توسعه صنعت سمنان؛ مفید یا مضر؟

به گزارش خبرنگار ایرنا، استان سمنان در حالی با آلودگی هوا دست و پنجه نرم می‌کند که میزبان بیش از ۲ هزار واحد صنعتی با اشتغالزایی برای ۶۰‌ هزار نفر است که در شرایط فعلی با این حجم از آلایندگی، باید بررسی شود که آیا صنعت باید اولویت توسعه استان سمنان باشد یا نیاز است در این زمینه تجددنظر شود؟

همچنین در نظر داشته باشیم، با توجه به اینکه در فصل پاییز و زمان فعالیت مدرسه‌ها قرار داریم، گردشگری رونق چندانی در شهرهای استان سمنان ندارد و نمی‌توان تردد و ورودی سنگین مسافران و وسایل نقلیه عبوری را مقصر اصلی آلودگی هوا دانست.

شاخص بالای آلایندگی و تعطیلی مدارس

طبق بررسی‌ها بر پایه داده‌های سامانه پایش کیفی هوای کشور، در روزهای اخیر شاخص لحظه ای کیفیت هوای سمنان تا ۱۷۰ و وضعیت قرمز پیش رفت که منجر به تعطیلی مدرسه‌ها در ۲ روز متوالی شد و البته با گسترس آلودگی هوا، تعطیلی مدرسه‌ها به نقاط مختلف استان سمنان نیز رسید.

شاخص کیفیت هوا معیاری برای تعیین روزانه کیفیت هوا و میزان ارتباط آن با سلامت افراد است که به ترتیب از صفر تا ۵۰ در شرایط پاک یا سبز، ۵۱ تا ۱۰۰ در شرایط قابل قبول یا زرد، ۱۰۱ تا ۱۵۰ در شرایط نارنجی یا ناسالم برای گروه حساس، ۱۵۱ تا ۲۰۰ در شرایط قرمز یا ناسالم برای همه، ۲۰۱ تا ۳۰۰ در شرایط بنفش یا بسیار ناسالم و ۳۰۱ تا ۵۰۰ در شرایط ازغوانی یا خطرناک تعیین شده است.

درست است که سلامت دانش‌آموزان و جامعه مهم است، اما باید اهتمام ویژه‌ای داشته باشیم که نیازی به تعطیلی مدارس نباشد؛ در این میان علت‌یابی و تلاش برای رفع ریشه اصلی این مساله که در سمنان نیز مانند برخی نقاط کشوری گریبان‌گیر مردم شده است، باید در دستور کار قرار گیرد.

معرفی ۱۰۰ واحدآلاینده استان سمنان در تابستان
کاهش کیفیت هوا و رفع آلایندگی علت‌یابی و علت اصلی آن رفع شود.

اداره کل حفاظت محیط زیست استان سمنان در راستای عمل به وظایف خود و کاهش آلایندگی طبق آخرین پایش دوره‌ای ۱۰۰ واحد تولیدی این استان را به عنوان صنایع آلاینده محیط زیست مربوط به فصل تابستان معرفی کرد که البته این آماری رسمی شمار واحدهای آلاینده است، اما چه بسیار واحدهایی در استان سمنان وجود دارد که به صورت ناپیدا آلودگی صنعتی خود را برای محیط زیست انسان و یا طبیعت به یادگار می‌گذارند.

به گفته کارشناسان، بخش صنعت و معدن ۳۴ درصد از اشتغال استان سمنان و ۲۲ درصد از تولید ناخالص این استان را به خود اختصاص داده است، اما بیشتر واحدهای صنعتی این استان در رسته شیمیایی فعالیت دارند که این موضوع خود عامل مهم آلودگی است؛ انتظار می‌رود بررسی مزایا و معایب توسعه صنعت در استان سمنان از جنبه‌های مختلف مورد بررسی کارشناسان و مسوولان قرار بگیرد.

از جمله مزایای صنعت استان سمنان سهم در ارزآوری برای کشور است که طبق گزارش‌ها ۱۵۱ هزار و ۱۹۵ تن کالا به ارزش ۶۲ میلیون دلار نیمه نخست ۱۴۰۲ از استان سمنان به نقاط مختلف جهان صادر شد که اغلب کالاهای صادراتی از این استان شامل هیدروکسید سدیم، سیم و کابل، هیدروکربن سبک، سرب تصفیه نشده، روغن تصفیه شده، کولر آبی، ظروف پلاستیکی، موادشوینده، روغن تصفیه شده، ورق آلومینیوم، اسید سولفوریک، شیر خشک، نمک خوراکی، رزین، ماشین لباسشویی، اسید کلردریک، پرکلرین، کلسیم کلراید، کاشی و سرامیک، پودر باریت، و پارافین مایع بود که نشان می‌دهد همچنان برخی تولیدات شیمیایی در صدر تولید و صادرات کالاها در این استان قرار دارد.

