روایتی از یک خبر| سیاست هند در برابر رژیم صهیونیستی و فلسطین؛ حفظ منافع راهبردی

به گزارش روز چهارشنبه ایرنا، روز گذشته، پلیس دهلی نو اعلام کرد گزارشی از انفجار در نزدیکی سفارت اسرائیل دریافت کرده است اما نیروهای امنیتی هیچ نشانه ای از حمله را در منطقه پیدا نکردند.

پس از این که اعلام شد احتمالا انفجار ناشی از یک ترقه دستی بوده است، شاخه تحقیق و پژوهش ارتش هند، بررسی این امکان را آغاز کرد که آیا انفجار دیروز به یک بمب شیمیایی بی‌خطر مرتبط بوده یا خیر. این احتمال تاکنون تایید نشده است.

در محلی که گفته می شود انفجار روی داده، نامه‌ای خطاب به سفیر رژیم صهیونیستی پیدا شد که به جنایات رژیم صهیونیستی در غزه اشاره می کند و با نام جنبش سر الله امضا شده است.

متن نامه هنوز منتشر نشده است.

پیشینه

واکنش هند به حمله حماس در ۷ اکتبر به سرزمین‌های اشغالی و جنگ متعاقب آن، مهم ترین نشانه برای تغییر قابل توجه در روابط دوجانبه هند و رژیم صهیونیستی از زمان نخست وزیری نارندرا مودی است. پیام مودی پس از عملیات طوفان الاقصی در ۷ اکتبر (۱۵ مهر) در شبکه اجتماعی ایکس چنین بود: «به شدت از اخبار حملات تروریستی در اسرائیل شوکه شدم. نگرانی و دعاهای ما با قربانیان بی گناه و خانواده های آنهاست. ما در این ساعت سخت با اسرائیل اعلام همبستگی می کنیم.»

اگر چه پس از آن وزارت امور خارجه هند بر حمایت دیرینه دهلی نو از راه حل دو کشوری تاکید کرد اما این پیام بدون جانب‌داری قاطعانه از رژیم صهیونیستی و بدون اشاره به مسئله فلسطین، نشان دهنده تمرکز هند بر منافع استراتژیک خود به جای تمرکز بر رویکردهای جهانی است. این تغییر موضع هند به سوی اسرائیل با بررسی تلاقی دو عامل به بهترین وجه قابل درک است: الزامات ساختاری برای کشور هند و زیربنای ایدئولوژیک تفکر هندوتوای حزب بهارتیا جنتا (بی جی پی) که مودی بهترین نماینده فکری آن است.

حمایت هند از حقوق فلسطینیان در مبارزات این کشور برای استقلال گنجانده شده است و تفاوت سیاست‌گذاری‌ها در هند امروز، دلایل تمایل به همکاری با رژیم صهیونیستی را آشکارتر می کند. در سال ۱۹۴۷، هند به طرح تقسیم سازمان ملل متحد برای فلسطین در راستای مرزهای مذهبی میان یهودی و مسلمان، رای منفی داد، این رویکرد همراه با رای کشورهای عربی بود که ایجاد کشور فلسطین را با وضعیت ویژه برای بیت المقدس را خواستار بودند، هند نیز بر تعهد خود به آرمان فلسطین تأکید کرد. این حمایت از تشکیل کشور فلسطین در طول دهه ها ادامه یافت و هند سازمان آزادیبخش فلسطین (ساف) را به عنوان تنها نماینده قانونی مردم فلسطین در سال ۱۹۷۴ به رسمیت شناخت. همبستگی با فلسطین سنگ بنای سیاست خارجی هند بود که ریشه در سیاست‌های ضداستعماری و استعماری آن داشت. اصولی که در جنبش غیرمتعهدها، همراه با کشورهای عربی و جهت‌گیری قاطعانه آن‌ها به طرفداری از فلسطین، بر آن تاکید شده بود.

با این حال، در سال های اخیر، روابط هند و رژیم صهیونیستی به طور قابل توجهی تغییر کرده است. اگرچه هند در سال ۱۹۵۰ اسرائیل را به رسمیت شناخت، اما تا سال ۱۹۹۲ با آن‌ها روابط دیپلماتیک برقرار نکرد. در سال های بعد، روابط دوجانبه به تدریج شتاب قابل توجهی پیدا کرد، به ویژه در کشاورزی، صنایع دفاعی، گردشگری و تجارت. نکته قابل توجه این است که هند به بازار اصلی رژیم صهیونیستی برای صادرات دفاعی تبدیل شده و این امر باعث شده است دهلی نو تل آویو را برای منافع استراتژیک بلندمدت خود حیاتی بداند.

