کودکان برای رقابت بزرگترها آفریده نشده‌اند

گروه جامعه ایرنا - به پایان سال که نزدیک می‌شویم، دغدغه خرید برای برخی خانواده‌ها به موضوع اصلی تبدیل می‌شود؛ گویا اگر برای شروع سال نو لباس نو تهیه نکنند، سال هم نو نمی‌شود! دغدغه‌ای که بیشتر نشان دهنده روحیه مصرف گرایی است تا یک باور فرهنگی؛ در این میان خانواده‌ها کودکان خود را برای خرید سال نو در اولویت قرار می‌دهند و برای کودکان لباس شب عید تهیه می‌کنند.

کافی است سری به خیابان بهار، بورس خرید لباس کودک و لوازم سیسمونی بزنیم؛ مغازه های این راسته بیشتر از سایر مغازه‌ها مشتری دارند، چند خانم درون یک مغازه در حال خرید هستند؛ به گونه‌ای خرید می‌کنند که گویا چند فرزند دارند؛ یکی از آنها هر چه انتخاب می‌کند، پشیمان می شود؛ فروشنده به او از کیفیت و جنس پوشاک مورد نظرش تعریف و تمجید می‌کند اما او پاسخ می دهد، «فرزندم یکی مانند همین را در کمد لباسش دارد» و به سراغ ردیف دوم لباس‌های آویزان شده درون مغازه می‌رود.

او می‌گوید با اینکه فرزندم لباس‌های نو و استفاده نشده در خانه دارد اما باز هم میل دارم که برای او لباس‌های جدیدتری تهیه کنم! در میان لباس‌های آویزان مغازه راه می‌رود و چندین لباس را که به نظر می رسد انتخاب کرده‌، روی دست گرفته است؛ کنار صندوق می آید و خرید خود را حساب کرده و از مغازه خارج می شود.

به سراغ فروشنده می رویم، او معتقد است خانواده‌ها در هر شرایط اقتصادی که باشند خرید لباس و لوازم کودکان را در اولویت قرار می‌دهند و برای آنها کم نمی گذارند؛ شاید پدران و مادران برای خود لباس نخرند و یا از لباس های ساده و تکراری استفاده کنند اما از اینکه فرزندشان لباس تکراری بپوشد، ناراحت می شوند و احساس می‌کنند، فرزندشان از جامعه و از سایر هم سن و سال‌های خود عقب افتاده است.

او می گوید همانطور که کودکان با هم رقابت دارند، مادران و پدران آنها نیز با هم رقابت دارند و هرکدام قصد دارند فرزند زیباتر و خوش پوش تری را در معرض دید دوستان و آشنایان قرار دهند که شاید این امر تبعاتی هم داشته باشد.

او نمونه‌هایی از کودکان بلاگر (کیدفلوئنسر) را در اینستاگرام به ما معرفی می کند که چندین هزار دنبال کننده دارند و به نوعی تبلیغ پوشش کودکان و سبک رفتاری آنها را به دیگران آموزش می دهند؛ این فروشنده پوشاک کودکان می‌گوید: لباس برخی از این کودکان از مغازه ما تهیه می‌شود و یا اینکه به ما سفارش می‌دهند تا از کشورهای دیگر مثل ترکیه یا امارات وارد کنیم.

فروشنده ادامه می‌دهد: هنوز کیفیت و جنس لباس برای خانواده‌ها مهم است اما مهم‌تر از آن زیبایی و چشم نواز بودن لباس است، گاهی والدین برای خرید نزد ما می‌آیند و لباسی را که کودکشان در آن راحت نیست با این استدلال که او را زیباتر نشان می‌دهد، تهیه می‌کنند.

فروشنده از این روحیه خانواده‌ها راضی است؛ سری به قیمت‌ها که می زنیم می بینیم برخی لوازم و لباس کودکان هم پایه و شاید گران‌تر از لباس بزرگسالان است؛ در حالی که کودکان هر ساله در حال رشد هستند و شاید برخی لباس‌ها را فقط یکبار بپوشند و یا روند رشد آنها به گونه ای باشد که اصلا فرصت پوشیدن برخی لباس‌ها به آنها دست ندهد.

رقابت والدین برای نمایش کودکان

حسین روزبهانی دکترای روانشناسی بالینی در این خصوص در گفت‌وگو با خبرنگار اجتماعی ایرنا اظهار داشت: وقتی لباس زیادی برای فرزندمان تهیه می‌کنیم، مصرف گرا بودن و نمایشی بودن را به او یاد می دهیم و این نکته را به او آموزش می دهیم که فردی قوی است و عزت نفس بالاتری دارد و حتی موفق تر است که لباس بهتر و زیادتری داشته باشد.