از دیگر مزایای توسعه صنعت در استان سمنان می‌توان به کاهش نرخ بیکاری اشاره کرد؛ به طوری که استان سمنان طبق پژوهش‌ها، کمترین نرخ بیکاری و بالاترین میزان اشتغالزایی را در کشور کسب کرد و رکورد ١٨ ساله خود را در این شاخص شکست.

آمار مثبت دستاوردهای صنایع در استان سمنان

مطابق اعلام مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، استان سمنان رتبه نخست کشور را در شاخص ملی امنیت سرمایه‌گذاری به خود اختصاص داد و امن‌ترین استان برای سرمایه‌گذاری شناخته شد و با نرخ رشد اقتصادی پنج و ۲ دهم درصد، جزو سه استان کشور در شاخص پویایی اقتصادی در سال ۱۴۰۱ معرفی شد. این افتخارات از دیگر مزایای توسعه صنعت در استان سمنان است.

طبق تعریف سازمان جهانی «زمان» در سلامت انسان در شاخص آلودگی هوا و شرایط ناسالم برای گروه‌های حساس عامل تعیین کننده است و بر این اساس اکنون تداوم چندروزه آلودگی هوا، سلامت مردم سمنان را تهدید می‌کند و ضرورت دارد طی نگاهی بلندمدت بررسی و تصمیم‌گیری شود که توسعه صنعت در این استان با توجه به شرایط زمین‌شناسی و توپوگرافی آیا به صلاح است؟

خطر ماندگاری آلایندگی صنایع تا ریزگردهای بیابانی در شهرها

شهرهای استان به ویژه سمنان در نقاط فرودست زمین قراردارند، در شرایطی که اطراف شهرها را نقاط مرتفع و کوهستانی فراگرفته و امکان جابه‌جایی آلاینده‌ها کمتر است؛ آیا همچنان به صلاح است در نزدیکی شهرها مناطق و نواحی صنعتی ایجاد کرد؟

از طرفی شهرها علاوه بر قرارگرفتن در نقاط کم‌ارتفاع، از سمت جنوب به کویر راه دارند و خطر ریزگردها نیز شهرها را تهدیدمی کند. به این صورت، جریان هوا و تهویه طبیعی به کندی در شهری مانند سمنان صورت می‌گیرد و به نوعی انباشت آلودگی استان‌های همجوار مانند تهران را نیز در خود جای می‌دهد. با توجه به اینکه توسعه صنعت در این استان در سمت شرق و غرب قرار دارد و آلودگی کلان شهر تهران و واحدهای صنعتی مستقر در استان به سمت شهرها و سکونتگاه می‌آید، آیا توسعه صنعتی را باید ادامه داد؟

طبق قانون هوای پاک،۲۳ دستگاه در اجرای این قانون دارای تکالیف اجرایی و نظارتی هستند و سازمان بازرسی کل کشور نیز بر اساس تکلیف قانونی خود وظیفه نظارت بر حسن اجرای امور و اجرای صحیح قوانین و بررسی عملکرد دستگاه‌های اجرایی را بر عهده دارد این قانون نشان می‌دهد بخش‌های مختلف در حفظ پاکی هوا نقش دارند و از جمله موارد می‌تواند بررسی صدور مجوز فعالیت و استقرار واحدهای صنعتی باشد.طبق قانون هوای پاک،۲۳ دستگاه در اجرای این قانون دارای تکالیف اجرایی و نظارتی هستند

طبق متون حقوقی و بر اساس قوانین بین المللی و داخلی، حق سلامت و محیط زیست از حقوق عامه به شمار می‌آید و در این میان، «حق داشتن هوای پاک» به عنوان یک جزء از «حق بر محیط زیست» مورد توجه است و سابقه قانون گذاری در زمینه آلودگی هوا در ایران به سال ۱۳۵۴ برمی‌گردد و از آن زمان تاکنون بیش از ۴۰ قانون و آیین نامه در مورد آلودگی هوا توسط مراجع مختلف به تصویب رسیده است.

کم‌توجهی به فضای سبز موجود

با توجه به آلودگی هوا، حفظ و تقویت پوشش گیاهی و فضای سبز نکته مهمی است که باید مدنظر باشد، به ویژه این مساله در جوار مناطق و نواحی صنعتی در قانون کشور نیز پیش‌بینی شده است و در استانی مانند سمنان که صنعت در آن همواره در حال توسعه است، باید مدنظر باشد.

کمبود آب برای ایجاد و حفظ فضای سبز همواره از گذشته در استان سمنان مساله‌ساز بوده. از سوی دیگر، استفاده از پساب بازچرخانی شده برای فضای سبز شهرکها و نواحی صنعتی نیز در قانون پیش‌بینی شده است. درختکاری ساده‌ترین راهکار برای توسعه فضای سبز در این مناطق محسوب می شود که به آب زیاد نیز نیاز ندارد.