در پس زمینه روابط رو به رشد، تغییر اصلی سیاست هند زمانی رخ داد که مودی اولین نخست وزیر هند شد که در سال ۲۰۱۷ از سرزمین‌های اشغالی بازدید کرد.

سال بعد، در ژانویه ۲۰۱۸، مودی میزبان بنیامین نتانیاهو نخست وزیر رژیم صهیونیستی در دهلی نو بود. یک هیئت تجاری ۱۳۰ نفری برای تقویت روابط تجاری و دیپلماتیک میان دو طرف، نتانیاهو را همراهی می‌کردند.

با توجه به اهمیت روزافزون این دیدارها، مودی همچنین یک ماه پس از میزبانی از نتانیاهو به فلسطین سفر کرد و او را به اولین نخست وزیر هند تبدیل کرد که این کار را انجام داد. سفر مودی به رام الله با هدف تاکید دوباره بر حمایت پایدار هند از تحقق یافتن فلسطین مستقل و پایدار که در صلح زندگی می کند» بود.

همچنین رویکرد متعادل دهلی نو را با هدف اطمینان دادن به شرکای عرب خود نشان داد که بگوید روابط نزدیکتر هند با رژیم صهیونیستی موضع اصولی آن را در قبال فلسطین تغییر نخواهد داد.

در همین راستا، هند به شدت با به رسمیت شناختن بیت المقدس به عنوان پایتخت اسرائیل توسط دولت دونالد ترامپ در سال ۲۰۱۷ مخالفت کرد و به قطعنامه مجمع عمومی سازمان ملل که این اقدام را محکوم کرد، رای مثبت داد.

همبستگی تاریخی هند با آرمان فلسطین، که بر اساس اصول ضد استعماری آن شکل گرفته است، در سال های اخیر شاهد دگرگونی بوده است. هند ضمن حفظ حمایت از کشور فلسطین، روابط راهبردی خود را با رژیم صهیونیستی به ویژه در زمینه دفاع و تجارت عمیق تر کرده است.

دیدگاه نخست وزیر هند برای خاورمیانه مبتنی بر روابط باز سیاسی، اقتصادی و دفاعی بین رژیم صهیونیستی و کشورهای خلیج فارس به نفع هند خواهد بود اما در صورت تشدید درگیری رژیم صهیونیستی و حماس در سراسر منطقه، این سیاست در معرض خطر قرار می‌گیرد. برای مودی، تغییر رویکرد و گام برداشتن به سمت تل آویو منطقی است، زیرا یک جنگ طولانی می تواند منافع استراتژیک هند را به خطر بیندازد و زمینه ای را که برای بهره بردن از منطقه ایجاد کرده است را خنثی کند.

اهمیت مساله

دهلی نو چندین سیاست جدی را در سال گذشته میلادی در پیش گرفته است، از جمله امتناع از محکوم کردن تهاجم روسیه به اوکراین، مذاکره برای خرید نفت با تخفیف از روسیه و ایران بی توجه به اینکه تحریم های جهانی آنها را هدف قرار داده است و حفظ روابط استراتژیک با عربستان سعودی و امارات در حالی که تجارت با رقیب منطقه ای آن دو یعنی ایران هنوز ادامه دارد.

همراهی مشروط هند با هر جبهه یا گروه‌بندی، به ویژه اردوگاه غرب به رهبری آمریکا، شهرت این کشور به عنوان قدرتی که قادر به مقاومت در برابر فشارهای سیاسی برای جانب‌داری از حقیقت است را تضعیف کرده است.

آنچه اهمیت دارد روابط هند با رژیم صهیونیستی است؛ دهلی‌نو بدون ترس از ضربه زدن به روابط خود با کشورهای عرب و اکثریت مسلمان در حال نزدیک شدن به تل آویو است.

اهداف استراتژیک هند نشان می دهد که هند یک بازیگر اصلی در امور جهانی است و دارای چشم انداز، اراده سیاسی و وزن اقتصادی برای به انجام رساندن طرح ایده های خود است. راهگذر هند-خاورمیانه-اروپا (IMEC) که در نشست گروه ۲۰ در دهلی نو در سپتامبر (شهریور) اعلام شد، جایگزینی برای طرح کمربند و جاده چین است.

اگرچه این کریدرور هنوز یک مفهوم است و به عمل نرسیده (مفهومی که از تغییرات ژئوپلیتیکی مصون نیست) اما منطق استراتژیک آن، مقابله با نفوذ فزاینده چین در خاورمیانه است.

