به گزارش ایرنا، طبق اعلام کارشناسان، کشور ما در حال گذراندن یک دوره ۳۰ ساله خشکسالی است که این پدیده در سال زراعی گذشته شدیدتر از سالهای قبل آن بود، چنان که در بسیاری از استانهای کشور از جمله خراسان رضوی، خشکسالی پارسال در نیم قرن اخیر بی‌سابقه عنوان شد.
این شرایط با تغییرات جوی و تغییر الگوی بارش در کشور حادتر می‌شود و با توجه به اینکه سفره‌های آب زیرزمینی با بارش‌های ملایم باران و برف تغذیه می‌شود، بارش‌های رگباری، بدون کمترین تاثیری در تغذیه سفره ها و آبخوان‌ها، تنها توهّم ترسالی ایجاد می‌کند و بخش کشاورزی را، که در تامین امنیت غذایی نقشی بی‌بدیل دارد، هر روز بیشتر و بیشتر لاغر می‌کند.
سایه سنگین و ماندگار خشکسالی، کم‌آبی ناشی از کاهش بارندگی و تغییر اقلیم و پیامدهای آن این روزها در خطه خورشید، روزگار سختی را برای کسانی که با آب و زمین سر و کار دارند رقم زده است و پدیده گرد و غبار نیز به عنوان یک تجربه غم‌انگیز دیگر، به نگرانی‌های ساکنان استان خراسان رضوی عمق بخشیده است.
اقلیم خشک و نیمه‌خشک خراسان رضوی در ۱۹ سال گذشته تنها حدود ۲ سال بارندگی نسبتا خوب را در کارنامه اقلیمی خود به ثبت رسانده است.هنوز داغ خسارات سرمای بی‌سابقه زمستان گذشته از دل کشاورزان و دامداران خراسان رضوی برنخاسته بود که خشکسالی و تبعات و آسیب های آن، تکرار تجربه قطع برق چاه های کشاورزی و صنعت با هدف کنترل مدیریت مصرف انرژی و چالش آبیاری اراضی کشاورزی چالش های استان را دوچندان کرد.
اقلیم خشک و نیمه‌خشک خراسان رضوی در ۱۹ سال گذشته تنها حدود ۲ سال بارندگی نسبتا خوب را در کارنامه اقلیمی خود ثبت کرده است، اما امسال نیز بار دیگر این استان وارد بحران شدید خشکسالی شده است که عواقب آن به شدت تهدیدکننده به نظر می‌رسد.
کاهش تولید در تمامی بخش ها از جمله زراعی، باغی و دام و طیور خراسان رضوی، از نخستین آثار و پیامدهای ناشی از خشکسالی است که در کنار دیگر مشکلات از جمله تورم، افزایش هزینه‌های تولید و کارگری، رشد فزاینده بهای نهاده‌های دامی و کشاورزی و تحریم و موانع وارداتی، موجب زخمی شدن پیکر خسته کشاورزی این استان شده است.
این شرایط در حالی رقم می‌خورد که خسارت سرمای بی سابقه دیماه گذشته، ضربه مهلکی را به بخش کشاورزی این استان وارد آورد و ثبت قطعی ۸۲ هزار و ۵۰۰ میلیارد ریال خسارت را برای فعالان این بخش به ثبت رساند.
اکنون از مجموع ۳۷ دشت خراسان رضوی، نیمی در شرایط ممنوعه بحرانی قرار دارند و وجود چاه های غیرمجاز و برداشت بی‌رویه از منابع آبهای زیرزمینی، مهمترین علت بحرانی شدن وضعیت دشت‌های استان عنوان شده است؛ و حال آنکه بخش کشاورزی این استان هم اکنون تنها منبع تامین معیشت افزون بر نیمی از جمعیت یک میلیون و ۷۰۰ هزار نفری روستایی این خطه است.
سالانه یک میلیون و ۲۰۰ هزار هکتار زمین در این استان زیر کشت ۸۳ نوع محصول می‌رود و ۳۶۳ هزار بهره‌بردار در بخش کشاورزی این سامان فعالیت دارند.
بیشتر بخوانید:
خشکسالی تابستان امسال در مشهد طی ۷۰ سال اخیر بی سابقه بود
زنجیر خشکسالی بر پای کشاورزی خراسان رضوی
خراسان رضوی رتبه نخست خشکسالی و کم بارشی در کشور را داراست
خسارت ۲۲۵ هزار میلیارد ریالی خشکسالی در خراسان رضوی
خسارت ناشی از خشکسالی در این استان طی سال زراعی ۱۴۰۲-۱۴۰۱ معادل ۲۲۵ هزار میلیارد ریال در زیربخش کشاورزی، عشایری و منابع طبیعی ثبت شده است.
