«بَرم الوان» میراث جهانی ناشناخته در کهگیلویه و بویراحمد

به گزارش ایرنا، این میراث طبیعی که بهمن ماه امسال به عنوان بیست و ششمین تالاب کشور در فهرست تالاب‌های کنوانسیون رامسر ثبت شد، رشته کوه زاگرس با جنگل‌های بادام و بلوط و گونه‌های جانوری متعدد از پرندگان و گیاهان کمیاب احاطه کرده است و یکی از شاهکارهای طبیعت در کهگیلویه و بویراحمد محسوب می‌شود.

این تالاب در نزدیکی منطقه حفاظت شده تنگ سولک قرار دارد به گفته کارشناسان محیط زیست نقش کلیدی در ذخیره‌سازی آب برای حمایت از جمعیت حیات وحش در اطراف و درون منطقه حفاظت‌ شده ایفا می‌کند.

برخی از گونه‌های جانوری مهم جهانی مانند شنگ، اردک سرحنایی و کپور ماهیان و ماهی بنی، خوتکا و لاک پشت مهمیز دار در منطقه وجود دارند که برای بقا به این دریاچه وابسته هستند.

تالاب «بَرم الوان» در ۴۰ کیلومتری شهر لیکک، مرکز شهرستان بهمئی و ۸۰ کیلومتری شمال غربی دهدشت، مرکز شهرستان کهگیلویه واقع شده است این میراث طبیعی با مساحتی حدود ۱۴ هکتار در نزدیکی تپه‌ ماهورهای گچی قرار گرفته است و حاشیه این تالاب با گیاهان نادری مانند نی، گز، زالزالک و خارشتر پوشیده شده است.

عمق تالاب "برم الوان" بین ۱۲ تا ۳۰ متر متغیر است این تالاب با مناظر طبیعی خیره کننده و تنوع گیاهی و جانوری خود، یکی از جاذبه‌های گردشگری استان محسوب می‌شود.

ویژگی ها "برم الوان"

مسوول دبیرخانه مدیریت زیست بومی تالاب های کهگیلویه و بویراحمد می گوید که تالاب "برم الوان" از معدود تالاب های کشورمان است که به جای تامین آب از رودخانه ها از آب چشمه های کف آن تغذیه می شود.

مسعود حاتمی افزود:پوشش گیاهی متنوعی در اطراف تالاب "برم الوان" وجود دارد که زیستگاه مناسبی را برای انواع جانوران فراهم کرده به طوری که پلانکتون‌های گیاهی، غذای اصلی ماهی‌ها و سایر آبزیان تالاب هستند و ماهی کپور، گونه غالب ماهی در این تالاب است.

وی بیان کرد:این میراث طبیعی محل مهاجرت پرندگان از مناطق دوردست مانند سیبری است و این میراث طبیعی نقش مهمی در حفظ تنوع زیستی منطقه ایفا می‌کند.

حاتمی تاکید کرد: پارسال برای نخستین بار گونه جانوری گاوچرانک در تالاب برم الوان از سوی کارشناسان محیط زیست کهگیلویه و بویراحمد مشاهده شد.

گاوچرانک‌ها با تغذیه از دوزیستان، خزندگان، حشره‌ها به‌ویژه ملخ ها، سنجاقک ها و سوسک‌های آب‌زی، در کنترل جمعیت این حیوانات در طبیعت نقش مهمی بازی می‌کنند.

آنان با خوردن حشره‌های مزاحم و انگل‌های روی پوست گیاه‌خواران بزرگ جثهٔ اهلی یا وحشی، به آسایش و سلامت آن‌ها کمک می‌کنند.

حاتمی تاکید کرد: کنواسیون جهانی رامسر براساس 9 معیار اقدام به ثبت تالاب ها دارد و هرکدام از این منابع آبی که یکی از این ویژگی ها را داشته باشد را پوشش می دهد.

وی با اشاره به معرض انقراض بودن بودن گونه ارزشمند عقاب طلایی با نام محلی عقاب سرحنایی ابراز امیدواری کرد: ثبت جهانی تالاب "برم الوان" بتواند گامی گرهگشا برای حفظ این گونه جانوری ارزشمند در این زیستگاه باشد.

عقاب طلایی (نام علمی: Aquila chrysaetos) یک پرنده شکاری از خانوادهٔ بازان و زیرخانوادهٔ عقابیان است که این پرنده در بخش‌های زیادی از نیم‌کره شمالی زندگی می‌کند و دارای بیشترین پراکندگی جهانی در میان تمامی عقاب‌ها است.

با وجود کاهش تعداد و انقراض عقاب طلایی در برخی زیستگاه‌ها، این پرنده همچنان در مناطق وسیعی از اوراسیا، آمریکای شمالی و شمال آفریقا، یافت می‌شود.

