با روی کار آمدن دولت سیزدهم در ایران، رویکرد غرب‌محور تعدیل و سیاست توازن‌بخشی در دستور کار دولتمردان قرار گرفت. در این رویکرد، کشورهای همسایه در درجه اول و سپس بازیگران منطقه و آسیا در وهله دوم به منظور گسترش تعاملات هدف‌گذاری شدند.
در این میان بخشی از توجه دولتمردان کشورمان به کشور افغانستان جلب شده‌است؛ کشوری جنگ‌زده و قربانی ۲۰ سال اشغال‌گری آمریکا که در آن نیز طی دو سال اخیر حکومت سرپرستی طالبان زمام امور را به دست گرفته و تلاش وافری برای توسعه مناسبات با کشورهای همسایه از قبیل ایران انجام داده‌اند.
جایگاه اقتصاد در توسعه روابط تهران- کابل
همان طور که پیشتر اشاره شد، ایران و افغانستان در دوره طالبان تمرکز ویژه‌ای بر مسائل تجاری و اقتصادی دارند که رفت وآمدهای مکرر هیات‌هایی متشکل از کارشناسان و مقامات حوزه اقتصاد، صنعت، تجارت، کشاورزی و غیره را می‌توان در این راستا تحلیل کرد.
حدود سه هفته پیش «یعقوبعلی نظری» استاندار خراسان رضوی در صدر هیاتی عازم افغانستان شد. وی بعد از بازگشت با اشاره به نتایج سفر سه روز گذشته خود به کابل تصریح کرد که «مراودات با کشور افغانستان از جهات مختلف اقتصادی، سرمایه گذاری، تجارت، صادرات و ترانزیت مقرون به صرفه است.»
وی اضافه کرد: براساس رویکرد و سیاست دولت سیزدهم ارتباط با همسایگان باید در اولویت قرار گیرد چون وقتی با کشورهای همسایه مراودات داریم به بسیاری از فرصتها و محصولات در این بخش دسترسی پیدا می‌کنیم.
پیشتر نیز اواخر خردادماه امسال، توسعه روابط اقتصادی و بازرگانی ایران و افغانستان که به امضای چندین توافق مهم تجاری انجامید، بازتاب گسترده‌ای یافت
در آن برهه، رئیس میز افغانستان سازمان توسعه تجارت ایران در سفر به این کشور، به توافقات مهمی در جهت توسعه روابط تجاری میان دو کشور دست یافت که از دستاوردهای این سفر می‌توان به توافقات اولیه در حوزه تکمیل زیرساخت‌های مهندسی و شروع مذاکرات در حوزه تعرفه‌های ترجیحی و زیر ساخت گمرکات اشاره کرد.
در این سفر دو طرف فهرست ۱۰ قلم کالا را برای اجرایی شدن مرحله اول تعرفه های ترجیحی آماده کردند که در صورت تایید طرفین به تعداد این کالاها افزوده خواهد شد.
همچنین با توافق طرفین مقرر شد ساعت کاری گمرکات مرزی (میلک - میل ۷۸- دوغارون) براساس نیاز آن گمرک برای تسهیل فرآیند صادراتی و ترانزیتی تا مادامی که توقف کامیونی در ورود و خروج آن نداشته باشیم تغییر کند.
با توجه به مصوبه اخیر هیات دولت و تاکید موکد رئیس جمهوری در خصوص ۴۰۰ دلار مبادلات مرزی برای مرز نشینان مقرر شد که کارگروه مرزی برای تسریع در عملیاتی کردن آن شکل گیرد.
علاوه بر این، در مورد تشکیل منطقه صنعتی مشترک در نقطه صفر مرزی با ایجاد زیرساخت های انرژی توسط ایران و سرمایه‌گذاری تجار و بازرگانان افغانستان با همکاری بخش خصوصی و شرکت های تجاری و سرمایه گذاری ایرانی نیز توافقاتی صورت گرفت.
