حمایت از فرش آذربایجان‌غربی مصداق توجه به تولید بومی

به گزارش ایرنا، هنرصنعت فرش دستباف از ایام گذشته در ایران دارای جایگاهی خاص بوده است و صنعتگران این حوزه نیز همواره درصدد حفظ آن هستند اما آیا نگاه داشت فرش صرفا در کارکرد تولید کنندگان و تاجران فرش دستباف خلاصه می‌شود و چه افرادی می‌توانند این هنر را از قهقرا نجات دهند؟

از زیبایی‌های فرش دستباف به هر اندازه که صحبت کنیم در ذهن مخاطبان ایرانی زیره به کرمان بردن است و مردم هنر دوست با این محصول آشنایی بسیاری دارند ولی برای متخصص بودن در این زمینه نیاز به علم محصول با طی دوره‌های متفاوت، سِیر خط آکادمیک و همچنین تجربه بافت و تجارت است.

متخصصان این هنر بیشتر از فضای دانشگاهی، اغلب دارای تجربه این صنعت هستند هر چند بعدها رشته فرش دستباف به رشته‌های دانشگاهی نیز افزوده شد تا علاقه‌مندان به این رشته بتوانند به راحتی وارد فضای تحصیلاتی آن شوند ولی همچنان در بسیاری موارد، تجربه حرف اول را می زند.

یکی از مهمترین مشکلات این بخش، کمبود حمایت از فعالان فرش دستباف است که موجب شده انگیزه بافندگان، صاحبان این صنعت و تجار این بخش روز به روز کمتر شود.

فرمایشات مقام معظم رهبری درخصوص حمایت همه جانبه از کالاهای ایرانی و توجه به تولید بومی، مهمترین چراغ راه برای حمایت از بخش هایی نظیر فرش دستباف است که تولیدی کاملا بومی بوده و هنر زیبای ایرانی را نیز به جهانیان نشان می دهد؛ البته پویش‌های متفاوتی در حمایت از کالای داخلی شکل گرفته و فروشنده‌ فروشگاه‌های کالای ایرانی نیز با چاپ نوشته "در این مغازه فقط کالای ایرانی فروخته می‌شود" و با قرار دادن بر سردرب مغازه خود ضمن اعلام حمایت از این طرح، مشوق مردم برای توجه به این موضوع شده اند ولی به نظر می رسد، این کافی نیست.

اقداماتی نظیر ایجاد کارگاه‌های متمرکز، تشویق تولیدکنندگان با برگزاری جشنواره و نمایشگاه‌های عمومی و تخصصی، تعیین تسهیلات کم بهره و طولانی مدت، ایجاد شبکه تضمینی فروش، ایجاد شبکه تولید مواد اولیه، راه‌اندازی کمپین‌های حمایتی، عدم دریافت یا تخفیف ویژه حمایتی مالیاتی برای فروشندگان و تولیدکنندگان بومی، تعریف جایگاه ویژه تبلیغاتی برای بازاریان، راه‌اندازی شبکه اطلاع رسانی فرش در استان می‌توانند حمایت های خوبی در حوزه هنر صنعت فرش دستباف باشند.

عدم همخوانی قیمت روز فرش دستباف با تورم، پایین ماندن ارزش افزوده کالا و عدم رشد درآمد این کالای ایرانی برای تاجران و تولیدکنندگان این صنعت باعث تغییر شغل بافندگان فرش دستباف شده است.

با توجه به اینکه در منطقه آذربایجان به ویژه در آذربایجان‌غربی تجارت فرش دستباف به صورت اجدادی بوده و معمولا از پدر به پسر ارث شغلی است، اما وقتی حاشیه سود این کالای ایرانی روی خوشی به بازاریان نشان نداد در نتیجه فرزندان این تاجران نیز علاقه‌ای به فرش دستباف نشان ندادند و اغلب با فکر اقتصادی خود به سمت شغل دیگری حرکت کرده اند.

