طرف عراقی بر التزام خود به توافقنامه امنیتی (که اسفند ماه سال گذشته به امضای مقامات دو طرف رسید) میان تهران و بغداد و پایبندی بر اجرای کامل آن تأکید می‌کند، اما آنچه که تا امروز مشخص است اینکه اجرای کامل مفاد توافقنامه از سوی عراق محقق نشده است.
از طرف دیگر، ایران اهتمام جدی دارد تا دولت عراق و مسئولان اقلیم شمال آن کشور موارد باقیمانده از تعهدات خود از جمله خلع سلاحِ کامل گروه های معاند با جمهوری اسلامی ایران که در خاک عراق مستقر هستند را انجام دهند.
اما به رغم تمام گفت و گوها و رایزنی های مستمر میان دو طرف تا کنون، بنا بر برخی دلایل طرف عراقی نتوانسته به تمامی تعهدات خود در قالب توافقنامه ذکر شده جامه عمل بپوشاند.
خلع سلاح گروه‌های کُرد معارض در عراق به دلایل متعدد اهمیت دارد که از جمله آنها:
امنیت مرزی
خلع سلاح گروه‌های معارض کُرد در عراق می‌تواند به نظم و امنیت مرزی ایران کمک کند و در صورتی که این گروه‌ها مسلح باقی بمانند، جمهوری اسلامی ایران آنها را همواره به عنوان تهدیدی برای امنیت مرزی خود می بیند.
تأثیر بر سیاست خارجی
همچنین، خلع سلاح گروه‌های مزبور می‌تواند نقش مهمی در افزایش نفوذ ایران در منطقه و افزایش اقتدار آن داشته باشد. این اقدام به ایران اجازه می دهد تا با سایر اقوام و کشورهای منطقه به نحو مثبت‌تری تعامل کند. مثلا پاکستان را به اقدام مشابه تشویق و ترغیب کند.
حفظ استقرار در عراق
علاه بر این، خلع سلاح آن گروه‌ها می تواند به حفظ استقرار در عراق و جلوگیری از تشدید تنش‌ها کمک کند و این مهم منجر به تثبیت وضعیت امنیتی در عراق و همچنین حفظ توازن نیروهای مختلف در منطقه می شود.
پیشگیری از حملات و تهدیدات داخلی
این موضوع می‌تواند به پیشگیری از حملات و تهدیدات داخلی در ایران کمک کند چرا که نقض امنیت در مناطق مرزی ممکن است به تداوم تهدیدها و حملات امنیتی منجر شود، همچنان که قبلا وجود داشته است.
عوامل توجیه کننده عدم اجرای کامل تعهدات توافقنامه امنیتی:
فشارها و تهدیدات خارجی
ممکن است عوامل خارجی، مانند فشارها یا تهدیدات از سوی دیگر اشخاص یا کشورها بر روی تصمیمات مسئولان عراقی تأثیر بگذارد و آنها را از اجرای کامل تعهدات توافقنامه منع کند.
از فشار آمریکایی ها و غربی ها تا تهدید و تطمیع برخی کشورهای منطقه همانند سعودی، امارات، اردن و مصر که همواره خواهان فشار بر ما بوده اند و حذف این اهرم فشار و تهدید در راستای اهداف آنها نیست.
مشکلات داخلی
مشکلات داخلی اقتصادی، اجتماعی یا سیاسی در عراق ممکن است موجب تردید یا تأخیر در اجرای کامل تعهدات توافقنامه شود. عدم استقرار داخلی می‌تواند مانع از انجام تعهدات بشود. به هر حال حکومت مرکزی عراق به دلایل مختلف داخلی و خارجی از اقتدار کافی در برابر منطقه کردستان برخوردار نیست.
ضعف نظام امنیتی
نظام امنیتی عراق به دلایل مختلف ضعیف بوده و از توانمندی کافی برخوردار نیست . حکومت مرکزی عراق همواره سایه نیروهای ائتلاف خصوصا ایالات متحده را بر نیروهای امنیتی و همه ارکان عراق می بیند . نفوذ نیروهای بعثی و اختراق برخی نیروها و احزاب شیعی توسط بعثی ها و عوامل نفوذی هم مزید بر علت است.
عواملی هم هستند که باعث می شود دولت عراق به مطالبات عمومی داخلی در خصوص استقرار امنیت و حذف تهدیدها کم توجه شود.
ضعف نظام سیاسی
ضعف نظام سیاسی در عراق و وجود تقسیمات و تضادهای داخلی می‌تواند باعث شود که حکومت مرکزی نتواند به‌طور کامل برخی از مسائل مهم از جمله موضوع خلع سلاح کُردهای معارض را مورد توجه قراردهد. تضادها و ناهماهنگی‌های داخلی می تواند باعث شود که برخی از مسائل به دلیل سیاست‌ها و دینامیک‌های داخلی کمتر مورد اهتمام قرار بگیرد.
تأثیرات بین‌المللی
تأثیرات بین‌المللی نیز نقش مهمی در تصمیمات دولت‌ها ایفا می‌کند. نه تنها فشارها و تهدیدات از سوی کشورهای غربی و عرب محافظه کار ممکن است تأثیرگذار باشند، بلکه نقش قدرت‌های بین‌المللی و سیاست‌های جهانی نیز ممکن است در اولویت‌بندی مسائل و مشکلات دولت عراق تأثیر گذار باشد.
به هر حال عراق در زمینه های سیاسی، اقتصادی، امنیتی و امکان هزینه دلارهای نفتی و تقویت زیرساخت ها همواره به آمریکا وابسته است.
نقص در نظام امنیتی عراق و توانایی ناکافی در مقابله با گروه‌های مسلح ممکن است مانع از اجرای کامل تعهدات دولت شود. نظام امنیتی قوی‌تر و کارآمد می‌تواند تسهیل‌کننده اجرای این تعهدات باشد.
تأثیرات اقتصادی
مشکلات اقتصادی و ناکارآمدی در مدیریت منابع ممکن است باعث شود دولت عراق به مشکلات امنیتی و اولویت‌های داخلی کمتر توجه کند. از طرفی حساسیت عوامل تهدید و فشار خارجی پیش گفته می تواند باعث قبض و بسط اقتصاد عراق باشد.
نظر شما