رنگ این پرندگان قهوه‌ای تیره، به همراه پرهایی به رنگ قهوه‌ای روشن یا طلایی در سر و گردن است. به‌طور متوسّط طول بال‌های آن‌ها ۷ فوت (بیش از ۲ متر) و طول خود آن‌ها ۳ فوت (۱ متر) است. وزن آن به‌طور متوسط، ۳–۶/۵ کیلوگرم می‌باشد.

تنوع زیستی در"بَرم الوان"

مدیر کل دفتر حفاظت و احیای تالاب‌های سازمان محیط زیست می گوید: تالاب "بَرم الوان" تنوع زیستی غنی دارد که از جمله آن ۱۷۰ گونه پرنده، پستاندار، ماهی، خزنده، دوزیستان، پوشش گیاهی غوطه‌ور و گیاهان گلدار پشتیبانی می‌کند.

آرزو اشرفی زاده ادامه داد: این تالاب زیستگاه حیاتی برای بیش از پنج هزار پرنده آبی در حال تولید مثل است و محل استراحت مهمی برای گونه‌های متعدد پرندگان مهاجر محسوب می‌شود.

وی بیان کرد: تالاب "بَرم الوان" خدمات اکوسیستمی مهمی را برای جوامع اطراف مانند کنترل گرد و غبار، تنظیم آب، طبیعت‌گردی و ماهیگیری ورزشی ارائه می دهد، همچنین جوامع محلی اطراف تالاب از خدمات مختلف اکوسیستم برای امرار معاش، تغذیه دام، ماهیگیری ورزشی و تفریحی استفاده می‌کنند.

اشرفی زاده با اشاره به اینکه تعاملات بین جوامع محلی و اکوسیستم تالاب برای حفظ ویژگی اکولوژیکی تالاب دارای اهمیت است، تاکید کرد: معیارهای تالاب "بَرم الوان" برای ثبت به عنوان رامسر سایت شامل منحصر فرد بودن تالاب، وجود گونه های نادر، تنوع زیستی ارزشمند و حمایت در مراحل حساس چرخه زندگی گونه های جانوری است.

اهمیت ثبت درکنوانسیون رامسر

مدیرکل حفاظت محیط زیست کهگیلویه و بویراحمد با اشاره به اینکه کنوانسیون بین المللی رامسر بر حفاظت و بهره‌برداری معقول از تالاب‌ها به ویژه در راستای فراهم کردن زیستگاهی برای پرندگان آبزی و کنار آبزی تاکید می‌کند ابرازامیدواری کرد روزهای بهتری در انتظار تالاب "برم الوان" باشد .

شهر رامسر در شمال ایران خاستگاه یکی از مهمترین کنوانسیون های محیط زیستی جهان به نام کنوانسیون رامسر است؛ این معاهده بین المللی سال ١۹۷١ میلادی (۱۳۴۹خورشیدی) با حضور روسای محیط‌زیست ١۸ کشور و مسوولان برخی نهادهای بین‌المللی از جمله فائو، یونسکو، اتحادیه بین‌المللی حفاظت از طبیعت (IUCN) و صندوق جهانی طبیعت (WWF) در شهر رامسر شکل گرفت، اکنون این پیمان ۲ هزار و ۴۱۲ مکان به وسعت بیش از ۲۵۴ هزار هکتار در ۱۷۱ کشور را پوشش می‌دهد.

اسلام جاودان خرد تصریح کرد: این معاهده همچنین افزایش نگرش ها در تمام ابعاد حفاظت و بهره‌برداری معقول و پایدار از تالاب‌ها را در بر می‌گیرد و این زیستگاه ها را در زمره اکوسیستم‌هایی می‌داند که در حفاظت از تنوع زیستی و رفاه جامعه بشری اهمیت فوق‌العاده‌ای دارند.

وی بیان کرد: با ثبت این تالاب‌ در کنوانسیون رامسر، امکان اختصاص اعتبارات بیشتر برای توسعه زیرساخت‌های مورد نیاز در این منطقه فراهم می‌شود.

جاودان خرد تصریح کرد:ثبت تالاب برم الوان در فهرست مکان های زیر پوشش معاهده رامسر می تواند سبب بهبود مسیرهای دسترسی به تالاب‌ها و ایجاد مراکز آموزشی به منظور اطلاع‌رسانی به مردم و گردشگران را فراهم می کند.

جاودان خرد ابراز کرد: اعتباراتی که در نتیجه ثبت تالاب‌ها اختصاص می یابد، می‌تواند در حفاظت و بهبود این گنجینه‌های طبیعی ارزشمند مورد استفاده قرار گیرد.

وی خاطرنشان کرد:همچنین اقداماتی مانند انجام پژوهش‌های علمی، مانیتورینگ منظم برای رصد و کنترل وضعیت تالاب‌ها، احداث زندگاه‌های طبیعی برای حفاظت از حیات وحش و ترویج آگاهی مردم درباره اهمیت حفظ منابع طبیعی می‌تواند با استفاده از این اعتبارات ممکن شود.

