گروه جامعه ایرنا - با آغاز فصل سرما، دوباره آلودگی هوا و بروز وارونگی دما بی قراری می کند که هرچه زودتر رخ بنمایاند تا صدای سرفه ها و آژیر بی امان آمبولانس ها در سطح معابر کلانشهری مانند تهران بیش از هر زمان دیگری به گوش برسد، سوال این است که وارونگی دما یا همان اینورژن چیست؟ آیا قبلا نبوده و تازه به دستاوردهای انسان در زمینه رفتار با طبیعت اضافه شده است؟ باید گفت که خیر اینطور نیست اینورژن همیشه بوده یعنی با شروع فصل سرما وارونگی دما هم رخ می داد، اما در چند دهه اخیر با شدت بیشتری خودنمایی می کند.
دلیل شدت این پدیده در دهه اخیر روشن است؛ چون طبیعت دیگر توان خودپالایی خود را از دست داده بنابراین با ورود کوچکترین عامل در بروز آلودگی هوا، از خود بی خود شده و به اصطلاح خودش را وا می دهد زیرا نمی تواند از خود در برابر فشارهای انسان مقاومت کند در نهایت دودش به چشم همان انسان می رود.
وقتی اینورژن رخ می دهد گویی پتویی به روی شهر کشیده و توان نفس کشیدن از هوای شهر گرفته می شود، از طرفی هم منابع آلاینده مانند خودروهای فرسوده و موتورسیکلت ها هم مدام در حال تردد هستند و آلودگی را زیر این پتو پراکنده می کنند، زمانی این وضعیت شدت می یابد که هیچ بادی نوزد و هوا در حالت سکون باقی بماند حال اگر این سکون هوا چند روز طول بکشد دیگر زمان آن است که دودی سیاه آسمان کلانشهرها به ویژه تهران را فرا بگیرد و هشدارهای رنگارنگ زرد، نارنجی و قرمز داده شود؛ در چنین شرایطی می‌گویند مراقب خود باشید، از خانه هایتان بیرون نیایید، ورزش نکنید و در حالت حادتر مدارس و ادارات هم تعطیل می‌شوند.
سازمان حفاظت محیط زیست در چند سال اخیر که آلودگی هوا در پایتخت بیداد می کند و گویی هیچ نهادی حریفش نمی شود، بارها و بارها اعلام کرده که خودروها و موتورسیکلت‌های فرسوده مقصران اصلی آلودگی هوا هستند، تا زمانی که این وسایل نقلیه فرسوده و از رده خارج شده در خیابان های پایتخت جولان می دهند و هیچ وقعی به هیچ نهادی نمی گذارند وضعیت همین است.
آمارها نشان می‌دهد در کشور ۲۶ میلیون خودرو شماره گذاری شده که از این تعداد حدود ۷ میلیون خودرو به سن فرسودگی رسیده‌اند، همچنین ۱۲.۵ میلیون موتورسیکلت شماره گذاری شده که حدود ۱۰ میلیون از آنها فرسوده‌اند و عموماً نیز کاربراتوری هستند، سن فرسودگی موتورسیکلت ۶ سال تعیین شده است و سن فرسودگی خودرو هم نیز متفاوت است مثلا سواری ۲۰ سال و عمومی ۱۰ سال در نظر گرفته شده است.
در این میان اما شرایط خودروهای ناوگان حمل و نقل عمومی خوب نیست به طوری که بیش از ۸۶ درصد آنها به سن فرسودگی رسیده‌اند که هم منجر به افزایش آلودگی هوا به ویژه در کلانشهرها می‌شود، چون این خودروها آلاینده‌های بیشتری منتشر و در مقابل سوخت بیشتری هم مصرف می‌کنند، علاوه بر این کمبود اتوبوس در ناوگان حمل‌ونقل عمومی داستان دیگری است به طوری که برآورد شده در تهران حدود ۸ تا ۹ هزار اتوبوس نیاز است اما اکنون کمتر از ۲ هزار اتوبوس فعالیت می‌کند.
تمام این آمارها و در کنار آن وضعیت هوا و تیره و تار شدن آسمان در فصل سرما به علت انتشار آلودگی، نشان می‌دهد که وضعیت منابع متحرک به عنوان متهم ردیف اول آلودگی هوا اسفناک است و باید هر چه سریعتر فکری عاجل برای آن کرد وگرنه با این وضعیت قطعا دو روز دیگر هم دیر خواهد بود، نکته قابل تامل این است در حالی شاهد آلودگی شدید هوا در کشور هستیم که قانون هوای پاک را داریم، قانونی که در سال ۱۳۹۶ به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید و دارای ۳۴ ماده و ۲۹ تبصره و آیین نامه شامل مجموعه راهکارهای کاهش و کنترل آلودگی هواست و ۲۳ دستگاه در اجرای آن نقش دارند اما به نظر می رسد توفیق چندانی نداشته است.
