کتابخوانی در چادرهای عشایری فارس ، شروعی برای کوچ خدمات فرهنگی به ایل

به گزارش خبرنگار ایرنا، آغاز علم آموزی در ایلات و عشایر کشورمان و شروع همزمان حرکت کتابخوانی در فارس و دیگر استانهای عشایر نشین را باید مربوط به دهه ۴۰ دانست که به همت محمد بهمن بیگی مدیرکل تعلیمات عشایر ایران در مدارس عشایری آنزمان رواج یافته بود و در کنار کارهای تعلیماتی و سوادآموزی به موضوع کتابخوانی هم پرداخته می شد.

بهمن‌بیگی در ۱۳۵۶ خورشیدی کتابخانه‌های سیار و واحدهای سینمای سیار را با همکاری سازمان بین‌المللی یونیسف و کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، راه ‌اندازی می‌کند و سپس با تشکیل فروشگاه‌های سیار عشایری زنجیره کاملی از واحدهای آموزشی و خدماتی را در عمق مناطق عشایری سامان می‌دهد.

نخستین مرکز تربیت معلم عشایری با نام دانشسرای عشایری در ۱۳۳۶ خورشیدی تشکیل می‌شود که پس از ۲۲ دوره، حدود ۹ هزار آموزگار تربیت می‌کند و در تمامی مناطق عشایری کشور مشغول به فعالیت می‌شوند.

البته در دوران انقلاب اسلامی نگاه به عشایر ایران و مناطق عشایری هم مد نظر مدیران و برنامه ریزان آموزشی قرارگرفت و امروز حرکت کتابخانه های عمومی استان فارس را به عنوان اقدامی شایسته و قابل تحسین باید دانست که به جامعه عشایری هدیه داده شده است .

فارس با میزبانی از ۱۲ درصد جمعیت عشایری ایران و با تنوع اقوام مانند ایلات بزرگ قشقایی، لر، خمسه، کهمره و دیگر طوایف مستقل، ایرانی کوچک و قطب عشایری ایران است.

براساس آخرین سرشماری، عشایر فارس با جمعیتی بیش از ۱۲۰ هزار نفر ۲.۵ تا سه درصد جمعیت فارس را تشکیل می‌دهند و از این شمار ۲۶ هزار و ۷۸۰ خانوار عشایر، کوچنده هستند.

ارائه خدمات فرهنگی به جامعه عشایری کوچنده فارس همواره نقطه گفت وگو و البته انتقاد از سوی جامعه هدف و مسئولان عشایری استان بوده است.

اداره‌کل کتابخانه‌های عمومی نهادی فرهنگی است که در رویکردی نو نهادی خود، می‌کوشد که با ارائه خدمات نوین در کتابخانه‌های ثابت و سیار به نوعی پایگاه اجتماعی تبدیل شود.

این نهاد اکنون در فارس پیشتاز اردوهای کتابخوانی عشایری شده تا با محوریت ترویج کتاب و کتابخوانی در میان بچه‌های ایل، بستری برای ارتباط عشایر کوچنده با دیگر دستگاههای خدمات‌رسان و آموزش آنها نیز شده است.

هدف از برپایی این اردوهای عشایری، توسعه عدالت فرهنگی و تسهیل دسترسی جامعه عشایر به کتاب و منابع اطلاعاتی تعریف شد و از شهریور ماه امسال به همت اداره کل کتابخانه های عمومی فارس و با همکاری استانداری، اداره کل امور عشایر، آموزش و پرورش عشایر، کمیته امداد امام خمینی (ره)، کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان و سپاه عشایر استان فارس آغاز شد و در نخستین نوبت میهمان منطقه ییلاقی کمینگاه دهستان خسرو و شیرین شهرستان آباده میزبان شد.

محمدحسین فیروزی، مدیرکل کتابخانه‌های عمومی فارس به ایرنا گفت: این رویداد فرهنگی کتاب را به میان عشایر می‌برد و با همراهی دستگاه‌های خدمات‌رسان مانند آموزش و پرورش عشایری و اداره‌کل امور عشایر فارس، همزمان برنامه‌های آموزشی و نشاط و شادابی را برای آنها به دنبال دارد.

گذری بر هشت اردوی کتابخوانی عشایر فارس

یکم شهریورماه، نخستین اردوی کتابخوانی عشایری فارس در میان عشایر خسروشیرین با حضور مسئولان کتابخانه‌های عمومی، کتابداران آباده‌ای، نمایندگانی از اداره کل امور عشایر، اداره آموزش و پرورش عشایر، کمیته امداد امام خمینی (ره) و سپاه عشایر استان فارس برگزار شد و آنطور که فیروزی گفت قرار شد با همراهی و هم افزایی دستگاه های فرهنگی استان و دستگاه های متولی امور عشایر، در این قالب فرهنگ کتاب و کتابخوانی بیشتر از گذشته در بین عشایر ترویج شود.

