زخمی عمیق که برای مردم بم تنها در ۱۲ ثانیه ایجاد شد اما ردپای آن سال ها مانده و مشهود است؛ جای خالی اقدامات فراگیر و همه‌جانبه برای آسیب‌های روانی و اجتماعی با گذشت ۲۰ سال از زلزله در شهر بم موضوعی است که نباید به آن سهل‌انگارانه نگاه شود.
این گزارش نافی اقدامات دولت های مختلف در بازسازی بم- چه زیرساخت‌های فیزیکی و چه اقدامات حوزه آسیب‌های اجتماعی طی ۲۰ سال گذشته- نیست اما آنطور که مشاهده و تایید می‌شود، اقدامات علمی‌تر و اثربخش‌تر برای بازسازی روانی هنوز احساس می‌شود زیرا شهر هنوز درگیر آسیب‌هایی است.
به گزارش ایرنا در سال‌های اخیر خیلی‌ها از لزوم بازسازی فرهنگی و اجتماعی در بم سخن گفته‌اند اما برخی منتقدان معتقدند عبارت های کلی فرهنگی و اجتماعی موجب شده تا هر مسئولی به‌زعم خودش به مداخله‌های مقطعی دست بزند.
برگزاری همایش‌های عمومی با دعوت از یک روانشناس و جمع کردن مردم در یک سالن برای شنیدن سخنان این کارشناسان یکی از همین مداخله‌های مقطعی ارزیابی می شود.
یا از سوی دیگر، هر وقت از لزوم افزایش نشاط اجتماعی صحبت شده تعدادی از بازیگران سینما و تلویزیون یا هنرمندان موسیقی به شهر دعوت شده‌اند و جشنی در یک مقطع برپا شده؛ حال آنکه بم همچنان درگیر تبعات سوگ جمعی است، هنوز هستند افرادی که از تبعات سوگ جمعی یا مسائل بعد از زلزله خلاصی نیافته‌اند و آمارها نیز می‌گوید که آمار بیمارانی که با مشکلات اعصاب و روان درگیر هستند در مقایسه با سال های قبل از زلزله بیشتر است.
مسئولان علوم پزشکی بم نیز در حالی از نیاز بم و دیگر شهرستان های شرقی استان کرمان به یک بیمارستان تخصصی روان پزشکی صحبت می کند که طبق آمارها این شهرستان اینک ۳۵۰ بیمار اعصاب و روان شناسایی شده دارد و تخت های بخش اعصاب و روان بیمارستان پاستور جوابگوی خدمات دهی به این بیماران نیست.
آسیب‌های اجتماعی که از زلزله نشات می‌گیرند
فاطمه کمال‌الدینی مددکار اجتماعی درخصوص آسیب‌های اجتماعی و روانی بعد از زلزله سال ۸۲ به خبرنگار ایرنا گفت: بسیاری از آسیب‌هایی که اینجا در بحث اعتیاد، افسردگی جوانان و بیماری های اعصاب و روان، زنان و مردان درگیر آن هستند از زلزله سال ۸۲ تشدید شده و اکثر خانواده ها درگیر آن هستند.
وی ادامه داد: یکسری مناطق آسیب دیده در شهرستان بم وجود دارد که اکثر ساکنان این مناطق مهاجرانی هستند که به دلیل وضعیت بد اقتصادی به حومه شهر رفته اند تا با قیمت مناسب تر زمین یا کانکس بتوانند گذران امور کنند و بیشتر آنان نیز از طریق زباله‌گردی امرار معاش دارند.
به گفته وی، جوانان این مناطق اغلب دچار اعتیاد به موادصنعتی شده اند و این چرخه متاسفانه در این منطقه ادامه دارد که کم کم به بافت اصلی شهر نیز می رسد.