رییس اداره مدیریت بحران و کاهش مخاطرات کشاورزی سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی در گفتگو با خبرنگار ایرنا، با تایید این مطلب گفت: برآوردهای صورت گرفته مشخص کرد که خسارت خشکسالی به بخش کشاورزی استان با احتساب بخش های عشایری و منابع طبیعی، معادل ۲۲۵ هزار میلیارد ریال بوده است.
سیدمحسن شال‌فروشان بیان کرد: خسارت خشکسالی به تفکیک در زیربخش زراعی ۵۴ هزار میلیارد، در حوزه باغی بیش از ۷۵ هزار میلیارد ریال، در حوزه دام و طیور بیش از ۴۶ هزار میلیارد ریال، در حوزه آب و خاک و زیربنایی چهار هزار و ۳۷۰ میلیارد ریال و در حوزه شیلات و آبزیان هزار و ۷۰۰ میلیارد ریال بوده است.
خسارت ناشی از خشکسالی در این استان طی سال زراعی ۱۴۰۲-۱۴۰۱ معادل۲۲۵ هزار میلیارد ریال در زیربخش کشاورزی، عشایری و منابع طبیعی ثبت شده است.وی اظهار کرد: بدین ترتیب مجموع خسارت وارده ناشی از خشکسالی به زیربخش های کشاورزی استان در سال زراعی گذشته معادل بیش از ۱۸۰ هزار میلیارد ریال بوده است.
رییس اداره مدیریت بحران و کاهش مخاطرات کشاورزی خراسان رضوی افزود: علاوه بر این خشکسالی در حوزه عشایری بیش از ۳۳ هزار میلیارد ریال و در حوزه منابع طبیعی ۱۰ هزار میلیارد ریال خسارت برجای گذاشته است.
بیشتر بخوانید:
حجم ذخیره آب سدهای مشهد به ۱۰ درصد رسید
حجم آب ذخیره در سدهای مشهد به ۶ درصد رسید
سال کم‌بارش خراسان رضوی و چشم‌هایی که به آسمان خشک شد
۵۲.۲ درصد کاهش بارندگی در خراسان رضوی
رییس اداره مدیریت بحران و کاهش مخاطرات کشاورزی جهاد کشاورزی خراسان رضوی گفت: طبق اعلام سازمان هواشناسی، این استان بیشترین میزان کاهش بارندگی نسبت به دوره آماری را در بین ۳۱ استان کشور در سال زراعی ۱۴۰۲-۱۴۰۱ تجربه کرده است.
شال فروشان اظهار کرد: بر این اساس مجموع بارندگی رخ داده در استان طی سال زراعی گذشته ۹۵.۳ میلی متر ثبت شده است که با توجه به اینکه این رقم در دوره بلندمدت آماری ۱۹۹.۳ میلی متر بوده، ۵۲ درصد کاهش نشان می دهد.
وی ادامه داد: این ارقام نشان از وقوع کم بارشی دارد که رتبه‌های بعدی کم بارشی در کشور پس از استان خراسان رضوی نیز متعلق به استانهای سمنان، قزوین، سیستان و بلوچستان و تهران بوده است.
شال‌فروشان اظهار کرد: در شرایطی خراسان رضوی ۵۲.۲ درصد کاهش بارندگی نسبت به دوره آماری داشته است که این کاهش در کشور ۱۸.۸ درصد بوده است که این بدین معناست که خراسان رضوی کم بارشی را ۲.۸ برابر میانگین دیگر استانها تجربه کرده است.
وی با بیان اینکه در کنار شاخص کم بارشی، شاخص دیگری به نام اس. پی. ای. آی (SPEI) نیز وجود دارد که در این شاخص درصد مساحت تحت تاثیر خشکسالی مناطق مختلف نشان داده می شود و بر اساس آمارها، در سال زراعی گذشته (۱۴۰۱-۱۴۰۲) معادل ۹۹.۲ درصد از گستره خراسان رضوی زیر تاثیر درجاتی از خشکسالی از درجه خفیف، متوسط، شدید و بسیار شدید بوده است.
خراسان رضوی ۵۲.۲ درصد کاهش بارندگی نسبت به دوره آماری داشته است که این رقم در کشور تنها ۱۸.۸ درصد بوده است، یعنی این استان ۲.۸ برابر میانگین کشور کم بارشی را تجربه کرده است.