همچنین دومین اردوی کتابخوانی عشایر فارس به میزبانی ایل نشینان منطقه گردنه بزن شهرستان اقلید برگزار شد و ۲۰۰ عشایر نشین این منطقه از خدمات فرهنگی و آموزشی این رویداد بهره‌مند شدند.

در این اردوی یک‌روزه پنج نفر از کتابداران اقلیدی به معرفی کتاب، جمع‌خوانی کتاب، گفت‌وگو با مادران و آموزش پرداختند.

سومین اردو درآستانه هفته کتاب ۲۰ آبان به میزبانی ایل نشینان منطقه منگرگ شهرستان فیروزآباد برگزار شد و اهدای کتاب، ارائه خدمات کتابخانه سیار در این منطقه، برگزاری مسابقه، جمع خوانی، قصه گویی، کلاس های مهارتی و آموزشی از جمله برنامه های این رویداد یک روزه بود.

چهارمین اردوی کتابخوانی عشایری و رویداد یک روزه خدمت رسانی به مناطق عشایری فارس روز سوم دی ماه در شهرستان خنج و با حضور دانش آموزان سه مدرسه عشایری خنج در منطقه ایل نشین چاه کاظمی برگزار شد تا دانش آموزان و کودکان عشایری این شهرستان روز شادی را با یار مهربان سپری کنند.

دهه فجر انقلاب اسلامی نیز این رویداددهای فرهنگی پی گرفته شد و در پنجمین نوبت خود به منطقه عشایری چاه تلخ بخش کردیان شهرستان جهرم رفت.

ششمین اردوی کتابخوانی عشایری به میزبانی ایل نشینان منطقه جنگل شدید سروستان استان فارس برگزار شد و هفتمین نوبت این اردوها نیز بهمن ماه در منطقه عشایری دیمه سرخ شهرستان قیروکارزین اجرا شد.

اهدای کتاب، برگزاری مسابقه، جمع خوانی، قصه گویی، کلاس های مهارتی و آموزشی، بازی های محلی، کاردستی از جمله برنامه‌های این روز در جمع بچه‌های ایل سروستانی و جهرمی بود.

هشتمین اردوی کتابخوانی عشایر فارس نیز ۳۰ بهمن ماه به میزبانی ایل نشینان منطقه ملای بلوط شهرستان کازرون برگزار شد و نشست‌های قصه‌گویی، آموزش ساخت کاردستی، نقاشی و اوریگامی، جمع خوانی، معرفی کتاب، معرفی کتاب‌های تربیتی ویژه والدین عشایر و اجرای بازی‌های جمعی و محلی از جمله برنامه های مختلف این اردوی فرهنگی بود که فرماندار کازرون و کتابداران این شهر برگزار شد.

کتابخوانی عشایر در آستانه نوروز

اکنون در روزهای پایانی اسفندماه نیز قرار است بچه‌های ایل در فراشبند و ممسنی میزبان اردوهای کتابخوانی عشایری باشند.

به گفته مدیرکل کتابخانه های عمومی استان فارس در نهمین و دهمین نوبت از این رویداد ابتکاری فرهنگی، روز شنبه ۱۹ منطقه عشایری رهنی شهرستان فراشبند و منطقه عشایری قره بس شهرستان ممسنی میزبان کتابداران و کتابخانه‌های سیار است.

دستاوردهای اردوهای کتاب محور برای عشایر کوچنده فارس

مدیرکل کتابخانه‌های عمومی فارس در این باره گفت: در این اردوها تلاش می کنیم تا علاوه بر ترویح فرهنگ کتاب و کتابخوانی، دیگر نیازهای اساسی منطقه نیز شناسایی و بررسی شود تا در حاشیه اردوی فرهنگی با کمک کمیته امداد و سپاه برطرف شود.
فیروزی اضافه کرد: تا کنون غیر از آموزش و پرورش هیچ دستگاه دیگری به عشایر کوچرو فارس خدمات فرهنگی نداده و اکنون با آغاز خدمت رسانی کتابخانه های عمومی به آنها، مطالبه عمومی شکل گرفته که خدمات فرهنگی از سوی دستگاه‌های مسئول به عشایر ارائه شود.
او معتقد است که اردوی کتابخوانی عشایر می‌تواند نقطه عطفی باشد تا دستگاه‌های دیگر هم در مناطق عشایری حضور پیدا کنند تا شاهد ارائه خدمات بیشتر به جامعه عشایری استان باشیم.