وضعیت زیست پلنگ ایرانی در زاگرس

به گزارش ایرنا، این قصه عامیانه نشان می‌دهد که در سالیان دور در زاگرس، پلنگ زیست داشته است آنچنان که حسین منزوی در غزل خود می‌گوید: " خیال خام پلنگ من، به سوی ماه پریدن بود/ و ماه را ز بلندایش به روی خاک کشیدن بود / پلنگ من دل مغرورم پرید و پنجه به خالی زد/
که عشق ماه بلند من ورای دست رسیدن بود".

وضعیت شکننده پلنگ ایرانی

چهارمحال و بختیاری با هشت منطقه حفاظت شده به مساحت ۱۵۵ هزار و ۸۴۴ هکتار و مناطق آزاد زیستگاه حیات وحش به خصوص پلنگ ایرانی است در حالی که آماری از تعداد این‌گونه آسیب‌پذیر در سطح مناطق حفاظت شده و آزاد استان، وجود ندارد.

مناطق حفاظت شده شامل یک اثر طبیعی ملی، یک پارک ملی، یک پناهگاه حیات‌وحش و پنج منطقه حفاظت‌شده به مساحت ۱۵۵ هزار و ۸۴۴ هکتار و ۲ منطقه شکار ممنوع به مساحت ۵۱ هزار و ۷۲۴ هکتار برای زیستگاه حیات وحش وجود که در مجموع حدود ۱۱/۶۳ درصد مساحت این استان را در بر می‌گیرند و مامنی و منطقه بکری برای زندگی حیات وحش است که این مناطق شامل منطقه حفاظت شده شیدا، هلن، قیصری، سبزکوه و پارک ملی و منطقه حفاظت شده تنگ صیاد، منطقه شکار ممنوع خدای آفرید، اثر طبیعی ملی لاله واژگون است.

تاکنون در استان ۳۰۴ گونه پرنده، ۴۴ گونه پستاندار شناسایی شده که ۱۶ گونه دارای ارزش حفاظتی فهرست(وب لیست) سرخ اتحادیه بین‌المللی حفاظت از طبیعت قرار دارد و ۴۹ گونه خزنده چهار گونه دوزیست شناسایی و ۳۲ گونه ماهی شناسایی شده که پلنگ در رده‌بندی در خطر انقراض(EN)، شنگ، خفاش نعل اسبی مدیترنه‌ای، کل و بز در رده‌بندی آسیب‌پذیر(VU)، خروس کلی اجتماعی در رده حفاظتی(cv) ، اردک بلوط در رده‌بندی حفاظتی(nt) و غاز پیشانی سفید و اردک مرمری در رده‌بندی آسیب‌پذیر (VU) قرار دارند.

اجرای برنامه عمل مدیریت و حفاظت از پلنگ ایرانی

مدیرکل حفاظت محیط زیست چهارمحال و بختیاری با اشاره به اینکه در سال‌های گذشته حضور پلنگ ایرانی در مناطق حفاظت شده و آزاد استان مشاهده شده است، گفت: هم‌اکنون وضعیت حضور پلنگ در استان شکننده است اما وضعیت این‌گونه، از یوزپلنگ مناسب‌تر است.

سعید یوسف‌پور در گفت وگو با خبرنگار ایرنا افزود: هم‌اکنون پَراکنش پلنگ ایرانی در ایران و کشورهای پیرامون مانند افغانستان، پاکستان، آذربایجان، ارمنستان تا حوزه قفقاز گسترده است.

وی با اشاره به اینکه هم‌اکنون در برخی مناطق حفاظت شده و آزاد استان پلنگ ایرانی با استفاده از تصاویر دوربین تله‌ای، موبایل و دوربین افراد مبتدی مشاهده و گزارش شده است، اظهار داشت: به دلیل برخی باورهای غلط که بین مردم و جوامع محلی وجود دارد، اقدام به شکار پلنگ در سطح کشور انجام می‌شد و در سال‌های گذشته موارد شکار این‌گونه حفاظت شده در سطح استان گزارش شد و در چند سال اخیر گزارشی از شکار این گونه اعلام نشده است.

وی با اشاره به اینکه برنامه عمل پلنگ ایرانی از چند وقت گذشته در استان آغاز شده است، افزود: این برنامه عمل به منظور ارتقا وضعیت حفاظتی گونه‌های جانوری به خصوص گونه‌های در معرض تهدید در دست اجراست.

