خانه های محیط زیست، چتر گسترده مشارکت های زیست محیطی

به گزارش ایرنا، محیط زیست سالم و با طراوت مستلزم ساکنانی آگاه و دغدغه مند به محیط پیرامون است تا با مسولیت پذیری و دانش مورد نیاز بتوان علاوه بر استفاده از محیط زیست سالم این نعمت الهی را به سلامت برای نسل های بعدی نیز حفظ کرد.

از بین رفتن محیط‌زیست خطری جدی است و از آلودگی هوا گرفته تا کمبود آب ف نابودی جنگل‌ها ، فرسایش خاک و تولید گازهای گلخانه‌ای نتیجه‌ فعالیت‌های بشری و تاثیر فناوری بدون توجه به توسعه پایدار بر روی محیط زیست است.

حفظ محیط زیست وظیفه عمومی است که نه تنها دولتمردان و سیاستگذاران در جهت توسعه زیرساخت های لازم برای حفاظت از آن مکلف هستند، بلکه تمامی افراد جامعه نیز به محیط پیرامون خود مسئول بوده که در این راستا توجه به محیط زیست بعنوان دغدغه مشترکی میان مدیریت شهری و شهروندان تبدیل شده است ، به همین منظور در جهت سیاست های مردمی سازی فعالیت ها ایجاد خانه های محیط زیست در چند سال اخیر یکی از برنامه های اصلی این سازمان است.

حفظ و حراست محیط رسالتی بسیار گسترده و متنوع است که بدون همراهی و مشارکت اجتماعی امکان پذیر نیست و در حقیقت حراست از محیط زیست نیازمند فرهنگی عمیق و دانشی مبتنی بر این اصل مهم است که بدون مشارکت گسترده و دغدغه مندی مردم این امر میسر نمی شود.

در جهان صنعتی کنونی که توسعه پایدار لازمه تداوم دنیای مدرن و فناوری است، نیاز به محیط زیستی سالم بر کسی پوشیده نیست و آنرا بستر توسعه و حیات پایدار می دانند و این در حالی است که طی چند سال گذشته راه اندازی خانه های محیط بعنوان فرصتی برای توسعه مشارکت های عمومی در حفظ محیط زیست مورد توجه قرار گرفته است.

هدف سازمان محیط زیست در تشکیل این خانه‌ها، نهادینه کردن و فعال شدن شهروندان در حفظ محیط زیست است تا حساسیت نگهداشت در میان مردم افزایش یابد و به جامعه و شهرهای سالمتری دسترسی داشته باشیم.

خانه های محیط زیست یکی از بسترهای اصلی برای مردمی سازی فعالیت های این حوزه و فضایی برای گفتگو، بحث، چالش و مطالبه گری است که باعث می شود سواد و دانش محیط زیستی مردم افزایش و در نهایت محیط زیست حفظ شود.

معاون آموزش و مشارکت های مردمی سازمان حفاظت محیط زیست کشور سال گذشته در راه اندازی خانه های محیط زیست لرستان گفت: محیط زیست در نظام برنامه ریزی کشور تاکنون جایگاه مهمی نداشته و یکی از کارهایی که پیگیری می شود مردمی سازی، آموزش و اقدامات ترویجی و دانش افزایی مدیران اجرایی است تا زمینه برای ورود محیط زیست به نظام برنامه ریزی کشور تحقق یابد.

نوراله مرادی بیان کرد: کارهای انجام نشده زیادی در حوزه محیط زیست وجود دارد و برخی اقدامات نیز تنها از عهده کارکنان محیط زیست بر نمی آید که یکی از این امور استفاده از سرمایه های مردمی است و خانه های محیط زیست با هدف حضور مردم در میدان برای حفظ محیط زیست طراحی شده اند.

وی اظهار داشت: اصل ۵۰ قانون اساسی بر موضوع بین نسلی محیط زیست تاکید دارد که نسل اکنون و آینده باید از آن بهره مند شوند، چراکه حفظ محیط زیست یک وظیفه عمومی تلقی می شود و هرگونه آسیبی به آن ممنوع است.

معاون آموزش و مشارکت های مردمی سازمان حفاظت محیط زیست ادامه داد: خانه های محیط زیست محل بازتولید آموزه های فرهنگی دینی ماست، چراکه متون مختلف و روایات بیانگر پیشینه کهن این سرزمین در حوزه محیط زیست است، همچنین این خانه ها به عنوان یک اتاق فکر، محل آموزش، گفتگو و کنشگری هستند تا معضلات و مشکلات محیط زیستی در آن بیان و اتاق فکری برای حل این مشکلات باشند.

فعالیت ۱۰۰ خانه محیط زیست در لرستان

مدیرکل حفاظت محیط زیست لرستان گفت: نخستین خانه محیط زیست کشور در لرستان بهره برداری شده و این ایده به دیگر استان ها گسترش یافته است.

