ثبت شهر تالابی ورزنه در کنوانسیون جهانی رامسر؛ راهی برای نجات تالاب گاوخونی

گروه جامعه ایرنا- شهر رامسر در شمال ایران خاستگاه یکی از پیشرفته‌ترین کنوانسیون های محیط زیستی جهان به نام کنوانسیون رامسر است؛ این معاهده بین المللی سال ١۹۷١ میلادی (۱۳۴۹خورشیدی) با حضور روسای محیط‌زیست ١۸ کشور و مسوولان برخی نهادهای بین‌المللی از جمله فائو، یونسکو، اتحادیه بین‌المللی حفاظت از طبیعت (IUCN) و صندوق جهانی طبیعت (WWF) در شهر رامسر شکل گرفت، اکنون این پیمان ۲ هزار و ۴۱۲ مکان به وسعت بیش از ۲۵۴ هزار هکتار در ۱۷۱ کشور را پوشش می‌دهد.

این کنوانسیون بر حفاظت و بهره‌برداری معقول از تالاب‌ها به ویژه در راستای فراهم کردن زیستگاهی برای پرندگان آبزی و کنار آبزی تاکید می‌کند، بعد از گذشت سال‌ها، حالا کنوانسیون گستره نگرش خود را چنان افزایش داده که تمام ابعاد حفاظت و بهره‌برداری معقول و پایدار از تالاب‌ها را در بر می‌گیرد و تالاب‌ها را در زمره اکوسیستم‌هایی می‌داند که در حفاظت از تنوع زیستی و رفاه جامعه بشری اهمیت فوق‌العاده‌ای دارند.

علاوه بر این بر شناسایی شهرهایی که تالاب های ثبت شده در این کنوانسیون دارند نیز تاکید می کند و بر این اساس شهر تالابی را تعریف کرده است که بر این اساس شهری که در حاشیه تالابی که در این کنوانسیون ثبت شده بتواند تاییدیه شهر تالابی را دریافت کند، زمینه برای دریافت کمک های بین المللی به تالاب مورد نظر فراهم خواهد شد. ۲۵ تالاب ایران در کنوانسیون رامسر به ثبت رسیده‌اند که یکی از آنها تالاب گاوخونی در استان اصفهان و نزدیک شهر ورزنه است که به عنوان شهر تالابی در این کنوانسیون به ثبت رسیده و موفق به دریافت رتبه سوم در سیزدهمین دوره جایزه ملی محیط زیست شده است.

تالاب های هامون، خورخوران، نیریز و کمجان، دلتای رود شور و شیرین میناب، ‌پریشان و دشت ارژن، شادگان، چغاخور، زریوار، آلاگل، آلماگل و آجی‌گل، شبه جزیره میانکاله، خلیج گرگان و آبندان لپوزاغمرز ‌و دریاچه ارومیه برخی از تالاب هایی هستند که در کنوانسیون رامسر ثبت شده‌اند که هر کدام از آنها که بتوانند چک لیست کنوانسیون انجام دهند، به عنوان شهر تالابی در این کنوانسیون جهانی به ثبت خواهند رسید.

در این میان شهر ورزنه موفق به گذراندن این مراحل شده و به عنوان شهر تالابی به ثبت رسیده است؛ شهر ورزنه مرکز شهرستان ورزنه در استان اصفهان است که در نزدیکی تالاب گاوخونی واقع شده‌، بانوان این شهر به صورت سنتی چادر سفید بر سر می‌کنند از این رو به شهر فرشتگان سفیدپوش معروف است و اکنون نیز شهر تالابی را هم در پرونده خود ثبت کرده است.

شهردار ورزنه درباره مراحل ثبت این شهر به عنوان شهری تالابی در کنوانسیون رامسر به خبرنگار محیط زیست ایرنا گفت: کنوانسیون رامسر در دهه ۵۰ شکل گرفت و تالاب هایی که در این کنوانسیون ثبت شده اند به رامسر سایت مشهورند، ۲۵ رامسر سایت در ایران داریم که یکی از آنها تالاب گاوخونی است.

حامد اَخگر افزود: از مجمع مشترک کنوانسیون رامسر (COP ۱۳) قرار بر این شد شهرهایی که در مجاورت تالاب ها هستند را به عنوان شهرهای تالابی معرفی کنند به شرطی که آن شهرها چک لیست کنوانسیون را مبنی بر اینکه کارها و اقداماتی که در حوزه آموزش های محیط زیستی و تالابی انجام می دهند، همچنین موارد بیشتری که به مدیریت شهری جهت می دهد و راهبردی را در حوضه تالاب تعریف می کند، پر کنند.

وی اظهار داشت: بر این اساس بعد از گذراندن مراحل چک لیست ها، شهر ورزنه به عنوان شهری که تالاب گاوخونی در مجاورت آن قرار دارد، در سال ۲۰۲۲ به عنوان شهر تالابی در کنوانسیون رامسر به ثبت رسید، یکی از راهبردهای جدیدی که در بحث مدیریت شهری تعریف شد ثبت شهرهایی است که در مجاورت تالابی که در رامسر سایت ثبت شده اند، به عنوان شهر تالابی مطرح است، بر این اساس با توجه به مشکلات تالاب گاوخونی، با کمک سمن های محیط زیستی شهر ورزنه نشست هایی را برگزار کردیم و جلساتی را با موضوع تالاب و کلاس های آموزشی با گروه های مختلف از جمله صنف کشاورزان، گروه های کودکان و نوجوانان، دانشگاهیان و قشر نخبه برگزار کردیم حتی یک کار مشترک هم با سمنی خارج از استان انجام دادیم، سمنی که در تالاب پریشان کار کرده بود و با همکاری همدیگر طرحی به اسم جوانه های تالابی را اجرا کردیم که در این راستا داستان هایی که از پدرانمان درباره تالاب ها شنیده بودیم را برای جوانان بیان کردیم.