افغانستان نیز برای باز کردن مسیر ترانزیتی از پاکستان به مقصد خراسان رضوی از مسیر تفتان-چمن-اسلام قلعه-مشهد که سبب کاهش این مسیر از ۱۵۰۰ کیلومتر به کمتر از ۱۰۰۰ کیلومتر می شود اعلام آمادگی کرد.
پذیرش دانشجویان نخبه افغانستانی در حوزه‌های مختلف پزشکی و غیرپزشکی در دانشگاه‌های ایران و همکاری دوجانبه در خصوص آموزش تخصصی کادر پزشکی توسط اعزام اساتید ایرانی به کشور افغانستان نیز از دیگر مواردی بود که طرفین نسبت به اجرای آن اعلام آمادگی کردند.
تسهیل فرآیند توریسم درمانی یا گردشگری سلامت با توجه به شرایط ویژه بوجود آمده در کشورهای رقیب، پیشنهاد تاسیس بیمارستان تخصصی در منطقه ویژه اقتصادی مرزی دوغارون، تسهیل در صدور مجوز داروها و تجهیزات پزشکی صادراتی که به صورت دائم و مستمر بتواند در بازار مصرفی افغانستان در دسترس باشد نیز از دیگر موارد مورد گفت وگو بود.
افق هشت میلیارد دلاری
همان طور که اشاره شد، افغانستان کشور مجاور ایران است و همزمان طالبان و دولت سیزدهم در ایران بر توسعه مناسبات اقتصادی متمرکز شده‌اند. نگاه مردم و دولتمردان دو کشور به یکدیگر با توجه به اشتراکات فرهنگی و تاریخی مثبت و تمایل برای بهره‌گیری از ظرفیت‌های متقابل رو به فزونی است به ویژه جایگاه منحصر به فرد ایران که از نظر موقعیت ژئوپلیتیکی و دسترسی به آبهای آزاد برای این کشور همسایه مطلوب است.
البته علاوه بر همکاری‌های تجاری و اقتصادی در چارچوب رسمی دولت‌ها، بسترهایی نیز برای فعالیت فعالان بخش خصوصی به وجود آمده‌است و آنها می‌توانند از ظرفیت دروازه‌های خروجی خراسان رضوی همچون سرخس، دوغارون و چابهار بهره گیرند.
متاسفانه با توجه به بسترها و ظرفیت‌های همکاری، حجم مبادلات و سرمایه‌گذاری‌های میان این دو کشور بسیار کمتر از حد انتظار است.
فروردین ماه امسال، اتاق تجارت و سرمایه‌گذاری طالبان اعلام کرد که سطح تجارت با ایران به به یک میلیارد دلار در سال رسیده و در حال حاضر تهران بزرگترین شریک تجاری افغانستان است.
همچنین بر اساس گزارش «بانک جهانی» که ماه جولای منتشر شد، افغانستان تقریباً ۶۰ درصد از کل عواید خود را از گذرگاه‌های مرزی با ایران و پاکستان به دست می‌آورد.
به گفته «حسن کاظمی قمی» رئیس نمایندگی سیاسی جمهوری اسلامی ایران در کابل و نماینده ویژه رئیس جمهوری ایران در امور افغانستان، فعال‌کردن بندر چابهار در اولویت‌های کاری ایران قرار دارد زیرا این بندر از بنادر مهمی است که افغانستان را به آبهای آزاد وصل می‌کند.
وی تاکید کرده‌است «تهران در تلاش است تا روابط دو کشور بهتر شود و با توجه به ظرفیت‌های مشترک دو کشور در عرصه اقتصادی، می‌توانند در زمینه‌های زراعت، صنعت و تجارت و سرمایه‌گذاری تعامل بیشتر داشته باشند.
بنابراین عزم جرم ایران و افغانستان، حسن همجواری، بسترسازی طرفین برای بهره‌گیری از ظرفیت‌ها، نبود مشکلات بانکی میان دو کشور و مسائلی از این دست باعث شده‌است که مقامات دو کشور و نیز صاحبنظران اقتصادی، چشم‌اندازی هشت میلیاردی را برای آینده مناسبات دوجانبه ترسیم کنند.
نظر شما