رفع نیاز صادرکنندگان با سامانه هوشمند تشخیص مواد مضر خشکبار

به گزارش خبرنگار گروه علم و آموزش ایرنا، محمد قوشچیان دانشجوی سال آخر دکتری دانشکده کشاورزی دانشگاه تهران رشته مهندسی مکانیک بیوسیستم و مجری طرح سامانه ترکیبی تشخیص مواد مضر در خشکبار در گفت‌وگو با خبرنگار گروه علم و آموزش ایرنا، در مورد این دستاورد اظهار داشت: این طرح که یکی از ۲۸ طرح منتخب بیست‌وچهارمین نمایشگاه پژوهش، فناوری و فن‌بازار (۲۰ تا ۲۲ آذر) است، نتیجه رساله دکتری من بوده است که از طرف معاونت پژوهشی دانشگاه تهران در این نمایشگاه شرکت کردیم.

وی ادامه داد: این دستگاه با تلفیق سامانه‌های ماشین‌بینایی، ماشین‌بویایی و الگوریتم‌های هوش مصنوعی مواد مضر موجود در خشکبار را مانند دی اکسید گوگرد، تیزاب و افزودنی‌های شیمیایی را تشخیص می‌دهد. این مواد برای تسریع در فرایند خشک شدن، ظاهرپسندی و بازارپسندی بیشتر محصول و جلوگیری از آفت زدگی و ماندگاری طولانی‌تر به این مواد اضافه می‌شود.

این محقق افزود: مصرف بیش از حد آن هم برای سلامت مصرف‌کننده داخلی مشکل ایجاد می‌کند و هم برای مصرف‌کننده خارجی مشکل‌ساز است؛ زیرا بسیاری کشورهای اروپایی و حتی کشورهای حوزه خلیح فارس نمی‌پذیرند که در خشکبار وارداتی به کشورهای آنها مواد افزودنی مضر و بیش از حد وجود داشته باشد. درخواست تولید این محصول توسط تولیدکنندگان و صادرکنندگان خشکبار به خصوص کشمش به ما داده شد و ما برای رفع این نیاز دستگاه را ساختیم.

پیش از این تنها راه برای آزمایش مواد مضر در خشکبار از طریق سازمان ملی استاندارد بود که نمونه باید به این سازمان ارسال می‌شد و چند روز زمان می‌برد تا نتیجه آزمایش مشخص شود. این دستگاه هم قابلیت حمل و نقل دارد و هم داخل خط تولید نصب شود و هر چند دقیقه یکبار نمونه‌ای از محصول را برمی‌دارد و آزمایش می‌کند و بعد از حدود ۱۵ دقیقه نتیجه را نشان می‌دهد. این دستگاه به دلیل همین قابلیت هم برای صادرکننده‌ که محصول را از تولیدکننده‌های مختلف تامین می‌کند و هم برای مصرف‌کننده داخلی مفید است.

قوشچیان در مورد سطح آمادگی این محصول فناورانه و روند تجاری‌سازی آن هم گفت: این محصول در سطح آمادگی فناورانه (TRL) ۶ است، نمونه اولیه و نمونه مهندسی آن ساخته شده است. همچنین در پارک علم و فناوری دانشگاه تهران برای رسیدن به این مراحل از طرح حمایت شد. اگر برای ساخت این دستگاه در مرحله تجاری‌سازی و صنعتی حمایت شود، می‌توانیم نمونه صنعتی را به‌سرعت بسازیم؛ زیرا تغییر زیادی نخواهد داشت و بعد از آن مرحله انبوه‌سازی و تجاری‌سازی را به شرط حمایت مالی کافی انجام دهیم.

وی در مورد مشکلات خود برای توسعه این سامانه یادآور شد: با اینکه تاکید روی توسعه فناوری است، هنوز هم مقاله برای کسب رتبه‌های برتر دانشگاهی اهمیت بیشتری دارد و نظام وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و دانشگاه‌ها هنوز به دانشجویی که مقالات متعدد دارد، امتیاز بیشتری می دهند.

هوش مصنوعی بخش اصلی حوزه علم و فناوری

این فناور در مورد مزیت و دلیل استفاده از هوش مصنوعی در این فناوری نیز توضیح داد: هوش مصنوعی از دو دهه قبل در دنیا استفاده شده است؛ ولی هنوز هم جزو روندهای اصلی حوزه علم و فناوری است و امکان برای کار و تحقیق در این حوزه وجود دارد.