علی سالاروند با اشاره به اینکه ۱۰۰ خانه محیط زیست در این استان با هدف مردمی‌سازی حفاظت از محیط زیست و افزایش مشارکت ها فعال است، بیان کرد: مسایل و مشکلاتی در بخش کشاورزی استان وجود دارد که انتقال این موارد به اداره کل محیط زیست با تاخیر انجام می شد، ولی اکنون شرایطی پیش آمده است که مردم براحتی می توانند مواردی همچون آبیاری با فاضلاب، افزایش استفاده از سم و کود و حتی بهداشت روستاها را به خانه های محیط زیست انتقال دهند.

وی با بیان اینکه در مواردی اخطارهایی از طرف خانه های محیط زیست در خصوص آلودگی هوا داده شده است، ادامه داد: در مواردی باقیمانده سم و کود باعث شده که محصولات صادراتی به کشور عودت شوند و این ضعفی در حوزه کشاورزی بود، اما با راه اندازی خانه های محیط زیست قانون مندی ایجاد و مبادی غیرمجاز استفاده از سم و دیگر مواد به سرعت گزارش خواهد شد.

مدیرکل حفاظت محیط زیست لرستان با بیان اینکه خانه های محیط زیست بهترین راهکار برای مردمی سازی حفظ محیط زیست هستند، ادامه داد: امید می رود این خانه ها به سرعت در سطح کشور افزایش یابند و منشا خیر در حوزه برطرف کردن مشکلات زیست محیطی باشند.

سالاروند تاکید کرد: خانه های محیط زیست با هدف افزایش مشارکت های اجتماعی در راستای سیاست های ابلاغی و توسعه برون سپاری از سال گذشته بعنوان نخستین اقدام در این حوزه در استان راه اندازی شدند.

وی با بیان اینکه از زمان آغاز فعالیت خانه های محیطی زیستی در استان بیشترین فعالیت ها با رویکرد آموزشی پیگیری شده است، یادآور شد: برای رفع چالش های زیست محیطی استان با ارایه آموزش های مورد نیاز در راستای حفظ و حراست از محیط زیست استان با مشارکت عموم مردم اقدام شده است.

مدیرکل حفاظت محیط زیست لرستان با اشاره به اینکه خانه‌های محیط زیست لرستان طی سال ۱۴۰۲ در سطح شهرها بخش‌ها و روستاهای استان‌، بیش از ۱۰ هزار نفر ساعت آموزش در جوامع شهری، بومی و محلی، کلاس‌ها و نشست‌های آموزشی و ترویجی ارایه کرده اند، اضافه کرد: در حال حاضر بخش زیادی از فعالیت‌های این مراکز جهت امور آموزش و فرهنگ‌سازی به منظور پیشگیری از تهدید علیه بهداشت عمومی و ترویج فرهنگ حفاظت از محیط زیست است.

سالاروند افزود: بخش قابل توجهی از خانه‌های محیط زیست لرستان در سطح مراکز خدمات جهاد کشاورزی و دانشگاه‌های استان و دفاتر تسهیلگری ایجاد شده‌اند که خانه‌های محیط زیست جهاد کشاورزی نسبت به ارایه آموزش و نشست‌های متعددی در زمینه تبیین مضرات کاه و کلش سوزی و آتش‌زدن بقایای گیاهی، فواید تهیه کمپوست خانگی، تبیین عدم رهاسازی ظروف سموم و سایر پسماندها در اراضی کشاوزی، لزوم تولید محصولات سالم، صیانت از امنیت غذایی، تفکیک از مبدا پسماند و مضرات آبیاری با فاضلاب مزارع به کشاورزان، اقدام نموده‌ است.

وی با تاکید بر اینکه خانه‌های محیط زیست در جهت پیشبرد اهداف سازمان حفاظت محیط زیست فعال شده اند، عنوان کرد: در این راستا تلاش می شود بسیاری از عوامل تهدید کننده علیه بهداشت عمومی و امنیت غذایی پیشگیری و فرهنگ سازی های لازم در سطح جوامع محلی انجام شود.

مدیرکل حفاظت محیط زیست لرستان با اشاره به ظرفیت خانه های محیط زیست در جهت حفظ و حراست از محیط زیست پیرامون اظهار کرد: خانه های محیط زیست طی یکسال گذشته تجربیات موفقی کسب کرده اند و امید است با توجه به ظرفیت های متعدد استان در حوزه فعالیت خانه های محیط زیست اقدامات موثری بیش از گذشته حاصل شود.

