به گزارش ایرنا، شعار امسال روز جهانی غذا با درنظر گرفتن موضوع مهم آب، «آب زندگی است، آب غذا است» نامگذاری شده است زیرا آب برای حیات روی زمین ضروری است. بیشتر سطح زمین را پوشانده، بیش از ۵۰ درصد بدن ما را تشکیل می دهد، غذای ما را تولید کرده و حامی امرار معاش ما است. اما این منبع گرانبها بی نهایت نیست و آنچه می‌خوریم و نحوه تولید غذا، بر مقدار و چگونگی آب تأثیر می گذارد.
تنها ۲.۵ درصد آب شیرین، مناسب برای شرب، کشاورزی و بیشتر مصارف صنعتی است. آب یک نیروی محرکه برای مردم، اقتصاد، طبیعت و اساس غذای ما است. در واقع، آبی که برای کشاورزی استفاده می‌شود، ۷۲ درصد از برداشت جهانی آب شیرین را تشکیل می دهد، اما مانند همه منابع طبیعی، آب شیرین بی نهایت نیست.
رشد سریع جمعیت، شهرنشینی، توسعه اقتصادی و تغییرات آب و هوایی منابع آبی سیاره را تحت فشار فزاینده‌ای قرار می دهد. در عین حال، منابع آب شیرین به ازای هر نفر در دهه‌های گذشته ۲۰ درصد کاهش یافته است و وضعیت دسترسی و کیفیت آب به سرعت در حال بدتر شدن است که از جمله دلایل آن می توان به این موارد اشاره کرد: چندین دهه استفاده و مدیریت نامناسب، استخراج بیش از حد از آب های زیرزمینی، آلودگی و تغییرات آب و هوایی. به یاد داشته باشیم این خطر وجود دارد که این منبع گرانبها را به نقطه ای بی بازگشت سوق دهیم.
امروزه ۲.۴ میلیارد نفر در کشورهایی زندگی می کنند که دچار تنش آبی هستند. بسیاری از آنها کشاورزان خرده‌پایی هستند که در حال حاضر برای برآوردن نیازهای روزانه خود، تلاش می کنند. رقابت بر سر این منبع گرانبها در حال افزایش است و متأسفانه کمبود آب به علت درگیری‌ها تبدیل می شود.
حدود ۶۰۰ میلیون نفر که حداقل تا حدی برای امرار معاش به سیستم های غذایی آبزیان وابسته هستند، از اثرات آلودگی، تخریب اکوسیستم و تغییرات آب و هوایی رنج می برند.
کارشناس مسئول آموزش همگانی انستیتو تحقیقات تغذیه و صنایع غذایی کشور با اشاره به اینکه کم‌آبی و مسمومیت با آب دوروی یک سکه‌اند که می‌توانند با خطر مرگ همراه باشند، گفت: دریافت آب در مقادیری بیش از توانایی بدن سبب تورم سلول‌های مغز و کشنده است.
دکتر مینا کاویانی با اشاره به اینکه کمبود آب سالم یکی از مشکلات عمده مرتبط با غذا و زندگی بشریت در سراسر جهان است اظهار کرد: امسال در سالروز گرامیداشت روز جهانی غذا، شعار "آب زندگی است، آب غذا است" انتخاب شده که هدف اصلی آن ارتقای سطح آگاهی عموم به مشکلات مرتبط با آب و ارایه راهکارهایی برای فائق آمدن بر آنها بوده است.
وی با بیان اینکه آب در هنگام تولد حدود ۷۵ تا ۸۵ درصد وزن بدن را تشکیل می‌دهد، افزود: با افزایش سن و بالارفتن میزان چربی به ۶۰ تا ۷۰ درصد در بالغین لاغر و ۴۵ تا ۵۵ درصد در بالغین چاق می‌رسد ضمن اینکه آب کل بدن در ورزشکاران بیشتر از غیرورزشکاران است و با افزایش سن و کم شدن توده عضلانی کم‌تر می‌شود.