وقتی لباس زیادی برای فرزندمان تهیه می‌کنیم، مصرف گرا بودن و نمایشی بودن را به او یاد می دهیم و به او آموزش می دهیم، فردی که قوی است و عزت نفس بالاتری دارد و موفق است باید لباس بهتر و زیادتری داشته باشد. وی افزود: در چنین شرایطی به کودک می‌آموزیم که پیشرفت و عزت نفس وابسته به لباس خوب است؛ او را جلو آینه می‌بریم و از او عکس می گیریم، دیگران می گویند چه لباس قشنگی پوشیده است و کودک می‌اندیشد، هرچه لباس قشنگ‌تری بپوشد انسان بهتری است.

روزبهانی ادامه داد: این فرد شخصیت نمایشی پیدا می‌کند که پوشالی است و یک مصرف گرای صرف می شود و ممکن است در آینده موجب افسردگی و اضطراب این فرد شود.

این دکترای بالینی روانشناسی در پاسخ به این سوال که حال که والدین به دلیل نداشتن اطلاعات کافی لباس ها و اسباب بازی های زیادی تهیه کردند، چه باید کرد؟ گفت: اکنون باید مدیریت کنند که متناسب با سن و تعداد با آگاهی و همکاری کودک، لباس و یا اسباب بازی اضافه را جمع آوری و بسته بندی کنند.

وی افزود: خانواده ها می‌توانند بخشی از این لوازم را کنار بگذارند که مدتی در دسترس نباشد و از قبلی‌ها استفاده کنند یا اینکه همین لوازم را با کمک فرزندشان به خیریه ها و مراکز نگهداری کودک کار، ارائه کنند.

به عقیده این روانشناس، با این کار شخصیت بخشنده بودن را در کودک شکل دهند و روی او، تاثیر مثبتی دارد و موجب رشد مهارت های اجتماعی در کودک می شود و به او می آموزند که این کارها موجب انسان خوب بودن می‌شود نه اینکه برای انسان خوب و موفق بودن باید لباس و اسباب بازی زیادی داشته باشند.

وی ادامه داد: کودک زیر هفت سالگی هرچه به او بگویید را باور می کند و والدین با این روش ها از کودکی به کودک می آموزند که بخشنده باشد و حس ارزشمندی را در کودک خود ایجاد می کنند.

کودکان برای رقابت بزرگترها با دیگران آفریده نشده‌اند، هرچقدر رقابت بیشتر، فشار روی کودک بیشتر؛ چه اشکالی دارد اتاق کودک ساده باشد، لباس کودک معمولی باشد، درسش در مدرسه متوسط باشد، اما در عوض روح و روانش شاد و سالم باشد.

والدین برای خرید برنامه داشته باشند

لیلا برزین کارشناس امور خانواده نیز در این خصوص در گفت‌وگو با خبرنگار ایرنا می‌گوید: گاهی والدین برای خرید کودک خودشان را به آب و آتش می زنند و استدلالشان هم این است که «همه دارند نمی توانم برای فرزندم تهیه نکنم» در حالی که اسلام ما را از پیروی کردن کورکورانه از عقاید و رفتار دیگران نهی کرده است؛ کودک باید بداند که در چه فرهنگ و خانواده ای به دنیا آمده و رشد می کند و هنجارها و ناهنجاری‌های خانواده خود را درک کند.

فردی که از کودکی در تعارض با فرهنگ پدر و مادر و خانواده خود رشد می‌کند، در بزرگسالی با مشکلات بسیاری مواجه است که باید با صرف وقت و هزینه بسیار به درمان بسیاری از طرح واره ها بپردازد.

او می گوید: خانواده برای تربیت کودک باید از یک قانون تبعیت کند و پدر و مادر نباید قانون خانه را نقض کنند و در پی آن کودکان نیز می آموزند که قانون خانه باید از سوی همه اعضای خانواده اجرا شود.
خانواده برای تربیت کودک باید از یک قانون تبعیت کند و پدر و مادر نباید قانون خانه را نقض کنند و در پی آن کودکان نیز می آموزند که قانون خانه باید از سوی همه اعضای خانواده اجرا شود.
خانم برزین می گوید: متاسفانه برخی خانواده ها برای موضوع خرید هیچ برنامه ای ندارند، برای مثال مادر و یا پدر زمان خاصی را برای خرید لباس در نظر ندارند و از هر فرصتی برای خرید استفاده می کنند، فارغ از اینکه ممکن است خرید های بی کیفیت انجام دهند، برای کودک این مفهوم را نهادیه می کنند که هر زمان هر چیزی که خواست قابل خرید است.

وی با بیان اینکه خانواده ها فارغ از درآمد، بر اساس تربیت ناآگاهانه، فرزندان را به مسیری نا مربوط سوق می دهند، گفت: برخی پدر و مادرها گمان می کنند اگر فرزندشان چندین دست لباس و یا اسباب بازی زیادی نداشته باشد، دچار کمبود و عقده می شود در حالی که بهترین روش تربیتی استفاده بهینه و بهنگام از داشته ها است؛ یک کودک با داشتن لباس کمتر مفهوم تمیز بودن، تمیز نگه داشتن لوازم، استفاده به هنگام از لباس و لوازم خود را بهتر متوجه می شود.