این در حالیست که اعتبار خوبی برای اجرای قانون هوای پاک در نظر گرفته شده است به طوری که در بودجه سال ۱۴۰۲ برای این قانون ۸۴۰ میلیارد تومان اختصاص داده شد که با توجه به اهمیت موضوع، دولت سیزدهم در نظر دارد تا در سال‌های بعد این رقم را افزایش دهد.
رئیس مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیط زیست در گفت و گو با خبرنگار محیط زیست ایرنا درباره راهکارهای قانونی برای حل معضل آلودگی هوا در کلانشهرها گفت: پیرو سال های گذشته، با شروع نیمه دوم سال یک سری تمهیدات و اقدامات را در راستای کاهش آلودگی هوا و هماهنگی بیشتر برای اجرای قانون هوای پاک انجام دادیم که تخصیص حداکثری گاز طبیعی برای صنایع و نیروگاه ها، اعمال نظارت بیشتر بر مراکز معاینه فنی، جلوگیری از تردد خودروهای دودزا در کلانشهرها توسط پلیس راهور، اجرای گشت های شبانه در زمان وارونگی دما و شرایط اضطرار ، تشکیل به موقع کارگروه مواقع اضطرار و تاکید بر نظارت بر اجرای مصوبات توسط ادارات کل محیط زیست استان ها برخی از این تمهیدات است.
داریوش گل علیزاده افزود: علاوه بر اینها برنامه های مستمری مانند نوسازی و توسعه ناوگان حمل و نقل عمومی نیز با جدیت دنبال می‌شود، در این راستا برنامه خوبی از سازمان شهرداری ها و دهیاری های وزارت کشور دریافت کردیم، بر اساس آن وزارت کشور با خودروسازان قرارداد بسته که اتوبوس، مینی بوس و ون های نو را برای بخش حمل و نقل عمومی کشور خریداری کنند، همچنین پیگیری اضافه کردن خودروهای برقی حمل و نقل عمومی مانند تاکسی و اتوبوس برقی به ناوگان، نظارت بر توزیع سوخت در سطح کشور به ویژه در کلانشهرها و محورهای مواصلاتی آنها از دیگر محورهای این قراردادها است.
توسعه ناوگان حمل و نقل عمومی و مترو در تهران
وی اظهار داشت: بر اساس بند ص بودجه سال ۱۴۰۲ می توان در حمل و نقل عمومی از خودروهای تا ۵ سال کار کرده هم استفاده کرد، البته باید استاندارد خودروهای بنزینی حداقل یورو ۵ و خودروهای دیزلی یورو ۶ باشد، همچنین بر اساس بند س ماده ۳ قانون احکام دائمی که مربوط به کامیون ها است می گوید که باید سن این خودروها تا ۳ سال باشد که اجرای این قوانین می تواند به جبران کمبود ناوگان حمل و نقل عمومی و وارد کردن خودروهای با کیفیت کمک کند.
هیچ خودروی دست دومی بدون مجوز محیط زیست ترخیص نمی شود.گل علیزاده تاکید کرد: اگر حمل و نقل عمومی به ویژه در حوزه شهری توسعه یابد اثر خود را در بهبود کیفیت هوا خواهد گذاشت، استفاده از خودروهای شخصی کمتر می شود و ترافیک کاهش می یابد، البته توجه کنیم در شهرهایی مانند تهران حتما باید نگاه ویژه ای به بحث توسعه مترو داشته باشیم چون مترو زیر زمین است و محدودیت چندانی ندارد اما روی زمین ظرفیت معابر محدود است، البته شهرداری تهران با همکاری وزارت کشور اقدامات خوبی را در این حوزه انجام داده اند، در واقع وزارت کشور کمک می کند تا خطوط مترو را توسعه دهند.
تولید ۱۰ هزار مگاوات برق تجدیدپذیر توسط صنایع و نیروگاه ها
وی ادامه داد: یکی از منابع آلاینده هوا به ویژه در فصل سرما نیروگاه ها و صنایعی هستند که در زمان سرما و اوج مصرف گاز خانگی برای تامین انرژی مورد نیاز دچار مشکل می شوند از این رو توسعه نیروگاه های تجدیدپذیر در دستور کار وزارت نیرو قرار گرفت، در راستای قانون رفع موانع برق، وزارت نیرو و صمت مکلف شدند حدود ۱۰ هزار مگاوات برق مورد نیاز خود را تامین کنند که مقرر شد هزار مگاوات آن از محل نیروگاه های تجدید پذیر و ۹ هزار مگاوات هم توسط صنایع از نیروگاه های حرارتی تولید شود.
گل علیزاده توضیح داد: این بدان معناست که صنایع انرژی‌بر نیروگاه هایی ایجاد کنند که بخشی از نیاز برقی خود را در زمان پیک مصرف تامین کنند و بقیه برق مازاد را به شبکه برقی کشور تحویل دهند، در واقع بر اساس این قانون وزارت صمت مکلف شد تا صنایعی که مصرف انرژی آنها بالا است خودشان نیروگاه ایجاد کنند تا برق مورد نیازشان از آن تامین شود. مقرر شد تا پایان ۱۴۰۴ انجام شود.