آسیب هایی که "برم الوان" را تهدید می کند

مسئول دبیرخانه مدیریت زیست بومی تالاب های کهگیلویه و بویراحمد گفت: حدود ۷۰ مورد مشکل جزیی و کلی برای تالاب "برم الوان" در کارگاه "مدیریت اکوسیستمی یا زیست بومی" شناسایی شده که علاوه بر نبود مدیریت یکپارچه، آلودگی ها، کاهش تنوع زیستی منطقه، گردشگری ناپایدار، مشکلات معیشتی و بالا آمدن سطح آب تالاب و غرق شدن مزارع کشاورزی چالش های مهم این تالاب هستند.

حاتمی یادآور شد: سازمان محیط زیست برای حفظ تالاب ها برنامه ای تحت عنوان "مدیریت اکوسیستمی یا زیست بومی" را در سراسر کشور دنبال می کند.

وی ادامه داد: برنامه توسعه ملل متحد(UNDP) در ایران در مهار چالش های زیست محیطی از سال ۱۳۸۴ برای چند تالاب مهم کشوری اجرا شد و محیط زیست این برنامه را به بقیه تالاب های خود نیز تعمیم داد که در سال گذشته در راستای برنامه مهار چالش های زیست محیطی، موافقت برای سه تالاب استان، "برم الوان"، "مورِ زرد" و "شِرُم دِرُنگ" از سازمان محیط زیست گرفته شد.

وی گفت: این برنامه مدیریت اکوسیستمی یا زیست بومی در سالجاری تامین اعتبار شد که با متولی سازمان محیط زیست استان و مجری دانشگاه شهید بهشتی به عنوان مشاور علمی بی طرف و مشارکت همه سازمان ها کارگاه های آن در حال برگزاری است.

حاتمی تاکید کرد: این برنامه با هدف حفاظت و بهره مندانه خردمانه دنبال می شود بنابراین با یک رویکرد حفاظتی که نقش همه دستگاه ها را در مدیریت، حفاظت و بهره برداری به رسمیت می شناسد و این حفاظت نه تنها پهنه تالاب بلکه حوزه آبریز تالاب را نیز شامل می شود.

مسئول دبیرخانه مدیریت زیست بومی تالاب های با اشاره به برخی از وظایف سازمان ها گفت: مطابق با این برنامه سازمان های گردشگری ملزم هست صرفا مطابق با ظرفیت ها و قابلیت ها و آینده تالاب، برنامه گردشگری پیش بینی شود چرا که هر نوع گردشگری را نمی توان دنبال کرد یا جهاد کشاورزی ملزم هستند کشاورزی پایدار و سازگار با محیط یا کم آب بر، که حتی نوع شخم زدن ها مشخص شده باید دنبال کنند.

حاتمی با اشاره به ضمانت اجرایی برنامه های مدیریت تالاب ها گفت: در این راستا ساختار سازمانی برای مدیریت تالاب ها تعریف شد و ستاد ملی هماهنگی تالاب های کشور را داریم از طرفی در برنامه پنجم و ششم سازمان محیط زیست را ملزم به قانون حفاظت از تالاب های کشور ملزم کرد و همینطور معاون رئیس جمهور رئیس این ستاد است که ضمانت اجرایی را برنامه را بدنبال دارد.

نقش تالاب ها در توسعه و ضرورت توجه به چند نکته

از نظر زیست‌محیطی، تالاب‌ها زیستگاه مناسبی برای گونه‌های مختلف گیاهی و جانوری هستند همچنین این منابع آبی نقش مهمی در تنظیم اکوسیستم منطقه دارند به عنوان مثال، تالاب‌ها می‌توانند به کنترل سیلاب، جلوگیری از فرسایش خاک و بهبود کیفیت آب کمک کنند که این امر نقش آفرینی فعالان محیط زیست را برای حفاظت از این گنجینه طبیعی بیشتر می کند.

از نقطه نظر اقتصادی، تالاب‌ها می‌توانند فرصت‌های شغلی جدیدی را در بخش‌های گردشگری، کشاورزی و شیلات ایجاد کنند به عنوان مثال، تالاب‌ها می‌توانند به جذب گردشگران داخلی و خارجی کمک کنند که این امر وظیفه مسوولان برای ایجاد بستر گردشگری البته همراه با ملاحظات حفاظتی بیشتر می کند.

از دیدگاه جامعه شناسان تالاب‌ها می‌توانند به بهبود کیفیت زندگی مردم منطقه کمک کنند. به عنوان مثال، تالاب‌ها می‌توانند به تامین آب آشامیدنی، بهبود کیفیت هوا و افزایش سرزندگی منطقه کمک کنند به همین علت نیاز است تا با آگاهی بخشی به جوامع محلی تالاب "بَرم الوان" برای جلب مشارکت آنان برنامه ریزی بهتری صورت گیرد..