قوشچیان در پاسخ به این سوال که چرا هنوز هوش مصنوعی در ایران برای توسعه فناوری زیاد استفاده نمی‌شود، گفت: مشکل به صنایع و حمایت‌های کم برمی‌گردد. صنایع ایرانی هنوز با سیستم و ابزار خود و پژوهشگر هم با سیستم خود کار می‌کنند.

وی تاکید کرد: پژوهشگر با فناوری روز دنیا دستگاه‌هایی را می‌سازد؛ ولی صنعت پذیرای این سطح از فناوری نیست و مشغول کار کردن با سطح فناوری موجود و دستگاه‌هایی است که خود تهیه کرده است. البته صنایع بزرگ کشور از فناوری روز دنیا استفاده می‌کنند؛ به طور مثال در صنعت کشاورزی مجتمع‌های کشت و صنعت بزرگ از دستگاه‌های روز دنیا استفاده می‌کنند؛ ولی همین صنایع رغبت زیادی به استفاده از ابزارهای تولید داخل ندارند.

دلیل آنهم این است که دستگاه‌های تولید داخل هنوز امتحان پس نداده‌اند ولی وقتی دستگاهی۳۰ سال نتیجه مثبت داشته است، تولیدکننده و مصرف‌کننده‌ آن دستگاه آن را با محصول جدیدی جایگزین نمی‌کند. حتی اگر بداند این محصول جدید قابلیت‌های بیشتری دارد یا بومی‌سازی شده است. بنابراین حمایت‌ها باید از سمت سیستم‌های دولتی و نظام پژوهشی کشور باشد تا شرکت‌ها نسبت به استفاده از فناوری بومی و داخلی ترغیب شوند؛ در غیر اینصورت وقتی یک پژوهش و فناوری تازه به دستاورد و دستگاهی رسیده است، مصرف‌کننده بزرگ و حتی مصرف‌کننده عمومی یا خاص و صنایع از آن استفاده نمی‌کنند؛ زیرا به معنای آزمون و خطا در کار آنهاست.

چرخه پژوهش را برعکس طی می‌کنیم

وی در مورد مسائل دیگر در حوزه پژوهش هم گفت: مشکل اصلی این است که ما در کشور چرخه پژوهش را برعکس طی می‌کنیم؛ در دنیا به دلیل نیاز و فناوری که باید تولید شود، پژوهش می‌کنند و دستاورد آن پژوهش به شکل مقاله منتشر می‌شود. ولی در ایران به دلیل امتیازاتی که برای تعدد مقالات از مدت‌ها پیش قائل شده‌اند و هنوز هم برتری داشتن مقالات زیاد نسبت به پژوهش‌های کاربردی وجود دارد، چرخه را برعکس طی می‌کنیم و معمولا گفته می‌شود چه تحقیقی انجام دهیم که به پژوهش منجر شود.

این محقق ادامه داد: یعنی اگر یک پژوهشگر در دانشگاه، پژوهشی انجام دهد که به مقاله منجر نشود، همه از جمله استادان او را از این کار منع می‌کنند. این موضوع باید اصلاح شود. یعنی اگر پژوهشی نیاز کشور است، ولی در مقطع انجام تحقیق از آن مقاله‌ای آی‌.اس‌آی برای مجلات خارجی به دست نیاید، یا اینکه پژوهشگران خارجی ۱۰ سال پیش روی این موضوع کار کرده‌اند یا اصلا اولویت آنها نیست و نیاز آنها در گذشته بوده است. بنابراین از چنین پژوهشی مقاله با ضریب تاثیر بالا و ارجاع زیاد به دست نیاید ولی نیاز کشور را رفع می‌کند. پژوهشگرانی ایرانی بین این دو راهی مانده‌اند؛ نیاز کشور را رفع کنند یا مقاله با ضریب تاثیر بالا و برای نشریات معتبر خارجی بدهند.

قوشچیان همچنین گفت: البته تمایل من این بود که نیاز کشور را رفع کنم، ولی برخی امتیازات را از دست دادم و همکلاسی من که مقالات زیادی دارد، چند گام در بخش‌های مختلف از من جلوتر خواهد بود. حتی حمایت‌های سیستم پژوهشی کشور و تخصیص گرنت های (پژوهانه) پژوهشی بر اساس تعداد مقالات است.