خانه های محیط زیست چتر گسترده دغدغه مندی عموم جامعه به حفظ محیط زیست

رییس اداره آموزش و مشارکت های مردمی حفاظت محیط زیست لرستان گفت: خانه های محیط زیست در راستای سیاست های سازمان حفاظت محیط زیست استان در خصوص توسعه مشارکت های مردمی و جوامع بومی و براساس منویات مقام معظم رهبری در حوزه توسعه مشارکت های مردمی و برون سپاری فعالیت ها در دستور کار این سازمان قرار گرفته است.

رضا ذوالفقاری افزود: در این راستا با حضور معاونت آموزش سازمان حفاظت محیط زیست به منظور اجرایی شدن سیاست های سازمان در بهمن ۱۴۰۱ نخستین خانه های محیطی در سطح کشور راه اندازی شدند که مهمترین فعالیت های خانه های محیطی در یک سال گذشته تمرکز بر ارایه آموزش های لازم و فرهنگ سازی حراست از محیط زیست است.

وی اظهار داشت: خانه های محیط زیست بعنوان فرصتی برای تصمیم گیری برای حفاظت صحیح و اصولی از محیط زیست هستند که براساس ضوابط و شیوه نامه های تعریفی ابلاغ شده به استان ها و دستگاه های اجرایی در حال فعالیت هستند.

رییس اداره آموزش و مشارکت های مردمی حفاظت محیط زیست لرستان ادامه داد: براساس ظرفیت های موجود در دستگاه های اجرایی با شرایط مناسب برای فعالیت و ر اه اندازی خانه های محیط زیست اقدامات قابل توجهی در جهت فعالیت توسعه مشارکت های عمومی برای حفاظت از محیطزیست انجام شده است که اغلب در مراکز جهاد کشاورزی، کنون پرورشو دفاتر تسهیلگری و پایگاه های مقاومت فعال هستند.

ذوالفقاری گفت: در راستای کیفی سازی فعالیت خانه های محیط زیست اقدامات قابل توجهی انجام شده است که علاوه بر تعریف ساختار مشخص برای خانه های محیط زیست و تعیین اسم و تهیه تابلوهای مشخصات و معرفی مدیران و مسولان و تعیین هیات امنا براساس شیوه نامه های تعریفی در جهت کیفیت محتواهای و غنی سازی آموزش ها و اقدامات مورد نیاز گام های موفقی برداشته شده است.

وی با تاکید بر افزایش نقش مشارکت ها و مردمی سازی امر حفاظت محیط زیست در خانه های محیط زیست اظهار داشت: ۷۰ خانه محیط زیست در مراکز جهادکشاورزی روستاها با محوریت مراکز ترویج این ادارات و مابقی در دانشگاهها، جهاد دانشگاهی، کانون پرورش فکری و دستگاه های فرهنگی فعال شده اند که تلاش می شود در این مکان ها در جهت ترویج و فرهنگ سازی حفاظت از محیط زیست و رفع چالش های زیست محیطی بعنوان حلقه واسط عموم جامعه و حفاظت محیط زیست فعالیت شود.

رییس اداره آموزش و مشارکت های مردمی حفاظت محیط زیست لرستان با اشاره به برگزاری کارگاه های آموزشی مختلف در خانه های محیط زیست استان بیان کرد: در این زمینه با تولید محتوا و استند های آموزشی، بنر و فلش آموزش های مورد نیاز به جوامع محلی ارایه شده است.

ذوالفقاری با بیان اینکه راه اندازی خانه های محیط زیستی تجربه موفقی در زمینه حفاظت از محیط زیست هستند اظهار داشت: امید است که این مکان ها با اثر گذاری و توسعه مشارکت های عمومی در حفاظت از محیط زیست زمینه ساز توسعه این مشارکت ها باشند.

وی با بیان اینکه طرح موضوعات زیست محیطی و پیگیری و بررسی موارد مورد نیاز از اولویت های فعالیت خانه های محیط زیست استان است ادامه داد: به همین منظور مشکلات و چالش های زیست محیطی در خانه های محیط زیست مطرح و بررسی می شود.

رییس اداره آموزش و مشارکت های مردمی حفاظت محیط زیست لرستان با بیان اینکه طی یکسال گذشته اغلب خانه های محیط زیستی در حوزه های پاکسازی محیط زیست، درختکاری و فرهنگ سازی و ارایه آموزش های حفاظت از محیط زیست فعال هستند افزود: تاکنون در راستای فعالیت های خانه های محیط زیست گزارش های متعددی به سازمان ارسال شده است.

ذوالفقاری افزود: با برنامه ریزی های انجام شده جشنواره فعالیت های خانه های محیط زیست تا پایان سال جاری در این استان برگزار خواهد شد.

وی با بیان اینکه اولویت فعالیت های خانه های محیط زیستی استان طی یک سال گذشته برنامه های آموزشی بوده است اظهارداشت: این برنامه ها بصورت حضوری ومجازی در دانشگاه ها و مدارس استان اجرا شده است و فعالیت هایی نیز در گروه های مجازی استان در حوزه حفاظت از محیط زیست داشته اند.