عقب ماندگی در اجرای قانون هوای پاک کار را دشوار کرده است
وی با تاکید بر اینکه به طور مداوم اجرای برنامه های قانون هوای پاک را پیگیری می‌کنیم و دستگاه های اجرایی پای کار هستند گفت: در زمینه اجرای قوانین هوای پاک عقب ماندگی زیادی داریم علاوه بر این عدم اجرای برخی قوانین هوای پاک از جمله توسعه حمل و نقل ناوگان عمومی مصوبه سال ۱۳۸۶ و اصلاح الگوی مصرف مصوبه سال ۱۳۸۹ که حدود ۱۳ سال از تصویب آن می گذرد، اگر این تکالیف به موقع انجام می شدند امروز گرفتار این مشکلات و کمبودها نبودیم چون انباشت تکالیف انجام نشده باعث شده که تامین اعتبارات مورد نیاز در این شرایط اقتصادی کار دشواری باشد اما باید به مرور کارها انجام شود.
رئیس مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیط زیست افزود: از طرفی هم موضوع آیین نامه ماده ۱۰ قانون ساماندهی خودرو در کمیسیون های دولت در دست بررسی است که بحث اسقاط را رونق می دهد در واقع تصویب آن به چرخه از رده خارج کردن خودروهای فرسوده با تاکید بر حمل و نقل عمومی و موتورسیکلت ها کمک می کند.
خودروهای دست دوم برای ترخیص به مجوز محیط زیست نیاز دارند
وی در پاسخ به اینکه گفته شده واردات خودروهای دست دوم به مجوز محیط زیست نیاز ندارد، گفت: خیر اینطور نیست، برای بخش ثبت سفارش نیازی به مجوز سازمان محیط زیست نیست، ما ضوابط را اعلام کردیم و باید بر اساس آن وارد کنند که در این ضوابط حداقل استاندارد برای خودروهای سواری یورو ۵ در نظر گرفته شده‌است. بنابراین زمانی که قرار است خودروها از گمرک ترخیص شوند بازرسان سازمان حفاظت محیط زیست و استاندارد بازدید فیزیکی انجام می دهند و بازرسان سازمان محیط زیست تجهیزات مرتبط با آلودگی هوا مانند کاتالیست ها، سنسورها و کنسترها را بازرسی می کنند که نصب شده باشند، در این صورت اجازه ترخیص می دهیم.
در تهران هم فقط یک نیروگاه بعثت است که بخاری است که آنهم از سال ۱۳۹۱ بخش مصرف مازوت آن پلمپ شده است، بنابراین در تهران نیروگاهی مازوت مصرف نمی کند.گل علیزاده افزود: پیش از این برای کامیون های وارداتی هم همین پروسه را طی می کردیم، برای اینکه پروسه ثبت سفارش زمان بر نشود از این رو در آن دخالتی نمی کردیم اما چارچوب ضوابط را اعلام کرده بودیم و واردات باید بر اساس آن انجام می شد حالا برای واردات خودروهای دست دوم هم همین کار را می کنیم اما تاکید می کنم که برای ترخیص باید مجوز محیط زیست صادر شود.
نیروگاهی در تهران مازوت نمی سوزاند
وی درباره مازوت سوزی نیروگاه ها در زمان آلودگی هوا گفت: نیروگاه ها در برخی مواقع که دچار کمبود گاز می شوند به صورت تلفیقی از سوخت مازوت استفاده می کنند البته نیروگاه‌هایی که در کلانشهرهایی مانند تهران و اصفهان هستند چندین سال است که مصرف مازوت ندارند اما نیروگاه های پیرامونی اگر مازوت مصرف کنند موجب تشدید آلودگی هوا می شوند، در واقع این نیروگاه ها عامل آلودگی هوا نیستند اما بر تشدید آلودگی تاثیر دارند، البته اکنون در تهران نیروگاه مازوت سوز نداریم اما سالهاست که آلودگی هوا داریم که علت همین نیروگاه های پیرامونی است.
رئیس مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیط زیست اظهار داشت: فقط نیروگاه های بخاری قابلیت مصرف مازوت را دارند، در تمام کشور هم ۱۶ نیروگاه بخاری داریم بقیه نیروگاه ها گازی و سیکل ترکیبی هستند که امکان مصرف مازوت ندارند، در تهران هم فقط نیروگاه بعثت، نیروگاه بخار است که از سال ۱۳۹۱ بخش مصرف مازوت آن پلمپ شده است، بنابراین در تهران نیروگاهی مازوت مصرف نمی کند.
وی درباره نحوه برخورد و یا پلمپ واحدهای متخلف آلاینده گفت: سازمان حفاظت محیط زیست صنایع آلاینده را شناسایی می کند و سپس برای آنها پرونده قضایی تشکیل می دهد و در نهایت حکم قضایی می گیریم اما سازمان خودش برای پلمپ نمی تواند اقدام کند.
نظر شما