با توجه به قاطعیت پکن و ادعاهای ارضی آن علیه هند، دهلی نو با این واقعیت مواجه است که به متحدانی برای عقب راندن چین نیاز دارد، حتی اگر این دوستی به قیمت تغییر اصول بنیادین و قدیمی این کشور تمام شود. در نتیجه، این امر درک استقبال دهلی نو از اسرائیل را آسان‌تر می‌کند.

هند با توجه به سابقه مقابله با حملات فرامرزی گروه های تحت حمایت پاکستان، به سیاست های تل آویو به عنوان یک الگو نگاه می کند. بنابراین هنگامی که حملات تروریستی بمبئی در سال ۲۰۰۸، از جمله حمله هدفمند به خانه یهودیان چاباد بیش از ۱۷۵ نفر را کشت، هند مصمم شد به این دست اقدامات پاسخ دهد.

در زمان نخست وزیری مودی، دهلی نو نشان داد که اراده سیاسی قدرتمندی برای حمله به گروه‌هایی در پاکستان که آنها را «تروریست» می خواند، دارد؛ کاری که در سال‌های ۲۰۱۶ و ۲۰۱۹ انجام داد. این موضوع میان هند و کشورهای مسلمان منطقه، به ویژه حامیان پاکستان، فاصله انداخته است.

موضوع دیگری که روابط نزدیک هند با رژیم صهیونیستی را توضیح می دهد، زیربنای ایدئولوژیک روابط دوجانبه آنهاست. ایدئولوژی حزب ملی گرای هندو بهارتیا جنتا (BJP) مودی و حزب راستگرای لیکود به رهبری بنیامین نتانیاهو، خصومت مشترک آنها با اقلیت هاست: مسلمانان هندی برای بی جی پی و شهروندان عرب در سرزمین های اشغالی برای لیکود.

از زمانی که بی جی پی و مودی در انتخابات سال ۲۰۱۴ پیروز شدند، سیاست هند به طور چشمگیری تغییر کرده است؛ زمانی که او موفقیت خود را در سال ۲۰۱۹ تکرار کرد، دکترین «هندوتوا» بدون توجه به تفکر مردم و تنوع قومی یا مذهبی در حاکمیت هند قدرت گرفت. این رویکرد به این معنی است که بیش از ۲۰۰ میلیون مسلمان هند در محاسبات انتخاباتی حزب حاکم در نظر گرفته نمی شوند و بی جی پی در عوض ترجیح می دهد احساسات ملی گرایانه هندو را تحریک کند تا پایگاه رأی دهندگان خود را گسترش و مشارکت هندوها را افزایش دهد

به طور مشابه، نتانیاهو در ژوئیه ۲۰۱۸ «قانون اساسی» را تصویب کرد که آن را «ملت-دولت قوم یهود» اعلام کرد و هر گونه اشاره ای به اقلیت عرب را کنار گذاشت و آنها را بیشتر به حاشیه برد.

ارزیابی

همسویی هند و رژیم صهیونیستی به پشتوانه الزامات استراتژیک و زیربنای ایدئولوژیک مشترک آنها تشدید شده است. اگرچه هند کمک های بشردوستانه خود را به فلسطین فرستاد و مودی در ایکس از شوکه شدن از تلفات جانی در جریان بمباران بیمارستان الاهلی در غزه سخن گفت، سیاست خارجی هند نشان داده است که منافع ملی را بر مواضع اصولی ترجیح می دهد. همچنان که هند از رای دادن در مجمع عمومی سازمان ملل در اواخر اکتبر (نیمه آذر ماه) که آتش بس بشردوستانه در غزه را خواستار شده بود، خودداری کرد.

نکته دیگری که در روزهای اخیر در روابط هند و رژیم صهیونیستی اثرگذار بوده، ناآرامی در دریای سرخ است؛ مساله‌ای که هر دو طرف (به علاوه بسیاری از کشورهای منطقه) آن را نمی خواهند. به همین دلیل نیروی دریایی هند روز دوشنبه در بیانیه‌ای اعلام کرد: با توجه به حملات اخیر در دریای سرخ، نیروی دریایی هند ناوشکن‌های حامل موشک‌های هدایت‌شونده با نام‌های مورموگا، کوچی و کلکته را در مناطق مختلف مستقر کرده است تا حضور بازدارنده‌ای داشته باشد.

نیروهای یمنی تهدید کرده‌اند هر کشتی که متعلق به رژیم صهیونیستی را در تلافی حملات این رژیم به مردم غزه توقیف کرده یا به آن حمله خواهد کرد. هند، ایران را به طور ضمنی و بدون اعلام رسمی از حامیان یمن می داند.