آسیب روحی بم در برنامه ها دیده نشد
این مددکار اجتماعی اضافه کرد: مشکل دیگر، بیماران اعصاب و روان است که عامل اصلی بسیاری از خودکشی ها به شمار می روند؛ همچنین بسیاری از مراجعه کنندگان ما بیماران اعصاب و روانی هستند که نیاز به بستری دارند تا دوره زمانی درمان را طی کنند اما متاسفانه در شهرستان بم به جسم توجه می کنند اما به سلامت روح و روان توجه لازم نمی‌شود.
وی با بیان اینکه در بیمارستان پاستور بم بخش کوچکی به بیماران اعصاب و روان اختصاص یافته است عنوان کرد: تنها ۲ پزشک متخصص اعصاب و روان در بم بیماران را بستری می کنند که هر کدام ۱۰ تخت برای بستری در این بیمارستان دارند اما حداقل به ۱۰۰ تخت برای بستری این بیماران نیاز داریم.
این مددکار اجتماعی توضیح داد: باید در بیمارستان پاستور به بخش اعصاب و روان و اعتیاد کودکان توجه ویژه ای شود زیرا بیماران اعصاب و روانی که برای درمان نیاز به بستری دارند به دلیل کمبود تخت ماه‌ها انتظار می کشند، در حالی که برخی از این افراد نمی توانند تحمل کنند و شاید در برهه زمانی انتظارشان برای درمان با اتفاقات ناگواری مانند درگیری، قتل و خودکشی روبه رو شوند.
کاهش رده سنی درگیر با اعصاب و روان
وی اضافه کرد: در گذشته رده سنی افراد مبتلا به بیماری های اعصاب و روان ۳۵ سال به بالا بود اما اکنون رده سنی ۱۶ تا ۳۵ سال را شامل می شود که این افراد همگی خودشان آسیب دیده اند.
کمال الدینی تصریح کرد: آمیختگی بخش اعصاب و روان و اعتیاد کودکان نیز از دیگر مشکلات ماست زیرا کودکی که نیاز به ترک دارد و هنگامی که درگیر تنش اعصاب می شود و باید فشار روحی و روانی ترک اعتیاد را تحمل کند به دلیل بستری شدن در بخش اعصاب و روان ناراحتی های ناشی از این بیماران را می بیند و کودک دچار تنش می شود.
وی خاطرنشان کرد: بهتر است در شهرستان بم بخش مجزایی را برای بیماران اعصاب و روان درنظر بگیرند زیرا اگر بیمار ما درمان نشود می تواند مستعد خودکشی، قتل یا هر آسیب اجتماعی دیگری باشد.
این مددکار اجتماعی خاطرنشان کرد: روزانه ۱۰ مراجعه کننده با شرایط حاد داریم که چندین مورد اقدام به خودکشی داشته اند اما به دلیل کمبود تخت نتوانسته ایم بیمار را بستری کنیم زیرا هر بیمار حداقل بین ۲۰ تا ۳۰ روز باید بستری شود و کمبود تخت باعث شده سقف انتظار برای تخت خالی ماه ها زمان ببرد.
کمبود روانشناس در مدارس
وی به روی دیگر این سکه نیز با عنوان کمبود روانشناس در مدارس اشاره و بیان کرد: کمبود روانشناس در مدارس نیز از دیگر مشکلات است؛ روانشناس در مدارس می‌تواند دانش آموزی که دچار آسیب روحی شده را شناسایی کند زیرا این دانش آموزان دورنگرا یا پرخاشگر هستند که مشاوره به‌موقع می تواند یکسری بحران ها را کمتر کند.
این مددکار اجتماعی اظهارداشت: ۴۰ درصد افراد که اقدام به خودکشی می کنند، این عمل منجر به مرگ آنان می شود و متاسفانه ۴۰ درصد فرزندان و کودکان شهرستان های شرقی استان درگیر اعتیاد شده اند.