دکتر کاویانی توزیع آب بدن به شکلی است که دوسوم آب کل بدن درون سلول‌ها است و یک‌سوم آن آب خارج سلولی شامل آب و مواد محلول در پلاسما، لنف، مایع نخاعی و ترشحات و همچنین آب میان‌بافتی در بین و اطراف سلول‌ها است(به تجمع غیر طبیعی مایع در فضاهای میان‌بافتی بین سلول‌های بافت‌ها یا حفره‌های بدن ادم می‌گویند و این حالت معمولا در شرایط بیماری ایجاد می‌شود).
کارشناس مسئول آموزش همگانی انستیتو تحقیقات تغذیه و صنایع غذایی کشور درباره عملکرد آب در بدن توضیحاتی داد و افزود: آب عملکردهای مهمی در بدن دارد به طور مثال آب بخش اساسی در تمام بافت‌های بدن محسوب می‌شود و بسیاری از مواد حل‌شده در آن برای کارهای سلول در دسترس قرار می‌گیرند و معمولا در تمام واکنش‌های بدن مورد نیاز است همچنین برای اعمال فیزیولوژیک مثل هضم، جذب و دفع مواد نیز عاملی ضروری است، آب در ساختمان و عملکرد سیستم گردش خون نقش دارد و حفظ ثبات فیزیکی و شیمیایی مایعات خارج و داخل سلولی نقش دیگر آب در بدن است.
وی با اشاره به نقش مستقیم آب در در حفظ دمای بدن، گفت: آب با تبخیر عرق، بدن را در آب و هوای گرم، خنک کرده و از افزایش بیش از حد دمای بدن (هیپرترمی) جلوگیری می‌کند یا آن را به تاخیر می‌اندازد.
دکتر کاویانی درباره عوارض کم‌آبی در بدن نیز به مواردی اشاره کرد و افزود: ازدست دادن تنها ۱۰ درصد آب بدن سبب مشکلات شدید مانند کاهش حجم خون و گرفتگی ماهیچه‌ها می‌شود به شکلی که از دست دادن ۲۰ درصد آب بدن موجب بی‌آب شدن (دهیدراتاسیون) فرد می‌شود و ممکن است او را در معرض مرگ قرار دهد، حتی کم‌آبی خفیف (از دست دادن یک تا ۲ درصد) می تواند منجر به از دست‌دادن عملکرد شناختی، هوشیاری و افزایش ضربان قلب شود.
زندگی بدون آب تا چند روز امکانپذیر است؟
این کارشناس در پاسخ به این سوال که زندگی بدون آب تا چند روز امکانپذیر است؟ ادامه داد: در آب و هوای متوسط، بالغین سالم قادرند تا ۱۰ روز و کودکان نیز می‌توانند تا پنج روز بدون آب زنده بمانند، این در حالی است که یک فرد می‌تواند چندین هفته بدون غذا زنده بماند.
وی به منابع دریافت آب اشاره کرد و گفت: در حالت طبیعی آبی که وارد بدن ما می‌شود از آب و مایعات نوشیده شده و آب موجود در مواد غذایی ناشی می‌شود ضمن اینکه اکسیداسیون مواد غذایی در بدن نیز منجر به تولید آب می‌شود (آب متابولیک) که حدود ۲۰۰ تا ۳۰۰ میلی‌لیتر است.
دکتر کاویانی خاطرنشان کرد: دفع آب به طور طبیعی به صورت ادرار و مدفوع انجام می‌شود که به آن دفع قابل اندازه‌گیری آب یا دفع محسوس آب می‌گویند و کلیه‌ها تنظیم‌کننده اصلی دفع محسوس آب هستند، آب همچنین از طریق هوای دمی از ریه‌ها و بخار آب از راه پوست دفع می‌شود که به آن دفع غیرقابل اندازه‌گیری یا دفع نامحسوس آب گویند، دفع نامحسوس آب نیز مداوم و معمولا ناخودآگاه است و قرارگرفتن در ارتفاعات، رطوبت کم و دمای بالا می‌تواند باعث افزایش دفع آب نامحسوس از طریق ریه‌ها و تعریق شود.
