه به دست فراموشی سپرده‌شده است.
قاضی افزود: هنگامی‌که آیین و سنت فراموش شده‌ای، بازسازی و بازآفرینی شود و شکلی نو بیابد، می‌تواند جذابیت‌های ویژه‌ای نیز برای مخاطب ایجاد کند و تأثیر بسزایی در ذهن مخاطب به وجود آورد و ارتباطی منطقی نیز با وی برقرار کند.
نویسنده و کارگردان بهیگ بازنه در پاسخ به این سؤال که در پرداخت به آیین‌ها در قالب‌های هنری همچون نمایش تا چه میزان می‌توان به اصل آیین و سنت پایبند بود؟ تصریح کرد: هنگامی‌که در نمایش‌های آیینی و سنتی از اصالت یک اتفاق برگرفته از زندگی روزمره مردم یک اقلیم و جغرافیای خاص صحبت می‌شود مهم‌ترین فاکتور توجه به حفظ آن آیین و سنت است. نیازی نیست به شکلی کامل این آیین و سنت را به زبان و ادبیات نمایشی تبدیل و اجرا کرد بلکه باید اجرا و بازسازی آیین در ادبیات نمایشی به شکلی روی دهد که اصالت حفظ شود.
بهیگ بازنه یک عروسک دست‌ساز میان قوم بختیاری است که نام آن از بهیگ به معنای عروسک و بازنه به معنای بازی‌کننده و یا نمایشگر تشکیل می‌شود
وی با بیان اینکه بین نمایش‌های بومی و نمایش‌های آیینی و سنتی تفاوت وجود دارد و نمی‌توان تداخل فرهنگی و یا الگوبرداری را چندان مطرح کرد، افزود: آیین‌ها جهان شمول هستند به‌طوری‌که وقتی در یک نمایش هنری از یک آیین باران خواهی در یک قوم و منطقه صحبت می‌شود می‌توان نمونه‌های مشابه آن را نیز در اقوام و مناطق دیگر نیز مشاهده کرد و این شیوه اجراست که تعیین‌کننده تفاوت است و بدون شک ماهیت‌ها یکسان بوده و نمی‌توان گفت که پرداختن به یک آیین در قالب اثر هنری، احتمال تداخل فرهنگی را به وجود خواهد آورد.
قاضی درباره نمایش «بهیگ بازُنه» نیز اظهار داشت: بهیگ بازنه یک عروسک دست‌ساز میان قوم بختیاری است که نام آن از بهیگ به معنای عروسک و بازنه به معنای بازی‌کننده و یا نمایشگر تشکیل می‌شود.
این هنرمند تئاتر و نمایش یادآور شد: این عروسک در اصل عروسک آمال و آرزوهای مردم بختیاری است و کاربردهای آیینی متفاوتی دارد که تمامی این آیین‌ها در راستای حاجت‌روایی اجرا می‌شوند.
وی با اشاره به اینکه در نمایش بهیگ بازنه به نقش این عروسک در آیین باران خواهی پرداخته‌شده است، تصریح کرد: مردم بختیاری در هنگامه بروز خشک‌سالی این عروسک را آراسته کرده و به همراه نواختن موسیقی آن را به مکانی مقدس همچون امامزاده منتقل می‌کنند و دخیل می‌بندند.
قاضی افزود: در نمایش هنری برگرفته از این آیین علاوه بر معرفی این سنت بختیاری از رنگ‌ها به شکلی کاربردی‌تر استفاده شده است و مقام‌های موسیقی هم در اجرای نمایش جایگاه خاصی دارند.
بیست‌ویکمین جشنواره بین‌المللی نمایش‌های آیینی و سنتی با دبیری احمد جولایی، از یکم تا یازدهم مهر، در بخش‌های «رادیو تئاتر» و «نمایشگاه هنرهای نمایشی» به میزبانی تهران، «صحنه‌ای» (ویژه-آزاد) و «بین‌الملل» به میزبانی استان گلستان (گرگان و کردکوی)، «شبیه‌خوانی» به میزبانی استان مرکزی (تفرش)، «نمایش‌های فردی، نقالی، روایت‌های ملی و کارآواها» و «معرکه‌ها، آیین‌ها و بازی‌های نمایشی» به میزبانی استان چهارمحال و بختیاری (شهرکرد)، «سمینارهای پژوهشی» و «نمایشنامه‌نویسی» به میزبانی آذربایجان شرقی (تبریز) در حال برگزاری است و خراسان شمالی در ۲ بخش «عروسکی» و «دانشجویی صحنه» این رویداد را با ۲۱ اثر نمایشی از هفتم تا دهم ماه جاری برگزار می‌کند.
نظر شما