وی در ادامه با اشاره به زیرساخت‌های اجتماعی در بم گفت: باید در مناطق آسیب مکان هایی داشته باشیم که افراد آسیب دیده به‌راحتی به آنجا مراجعه کنند، به طور مثال اورژانس اجتماعی بم در منطقه آسیب بم مستقر است.
در حال افزایش ظرفیت هستیم
در ادامه رییس دانشگاه علوم پزشکی بم نیز درباره بخش اعصاب و روان بیمارستان پاستور به خبرنگار ایرنا گفت: در سال های گذشته قسمتی از درمانگاه بیمارستان پاستور به بخش روان پزشکی تبدیل شده بود که با همت یک نیکوکار در سال های ۹۶-۹۷ بخش مجزایی در بیمارستان برای بیماران اعصاب و روان احداث شد و در حال ارایه خدمات به این بیماران است.
دکتر علی صدیقی افزود: ظرفیت این بخش ۲۴ تخت بود که در چند ماه اخیر توانستیم ۶ تخت اضافه کنیم و با ۲۹ تخت به بیماران خدمات داده می شود.
وی بیان کرد: تعداد روانپزشک های ما نیز در سال جاری افزایش داشته و توانسته ایم در شهرستان های نَرماشیر و ریگان نیز پزشک متخصص اضافه کنیم اظهارداشت: در بم پیشتر ۲ پزشک متخصص اعصاب و روان حضور داشت که یک نفر هم امسال اضافه شد و اینک سه پزشک در حال ارایه خدمات هستند.
خیریه ای که زیرساخت دارد
وی در عین حال اظهارداشت: شهرستان های شرقی استان کرمان به یک بیمارستان تخصصی روان پزشکی نیاز دارند در حالی که کرمان در حال ساخت بیمارستان دوم خود است و شرق استان به دلیل عوارض ناشی از زلزله و آسیب های روحی بعد از آن نیاز به یک بیمارستان تخصصی روان پزشکی دارد.
به گفته صدیقی افزایش تخت در سایر بیمارستان های شرقی یا استفاده از مرکز خیریه سپهر تنها یک راه حل موقت و اورژانسی برای حل مشکل کمبود تخت است.
وی افزود: خیریه سپهر زیرساخت مربوط به راه اندازی این بخش را دارد که اینک خالی است و با نظر مساعد هیات مدیره این خیریه می توان تاحدودی کمبود تخت بیماران اعصاب و روان را حل کرد.
رییس دانشگاه علوم پزشکی بم اظهارداشت: با این مرکز خیریه رایزنی شده تا بتوانیم از زیرساخت های آن که ساختمانی با ۶۰ تخت مخصوص بیماران اعصاب و روان دارند استفاده کنیم و در صورت توافق و تجهیز آن، بخش هایی از مشکلات کمبود تخت بیماران اعصاب و روان مرتفع می شود.
۵۰ تخت روان پزشکی در شرق استان نیاز داریم
وی اضافه کرد: برای جبران کمبود تخت در شرق استان ۵۰ تخت روان پزشکی نیاز داریم که اینک ۲۰ تخت کمبود داریم و با استقرار پزشک متخصص در بیمارستان های نرماشیر و ریگان تعدادی از تخت های این بیمارستان ها به بیماران اعصاب و روان اختصاص داده می شود.
صدیقی عنوان کرد: با توجه به اینکه تخت روان پزشکی استانداردهای مختص به خود را دارد در بیمارستان های نرماشیر و فهرج هر کدام ۱۰ تخت و در بیمارستان هاشمی رفسنجانی ریگان نیز به دلیل کمبود تخت حدود سه تخت را برای این بیماران در نظر می گیریم.
مرکز سراج در بم راه اندازی می شود
رییس دانشگاه علوم پزشکی بم همچنین گفت: قصد راه اندازی مرکز سراج را در ایام دهه فجر داریم که این مرکز جزو ۱۰۰ مرکزی است که از طرف وزارت بهداشت به منظور کاهش آسیب های اجتماعی در سطح کشور در حال راه اندازی است.