یوسف‌پور به برگزاری کارگاه‌های آموزشی برای مردم و استفاده از ظرفیت کارشناسان ملی در سطح کشور برای فرهنگسازی در خصوص حفاظت و حراست از این گونه در معرض تهدید خبر داد و گفت: پلنگ گونه خطرناک نیست و باید باورها و ذهنیت غلط در زمینه این حیوان در بین مردم تغییر پیدا کند.

حفاظت از گونه‌های در معرض خطر انقراض نیازمند آگاهی بخشی

مدیرکل حفاظت محیط زیست چهارمحال و بختیاری با اشاره به اهمیت حفاظت و حراست از گونه‌های در معرض انقراض به خصوص پلنگ ایرانی افزود: آگاهی بخشی، آموزش و آشنایی جوامع محلی و ساکنان روستاهای حاشیه مناطق حفاظت شده و آزاد برای حفاظت و حراست از این گونه‌ها ضروری است.

یوسف‌پور افزود: برای آشناسازی این قشر کارگاه‌های آموزشی در سطح استان در حال اجراست و از ابتدای سالجاری تاکنون ۱۸ کارگاه آموزشی در مناطق روستایی استان برگزار شده و به شرکت کنندگان نحوه مواجهه با پلنگ وحیات وحش، ضرورت آسیب نرساندن به حیات‌وحش به خصوص حیات وحش در معرض خطر آموزش داده می‌شود.

وی با اشاره به بالا بودن تعارض بین حیات وحش با انسان از جمله خرس یا پلنگ در برخی مناطق استان افزود: در این کارگاه‌های آموزشی به دامداران توصیه شده در ساعات خاصی تردد کنند و دام‌های خود را در آغل‌های امن نگهداری کنند و با رعایت نکات ایمنی از ورود پلنگ و سایر انواع گربه‌سانان به آغل دام جلوگیری کنند.

وی به اجرای طرح بیمه حیات وحش اشاره کرد و گفت: جوامع محلی، دامداران و کشاورزان به هیچ وجه نگران خسارات ناشی از حمله پلنگ و خرس به اراضی کشاورزی و گله‌های دام و طیور خود نباشند در صورت بروز خسارت از سوی حیات وحش به دام و مزارع، از سوی کارشناسان خسارت وارده ارزیابی و به محیط‌زیست اعلام خواهدشد، تا پس از تامین اعتبار میزان خسارت به متضرران پرداخت شود.

رییس اداره حفاظت و مدیریت حیات وحش، موزه تاریخ طبیعی و ذخائر ژنتیکی حفاظت محیط زیست چهارمحال و بختیاری با اشاره به اینکه تمام پلنگ ایرانی در بیشتر زیستگاه‌های کوهستانی زاگرس و البرز پراکندگی دارد، افزود: برای حفاظت و حراست از این‌ گونه در معرض انقراض از تمام ظرفیت‌ها به خصوص جوامع محلی استفاده می‌شود.

فهیمه اسلامی با بیان اینگه زیستگاه پلنگ ایرانی مختص مناطق حفاظت شده نیست و در برخی مناطق آزاد نیز زیستگاه این‌گونه حفاظت شده، است، افزود: تخریب زیستگاه به خصوص در مناطق آزاد به عنوان یکی ازعوامل تهدید پلنگ ایرانی است.

به گفته وی، تغییر کاربری در اراضی، تغییر اقلیم و خشکسالی از عوامل مهم تهدیدبرای حیات وحش و همچنین طعمه‌های طبیعی پلنگ به خصوص علف‌خواران است که این مساله به عنوان یک تهدید برای پلنگ است.

اسلامی افزود: توسعه مناطق روستایی، جاده‌ها و سدسازی‌ها باز دیگر عوامل تخریب زیستگاه پلنگ است که باعث می‌شود زیستگاه‌های طبیعی به صورت جزیره‌ای تبدیل شود.

وی اظهار داشت: هم‌اکنون در منطقه حفاظت شده سبزکوه برای نخستین بار با دوربین‌های تله‌ای حضور پلنگ ایرانی ثبت شده است.

به گفته وی، تعارض بین انسان وحیات وحش در استان گزارش شده که تعارض با پلنگ کمترین میزان بوده است.

به گزارش ایرنا، در استان چهارمحال و بختیاری ۴۴گونه پستاندار ثبت شده است و در رده گربه‌سانان نیز گربه وحشی، گربه جنگلی گزارش مستند وجود دارد و پیش‌بینی مشود گربه پالاس و کاراکال نیز در استان زندگی کند.