اخگر درباره روند ثبت ورزنه به عنوان شهر تالابی در کنوانسیون رامسر توضیح داد: بعد از مطرح شدن موضوع، چک لیست های اقدامات انجام شده در راستای حفاظت از تالاب را به دبیرخانه کنوانسیون رامسر ارسال کردیم و بعد از بررسی در کاپ ۱۴ کنوانسیون رامسر در سویس، شهر ورزنه به عنوان شهر تالابی در کنوانسیون ثبت شد.

وی در پاسخ به اینکه وقتی شهر تالابی انتخاب می شود در دریافت کمک های بین المللی تاثیری دارد؟ گفت: یکی از وظایف مدیریت شهری این است که بتواند از ظرفیت های بین المللی برای حفاظت از تالاب استفاده کند؛ هم اینکه از ظرفیت های حقوقی برای جلوگیری از آلودگی بهره ببرد، همچنین در کنار آنها بتواند از کمک های بین المللی با موضوعات محیط زیستی برای آن شهر استفاده کند که ثبت شهر تالابی در کنوانسیون راه را برای این موارد هموار می کند.

اکنون کمتر از ۱۰ درصد تالاب گاوخونی نمدار است که ثبت ورزنه به عنوان شهر تالابی در کنوانسیون جهانی رامسر می تواند شرایط را برای دریافت کمک های بین المللی با هدف حفظ تالاب فراهم کندشهردار ورزنه تاکید کرد: اکنون که ورزنه به عنوان شهری تالابی در کنوانسیون رامسر ثبت شده مانند مدرکی است که به ما داده می شود تا بتوانیم از آن برای حفاظت از تالاب گاوخونی و استفاده از ظرفیت های بین المللی استفاده کنیم.

وی تاکید کرد: اعتقاد داشتیم بحث تالاب گاوخونی و مشکلات محیط زیستی که اکنون به علت نرسیدن آب به بستر آن ایجاد شده را باید به گوش مسوولان برسانیم از این رو از رییس سازمان حفاظت محیط زیست و معاونان دریایی و آموزشی سازمان دعوت کردیم تا از تالاب بازدید کنند و در این روند به مشکلات این پهنه آبی اشاره کردیم و نتایج خوبی به همراه داشت که یکی از آنها همین ثبت ورزنه به عنوان شهر تالابی در کنوانسیون رامسر است.

شهردار ورزنه با اشاره به نقش موثر برگزاری کلاس های آموزشی برای کشاورزان در آبرسانی به تالاب گاوخونی گفت: اتفاق خوبی که در خروجی کلاس های آموزشی به ویژه صنف کشاورزان افتاد این بود که در رها سازی آب به تالاب مشارکت کردند، سال گذشته ۵ بار آب رودخانه زاینده رود به سمت تالاب گاوخونی رها شد که همزمان کشاورزان نیز کانال های کشاورزی را باز و آب را به سمت تالاب هدایت کردند که با این کار آب مناسبی به تالاب رسید.

وی ادامه داد: اتفاق خوب دیگری که سال گذشته افتاد، بروز سیلاب های فصلی بود که در تابستان و دو مرحله هم در پاییز رخ داد که این بار هم با همت کشاورزان و مردم این سیلاب ها به تالاب هدایت شد و بخشی از تالاب سیراب شد، نمی توان ادعا کرد کارهایی که انجام دادیم باعث شد که ۱۰۰ درصد تالاب سیراب شود اما سعی کردیم موضوع زنگ خطر وضعیت تالاب را بیشتر از پیش مطرح کنیم، هم اینکه در بحث کشاورزی کارهای ما خروجی داشت به طوری که توانستیم کشاورزان را قانع کنیم تا همکاری کنند و به این ترتیب آب به سمت تالاب هدایت شد.

اخگر به دیگر اقدامات در راستای حفاظت از زیستگاه های تالاب گاوخونی اشاره کرد و گفت: کوه سیاه در تالاب گاوخونی نمای زیبایی دارد از این رو از قدیم به چشم تالاب معروف است، این کوه دارای سنگ بازالت است و از گذشته مورد بهره برداری قرار می گرفت اما از آنجا که تالاب گاوخونی زیست بوم ارزشمندی داشته و گونه های مختلف جانوری و پرندگان را در خود جای می داده از این رو سمن ها تلاش کردند با استفاده از ظرفیت شهر تالابی، بهره برداری از این کوه را متوقف کنند بر این اساس مجوز بهره برداری آن برای بازنگری به سازمان حفاظت محیط زیست ارسال شده است چون کارشناسان معتقدند بهره برداری از کوه سیاه به زیست بوم منطقه آسیب وارد می کند؛ هر چند الان بخش زیادی از آن زیست بوم از بین رفته است.

شهردار ورزنه درباره وضعیت کنونی تالاب گاوخونی گفت: اکنون زیر ۱۰ درصد از پهنه تالاب نمناک است.

9014