اما آیا این مساله از سوی شرکت شهرک‌های صنعتی استان سمنان جدی گرفته می شود؟ در چنین شرایطی و با توجه به اهمیت حفظ درختان، چندین اصله درخت اکالیپتوس در ورودی شهرک صنعتی سمنان طی روزهای اخیر به طور عجیبی به وسیله بیل مکانیکی قلع و قمع شد.

مدیرعامل شرکت شهرک‌های صنعتی استان سمنان در واکنش به این موضوع به خبرنگار ایرنا گفت: درختان اکالیپتوس به دلیل قرارگیری در مسیر ساخت سردر و پل روگذر شهرک صنعتی سمنان به دلیل رفع اشکال هندسی معبر و تامین زیرساخت‌ها از جمله شبکه روشنایی با بیل مکانیکی از ریشه درآورده و به کمربند سبز این شهرک منتقل شد.

محمدرضا باقری با بیان اینکه البته هدایت‌گر بیل مکانیکی در زمان درآوردن ریشه درختان کمی خشونت به خرج داد، مدعی شد: تمامی ریشه‌ها به مکان دیگری انتقال یافت که مستندات آن موجود است.

وی اظهار کرد: کاشت درخت اکالیپتوس به دلیل آسیب زدن ریشه آن به زیرساخت‌هایی از جمله شبکه آب و فاضلاب از سال‌های گذشته ممنوع شده است.

مدیرعامل شرکت‌ شهرک‌های صنعتی استان سمنان درحالی مدعی درآوردن ریشه‌ درختان توسط بیل مکانیکی با هدف انتقال آنها به مکان دیگر شد که مشاهده‌های عینی خبرنگار ایرنا و مستندات موجود، خلاف این ادعا را نشان می‌دهد.

فرصت استقرار صنایع هایتک تا صنایع سبز

نمی توان منکر این مساله شد که رونق صنعت ارتباط مستقیمی با توسعه، ارزش افزوده، تولید ناخالص ملی، اشتغال و چرخه اقتصادی دارد، ولی باید سود و زیان آن را در زمان طراحی مناطق صنعتی یا استقرار برخی صنایع، با لحاظ شاخص های مهم زیست‌محیطی، مدنظر قرار داد.

در آلمان که اقتصاد اول قاره اروپا و دارنده صنایع بزرگ و نام‌آور دنیا محسوب می شود، «سبزبودن» فعالیت صنعت و لحاظ شرایط محیط زیستی در زمان جانمایی، طراحی تجهیزات و ماشین‌آلات به ویژه با استفاده از فیلترهای هوشمند و کاربردی، اصل اساسی و ابتدایی برای استقرار صنایع به شمار می‌رود. این مساله باعث شده کمتر در شهرهای این کشور بحران زیست‌محیطی وجود داشت باشد، چرا که خود صنایع در این مسایل پیشقدم هستند و توسعه صنعتی را بی‌قید و شرط دنبال نمی کنند.

از سوی دیگر، سمنان را به جای استقرار صنایع آلاینده، می توان به کانونی برای صنایع هیاتک تبدیل کرد. می‌توان توسعه صنعت را با صنایع سبز و با تولید علم و توسعه فعالیت در حوزه الکترونیک و فناوری اطلاعات و ارتباطات، با توجه به فراهم بودن زیرساخت‌ فیبر نوری در استان سمنان، دنبال کرد، تا هم سلامت شهروندان حفظ شود و هم در صنعت و صادرات این دیار حرف برای گفتن داشته باشد و همچنان جایگاه های برتر کشوری خود را در شاخص های اقتصادی حفظ کند.

به گزارش خبرنگار ایرنا، سمنان که به دارالمرحمه معروف است با مساحت نزدیک به ۹۷ هزار و ۵۰۰ کیلومتر مربع یکی از پهناورترین استان‌های کشور ایران است و با پنج و ۹ دهم درصد مساحت کل کشور، از این نظر هفتمین استان ایران محسوب می‌شود.

این خطه از جانب شمال به استان‌های خراسان شمالی، گلستان و مازندران، از جنوب به استان‌های خراسان جنوبی و اصفهان، از شرق به استان خراسان رضوی و از غرب به استان‌های تهران و قم محدود است؛ بر این پایه و به دلیل موقعیت جغرافیایی همجواری با پایتخت و هفت استان مهم کشور، این استان از اهمیت زیادی برخوردار است.

بر پایه برآورد مرکز آمار ایران در سال ۱۴۰۰، استان سمنان با هشت شهرستان در مجموع ۷۵۷ هزار و ۲۰۰ نفر جمعیت دارد .