نشانه‌های بی آبی بدن
کارشناس مسئول آموزش همگانی انستیتو تحقیقات تغذیه و صنایع غذایی کشور با بیان اینکه بی‌آب شدن بدن با نشانه‌هایی همراه است عنوان کرد: نشانه‌های دهیدراتاسیون شامل سردرد، خستگی، کاهش اشتها، سبکی سر و کاهش کشیدگی طبیعی پوست است، سایر نشانه‌ها نیز با ادرار غلیظ، کاهش برون‌ده ادراری، چشم‌های فرورفته، خشکی غشاهای مخاطی دهان و بینی و تاکیکاردی (افزایش ضربان قلب) مشخص می‌شود همچنین در فرد دهیدراته اندازه مواد حل‌شده در ادرار بیش از حد طبیعی و ادرار تیره‌تر از حد معمول است.
دکتر کاویانی با بیان اینکه بدن انسان هیچ منبعی برای ذخیره آب ندارد اضافه کرد: برای حفظ سلامت و تامین انرژی بدن، مقدار آبی که در هر ۲۴ ساعت از بدن دفع می‌شود، باید جایگزین شود، نیاز بدن به آب بستگی به عواملی مانند سن، جنسیت و دما دارد و در بزرگسالان این مقدار مجموعا حاصل از غذا (۳ لیوان )، آب و نوشیدنی‌ها و آب متابولیک (یک لیوان)، بین هفت تا ۱۱ لیوان است.
ایشان در توضیح اینکه آیا تشنگی همیشه نشانه خوبی برای نوشیدن آب است؟ اضافه کرد: همیشه خیر! تشنگی معمولا پیامی کافی برای نیاز به مصرف آب است البته به غیر از شیرخواران، ورزشکارانی که ورزش سنگین انجام می‌دهند، بیماران و افراد سالمند که ممکن است حس تشنگی‌شان کم شده باشد البته در شرایطی که گرمای زیاد یا تعریق بیش از حد وجود دارد، تشنگی ممکن است نیاز واقعی بدن به آب را نشان ندهد.
وی در ادامه درباره مسمومیت با آب نیز به مواردی اشاره کرد و افزود: مسمومیت با آب در نتیجه دریافت آب در مقادیری بیش از توانایی بدن برای دفع آن روی می‌دهد که در پی آن حجم مایع داخل سلولی افزایش یافته و سبب تورم سلول‌ها مخصوصا سلول‌های مغز می‌شود، این حالت با ایجاد سردرد، تهوع، نابینایی، استفراغ، حرکات تند عضلانی یا صرع همراه است و اگر درمان نشود، می‌تواند کشنده هم باشد.
دکتر کاویانی درباره میزان درصد آب موجود دربرخی از مواد غذایی نیز توضیحاتی داد و گفت: در کاهو ۹۶، تخم مرغ ۷۵،کرفس۹۵، موز۷۴، خیار۹۵، کلم خام۹۲،جوجه بریان۷۰، هندوانه ۹۲، ذرت آبپز۶۵،بروکلی آبپز۹۱،گوشت گاو (راسته)۵۹، شیر بدون چربی۹۱، اسفناج۹۱، نان سفید۳۷،لوبیا سبز آبپز۸۹، کیک۳۴، هویج خام،۸۸، کره ۱۶، پرتقال۸۷، غلات پخته۸۵ ،بیسکوییت شور۳، سیب خام بدون پوست۸۴، شکر سفید۱، انگور۸۱، روغن ها صفر و سیب زمینی آبپز۷۷ درصد آب وجود دارد.
نظر شما