رییس اداره مدیریت بحران و کاهش مخاطرات کشاورزی خراسان رضوی تصریح کرد: از این میزان درجه خشکسالی بسیار شدید در ۹۴ درصد مساحت خراسان رضوی رخ داده است، بنابراین باید گفت که این استان به شکل بی سابقه‌ای متاثر از خشکسالی بوده است.
بیشتر بخوانید:
آب و زمین خطه خورشید زیر تازیانه خشکسالی و تغییرات اقلیمی
زعفران خراسان هم گرفتار خشکسالی شد
افت ۳۰ درصدی محصولات باغی و زراعی
معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی نیز پیامدهای خشکسالی در این استان را برشمرد و گفت: وقوع خشکسالی در بخش زراعی افت ۳۰ درصدی عملکرد محصولات زراعی آبی و افت ۸۵ درصدی عملکرد در محصولات زراعی دیم را در سطح ۳۷۰ هزار هکتار از سطوح کشت پاییزه رقم زد.
غلامحسین ساربان ادامه داد: در حوزه باغی نیز افت عملکرد در واحد سطح بین ۱۵ تا ۳۰ درصد بود که بر حدود ۱۸۶ هزار هکتار از باغ های استان اثر گذاشت.
این مسوول اظهارکرد: عمدتا محصولات پاییزه آسیب شدیدی از خشکسالی دیدند که بیشتر محصولاتی مانند گندم، جو و کلزا بودند و در محصولات باغی نیز عمده محصول آسیب دیده در سطح ۹۰ هزار هکتار از کشتزارهای زعفران بوده است.
وی با بیان اینکه در حوزه دام و طیور افت عملکرد و خسارتها ناشی از کمبود علوفه و آب، ضعف تغذیه ای دام و طیور، ضعف مراتع کاهش باروری و کاهش مقاومت به بیماری ها و افزایش تلفات بوده است، افزود: خشکسالی در حوزه آب و خاک باعث کاهش ۱۰ تا ۵۰ درصدی دبی قنوات، خشکیدن مسیر گالری ۲۵ درصد از قنوات استان و تاثیر منفی بر روی هزار و ۷۵۰ رشته قنات منطقه شده است.
وی با بیان اینکه در حوزه شیلات و آبزیان آسیب وارده شامل افت تولید در مزارعی بوده است که از محل آبهای رودخانه، قنات ،چشمه و سدها تغذیه می‌شدند، اظهار کرد: آسیب ها در حوزه عشایری نیز شامل خسارت وارده به زمین های زراعی و مراتعی است که در اختیار عشایر بوده و البته به منابع آبی آنان نیز خسارت وارد شده است.
ساربان اظهار کرد: خسارتها در حوزه منابع طبیعی شامل افت تولید علوفه در مراتع استان و نیز خسارت وارده به پروژه های عملیات احیایی و بیابان زدایی بوده است.
بیشتر بخوانید:
آرزوی باران بر دل تولیدکنندگان گیاهان دارویی خراسان رضوی
ناهنجاریهای اقلیمی / پایان خشکسالی یا آغاز ترسالی؟
خشکسالی خراسان رضوی، نرفته بازگشت
۴۸ درصد گستره خراسان رضوی در سیطره اقلیم بیابانی
براساس اعلام اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان رضوی، این استان هشت میلیون هکتار عرصه منابع طبیعی دارد که از این میزان حدود ۵.۵ میلیون هکتار پهنه های با اقلیم بیابانی است.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان رضوی با بیان اینکه حدود ۴۸ درصد از گستره بیش از ۱۱ میلیون هکتاری این استان دارای اقلیم بیابانی است، ادامه داد: به زبان دیگر حدود ۶۹ درصد عرصه های زیر مدیریت این اداره کل بیابان محسوب می شود.
حدود ۴۸ درصد از گستره بیش از ۱۱ میلیون هکتاری این استان دارای اقلیم بیابانی است؛ به زبان دیگر حدود ۶۹ درصد عرصه های زیر مدیریت این اداره کل بیابان محسوب می شود.محسن فنودی گفت: از مجموع ۵.۵ میلیون هکتار گستره دارای اقلیم بیابانی در خراسان رضوی، ۱.۲ میلیون هکتار را کانونهای فرسایش بادی تشکیل می دهند که در قالب ۳۰ کانون در ۲۳ شهرستان استان پراکنش دارند.
مدیرکل منابع طبیعی خراسان رضوی گفت: بیابان به مناطقی اطلاق می‌شود که اقلیم فراخشک و خشک با متوسط بارندگی سالانه کمتر از ۱۵۰ میلی متر دارند و درصد پوشش گیاهی آنها کمتر از ۱۰ درصد است.
نظر شما