در صورت عدم تجارت و کاهش فروش مسلما نرخ فرش دستباف پایین می‌ماند و همین روال باعث عدم تولید و در نتیجه تغییر شغل بافندگان نیز می‌شود و فرش‌هایی که بافته می‌شوند، معمولا به صورت خانواده‌ای با میلیون‌ها گره‌ مملو از عشق یک خانواده ایرانی تبدیل به فرش ایرانی می‌شود.

به نظر نگارنده اگر امروز از صنعت فرش دستباف حمایت بیشتری شود، منجر به حفظ این صنعت و عدم فرار بافندگان و هنرمندان این هنر صنعتی می‌شود که البته منظور از حمایت هم مشخص است؛ تسهیلات کم درصد متناسب با شغل و برگزاری جشنواره و تبلیغات عمومی می‌تواند موجب عدم انفصال این هنر از زنجیره هنرهای ایرانی شود.

آذربایجان‌غربی صاحب 2 برند فرش دستباف با نام ماهی افشار و ماهی خوی است که طرفداران بسیار نیز برای خود دارد و در سایزهای مختلف معمولا با ریز رج 40 و 50 چله نخ بافته می‌شود.

برای یک قطعه فرش جفت 6 متری ماهی معمولی 40 رج، پنج نفر باید زمان پنج ماهه صرف کنند اما اگر حساب کتاب جزئی داشته باشیم متوجه قیمت این کالا مصداقی از بازار ارومیه با حدود 120میلیون تومان می‌شویم که با این رقم اگر مقداری را صرف فروشنده و خدمات پس از بافت، حمل و نقل و مواد اولیه فرش کنیم در بالاترین حد ممکن که امکان پذیر نیست حدود 100 میلیون تومان برای بافنده‌ها می‌ماند و این یعنی برای هر فرد ماهیانه چهار میلیون تومان!

به نظرتان ماندن در حوزه فرش دستباف از روی ناچاری است یا عشق؟ اگر مدیران استانی و کشوری نگاهی پدرانه به این صنعت نداشته باشند قطعا فعالان این عرصه از آن خارج خواهند شد.

اگر به دلایل خفته و بالقوه این حوزه نیز نیم نگاهی داشته باشیم، مطمئنا عدم تعریف شبکه تولید حرفه‌ای، نبود نظارت حمایتی نه بازرسی، عدم حمایت از بافت برندهای ملی و جهانی در آذربایجان‌غربی، ارائه مجوز به تاجران غیر بومی برای فروش فرش دستباف در استانی که فروشندگان فرش آن به حمایت نیاز دارند، عدم تعیین قیمت متمرکز برای تابلو و فرش دستباف، عدم صدور شناسنامه حرفه‌ای برای فرش در کارگاه تولیدی و نبود پارادایم تشویقی از دلایلی است که موجب انفصال گره‌های فرش دستباف می‌شود.

با توجه به شعار امسال با عنوان «مهار تورم، رشد تولید» نیز کالای ایرانی به ویژه فرش دستباف نیاز به نفس تازه‌ای از سمت دولتمردان دارد و نیم نگاه قوه قضاییه بر عدم اجرای مصوبات این حوزه می‌تواند بار دیگر امید را در حوزه ایجاد کند.

حمایت مدیران از جمله نگاه ویژه استاندار آذربایجان غربی و تیم اقتصادی به حوزه فرش دستباف و حمایت این تیم از این کالای ایرانی مطمئنا می‌تواند بار دیگر امید را دل این هنر زنده کند تا ضمن جلوگیری از فراموشی این هنر ایرانی، موجب یکه تازی این صنعت در جهان شود.

در حال حاضر آذربایجان‌غربی دارای 2 برند ملی و جهانی با عنوان نقشه ماهی خوی و نقشه افشار تکاب در فرش دستباف است که 72 هزار نفر بافنده در استان برای تولید فرش دستباف تلاش می‌کنند.

290 هزار مترمربع فرش دستباف نیز به طور سالانه در استان تولید می‌شود که البته ظرفیت تولید بسیار بالاتر از این میزان در استان صاحب این هنر و صنعت است و در صورت افزایش تولید، می توان به فکر ارتقای شاخص های صادرات این بخش نیز بود.