وی اضافه کرد:در مراکز سراج روان پزشک، روان شناس و پزشک عمومی در بحث آسیب های اجتماعی، اعتیاد و مشکلات خانوادگی فعالیت دارند که مشکلات بیماران را پیگیری کنند و اگر نیاز به بستری بود کارهای بستری را انجام می دهند.
صدیقی ادامه داد: بیمار مزمن اعصاب و روان حتی در مرکز استان برای بستری در بیمارستان شهید بهشتی نیز پشت نوبت می ماند اما این موضوع شامل حال بیماران اورژانسی نمی شود و بیمار اورژانسی یا حاد سریع در پاستور بستری می شود و پشت نوبت نمی ماند.
راه حل برای کودکان
وی درباره ادغام بخش اعصاب و روان با اعتیاد کودکان نیز بیان کرد: پزشکان می توانند برای ترک اعتیاد کودکان زیر ۱۵ سال از تخت های بخش اطفال استفاده کنند و هیچ منعی ندارد.
صدیقی با اشاره به هزینه درمان ترک اعتیاد کودکان افزود: بیمه سلامت هزینه مربوط به ترک اعتیاد کودکان زیر ۱۵ سال را قبول نمی کند و در حال رایزنی هستیم تا مثل گذشته بیمه این هزینه ها را بپذیرد.
پای صحبت بهزیستی /بم قبل از زلزله تنها ۱۲ بیمار اعصاب و روان داشت
در ادامه محمد ابوذری رییس اداره بهزیستی بم نیز درباره آمار بیماران اعصاب و روان این شهرستان گفت: اینک براساس آمارها شهرستان بم ۳۵۰ بیمار اعصاب و روان شناسایی شده دارد اما قبل از زلزله سال ۸۲ این آمار حدود ۱۲ نفر بود.
وی افزود: بیشتر بیماران ناشی از فشارهای روانی زلزله سال ۸۲ هستند که باعث شده آمار بیماران اعصاب و روان در این شهرستان افزایش پیدا کند.
ابوذری بیان کرد: ۸۰ درصد بیماران ما آقا هستند و زمانی که با آنان صحبت می کنیم اتفاقات ناگوار زلزله بم و مرگ فرزند و عزیزانشان را دلیل بیماری خود عنوان می کنند؛ می گویند همچنان نتوانسته اند این غم بزرگ را تحمل کنند.
رییس بهزیستی بم عنوان کرد: عوارض زلزله روی روان بسیاری از افراد تاثیر گذاشت و برخی نتوانستند این حجم از مصیبت را تحمل کنند.
مصرف کننده موادمخدر بیمار اعصاب و روان محسوب نمی شود
وی اضافه کرد: استان کرمان تنها ۲ مرکز نگهداری بیمار اعصاب و روان مرد دارد که یکی از آنها در بم است، سال ۹۴ راه اندازی شده و ۸۰ تخت برای نگهداری دارد اما از ۸۶ نفر نگهداری می کند.
ابوذری توضیح داد: بعد از عوارض زلزله، بیشتر جوانان ما که دچار این بیماری می شوند به دلیل مصرف مواد مخدر است و به تازگی دیگر برای افرادی که به دلیل مصرف مواد مخدر دچار بیماری اعصاب و روان می شوند بهزیستی کشور پرونده ای تشکیل نمی دهد و جزو این بیماران به حساب نمی آیند.
وی افزود: شناسایی بیمار اعصاب و روان در اختیار علوم پزشکی است و بهزیستی زمانی که طبق گواهی پزشک مشخص شود فردی بیمار اعصاب و روان است پس از تشکیل پرونده و ارجاع به کمیسیونی در کرمان و تایید کمیسیون مربوطه، بهزیستی خدماتی مانند مستمری، دارو و نگهداری در مرکز را ارایه می دهد.
نظر شما