رییس اداره آموزش و مشارکت های مردمی حفاظت محیط زیست لرستان ادامه داد: اکنون سه گروه مجازی خانه های محیط زیست در سطح استان فعال است که پیام ها و هشدارهای زیست محیطی از این طریق به اعضا و عموم مردم اطلاع رسانی می شود.

استان لرستان با وسعت ۱.۷ درصد مساحت کشور دارای تنوع زیستی بسیار بالایی است به طوری که این استان کوهستانی به واسطه ۳۵ قله بالای سه هزار و ۵۰۰ متر و شرایط اقلیمی یکی از پناهگاه های منحصر به فرد تنوع زیستی در سطح کشور به شمار می رود و بنابر مطالعات کارشناسان، به دلیل شاخص های جغرافیایی منحصر به فرد بیش از ۲۵ درصد تنوع زیستی کشور شامل ۳۶۸ گونه جانوری و یک هزار و ۷۰۰ گونه گیاهی در آن شناسایی شده است.

لرستان با مساحتی معادل ۲۸ هزار و ۳۰۶ کیلومتر مربع در غرب ایران به عنوان یکی از استان های زاگرس نشین، رشد و ساماندهی چشمگیری در حوزه ارتقای سطح مناطق تحت مدیریت محیط زیست و حتی رشد جمعیت گونه های نادر داشته است.

به گفته برخی کارشناسان، لرستان به عنوان ایرانی کوچک تقریبا تمام انواع آب و هوایی ایران را در فصول مختلف تجربه می کند که نتیجه این تنوع آب و هوایی، غنای گیاهی و جانوری است و اکثر گونه‌های کشور در این استان موجود هستند.

لرستان ۲/۲ درصد جمعیت و ۷/۱ درصد مساحت کشور را دارد و بارندگی های متناوب به همراه توپوگرافی کوهستانی و آب و هوای مناسب باعث شکل گیری یکی از متنوع ترین زیست بوم های گیاهی در این استان شده است و همین عوامل باعث ایجاد شبکه رودخانه ای استان با ۳۰ رودخانه دائمی به طول ۲ هزار و ۴۵۰ کیلومتر در ۲ حوضه دز و کرخه است.

لرستان با واقع شدن میان رشته کوه های زاگرس نقش مهمی در اکوسیستم این منطقه و کشور دارد به نحوی که از مجموع ۶ میلیون هکتار جنگل‌های زاگرس ۱.۲ میلیون هکتار آن در این استان قرار دارد.

شبکه رودخانه های استان یکی از غنی ترین شبکه آبهای روان کشور است که با احتساب آبهای ورودی از استان های مجاور پس از کسر مصارف، ببیش از ۱۲.۵ میلیارد متر مکعب آب را به دریاچه پشت سدهای دز و کرخه تخلیه می نمایند که این حجم آب حدود ۱۱ درصد کل آبهای جاری کشور است.

از طرفی شرایط توپوگرافی و کوهستانی بودن وضعیت جغرافیایی لرستان و تنوع آب و هوایی نیز یکی از مزیت های تنوع زیستی این استان است چنانکه کمترین ارتفاع استان در پلدختر با ۳۰۰ متر و بیشترین ارتفاع در اشترانکوه با چهار هزار و ۸۰ متر از سطح دریا است و این موضوع زمینه حضور گونه های جانوری از جمله پلنگ و همچنین چندین گونه جانوری اندمیک ( منحصر به فرد) را در استان فراهم کرده است.

برخی از گونه های جانوری این استان بعنوان گونه های چتری بیانگر تنوع زیستی بسیار متنوع این استان است و از طرفی جانورانی همچون سمندر لرستانی، انواع گربه سانان، وزغ لرستانی و سه گونه ماهی کور غار، گونه های منحصر به این استان هستند.

۱۵۰ گونه جانوری در لرستان شناسایی شده که از این تعداد پنج گونه جانوری شامل وزغ لرستانی ،سمندر لرستانی و سه گونه ماهی کور غار به عنوان گونه های جانوری اندمیک در ثبت جهانی شده است.

کل (پازن کوهی)، بز، خوک وحشی، پلنگ ایرانی، خرس قهوه‌ای، کفتار، گرگ، روباه معمولی، خرگوش، تشی، گربه وحشی، دلیجه، کلاغ نوک سرخ، کرکس، سارگپه پا بلند، عقاب طلایی، شاهین، بالابان، کبوتر چاهی، انواع سهره‌ها، شاه بوف، کبک، تیهو، کبوتر جنگلی، قمری، چرخ ریسک بزرگ، سنگ چشم خاکستری، کمر کلی، کمر کلی کوچک، چکاوک مهمترین گونه های جانوری این استان هستند.