به گزارش خبرنگار کتاب ایرنا، خاستگاه، اسباب ظهور و پیدایش، الزامات نگارش و آثار و ثمرات عملی و علمی کتاب «فلسفه ایده اولیه داستان؛ چیستی، کجایی، مولفه‌ها»،در اصالت یافتگی آفرینش و عمل‌گرایی در مواجهه با جوانب و ارکان و ابزارهای روایت است که موجب شده با این پرسش فلسفی از ماهیت امور مواجه شود که چرا در سایه توجه کاربردی و تولید محور به محاق رفته است.
رویکرد پژوهش حاضر در این کتاب موضوع فلسفی و عقلی-تحلیلی است و با نگاهی پیشینی و متوقع به مقوله ایده توجه دارد. زیرا توجه پسینی و استقرایی به ایده اولیه بر اساس رخدادهای موجود، نه صورت‌های آرمانی و متوقع، ناکافی و بحث از آن‌ها بدون تمهید مبانی و مقدمات مخدوش خواهد بود. نمی‌توان بدون توجه به ماهیت ایده اولیه و دستیابی به چارچوب‌ها و مولفه‌های آن به بررسی اثباتی مصادیق پدید آمده در میان آثار داستانی پرداخت. علاوه بر این، نگاه پسینی همواره محکوم به افق ظرفیت‌های موجود و البته ناتمام است.
نگارنده با این فرض اولیه که ادبیات داستانی کشور، به خصوص ادبیات پس از پیروزی انقلاب اسلامی، وارد مرحله نوزایی و تغییر و تحول شده و در مرحله گذار از تجربه ابتدایی به سمت اسلوب و صورت آرمانی است - رویکرد «پیشینی» را در پژوهش فلسفه ایده اولیه برگزیده است. از این مجزا، ایده اولیه متوقع را، به مثابه امر مفروض و موجود ذهنی برای شکل مطلوب ادبیات داستانی معیار، واکاوی کرده است.
این موضوع اولا از عِداد مقولات ساختاری است که به تبیین کلان بافت‌ها در روایت می‌پردازد. بنابراین، تعیین ماهیت، واکاوی و دسته‌بندی خصایص ایده اولیه گامی نخست در جهت ورود به چیستی بطون روایت و جوانب و لایه‌های آن خواهد بود. از این منظر فلسفۀ ایدۀ اولیه خود یکی از موضوعات اساسی در نیل به فلسفه روایت و پس از آن فلسفه ادبیات داستانی انقلاب اسلامی است.
درباره نویسنده
احمد شاکری متولد ۱۳۵۳ در تهران، نویسنده و از منتقدان جدی ادبیات داستانی‌ای است که به نام ادبیات انقلابی منتشر می‌شود. او جریان‌های ادبی مختلف در ایران را با جدیت رصد و نقد می‌کند.
شاکری در چندین جشنواره مختلف، به عنوان داور حضور داشته‌است. او استادیار گروه ادبیات اندیشه پژوهشکده فرهنگ و مطالعات اجتماعی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، عضو شورای سردبیری ماهنامه ادبیات داستانی، عضو و هیات مدیره انجمن قلم ایران و عضو هیات علمی گروه ادبیات اندیشه پژوهشکده فرهنگ و مطالعات اجتماعی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی نیز هست.
قسمتی از متن کتاب
گفتار چهل‌ویکم:با جنبه «داستان» اشتراک کارکردی دارد
جنبۀ داستان هیات تفصیلی مباشر تمامیت یافته ایدۀ اولیه است. پرسشی که کارکرد ایدۀ اولیه را آشکار می‌سازد «بعداً چه خواهدشد؟» است. این پرسش صورت صریح بیانی کارکرد انتظاربرانگیزانندۀ داستان در مخاطب است. داستان با چنین خصیصه‌ای گرایش عام فطری مخاطب را مبنی بر حقیقت‌جویی و کنجکاوی برمی‌انگیزاند و او را تا کشف مجهول علمی و ارضا گرایش نفسانی در پایان داستان با خود همراه می‌کند. مقایسۀ دو پرسش اصلی کارکرد ایدۀ اولیه و داستان («چه می‌شد اگر...؟ و »بعداً چه خواهدشد؟») گویای اشتراک کارکردی این دو پرسش اساسی است.
ایدۀ اولیه تلاش دارد با طرح پرسشی با اهمیت مخاطب را دربارۀ سرنوشت شخصیت یا کنش او علاقه‌مند کند و جنبۀ داستان نیز تلاش دارد در طول روایت مخاطب را همچنان منتظر دانستن ادامۀ روایت نگاه دارد. اشتراک ایدۀ اولیه و داستان در مقولۀ «انتظار» از سویی به سبب رابطۀ طولانی میان آن دو است. چراکه داستان صورت تکمیل یافتۀ ایدۀ اولیه است؛ به نحوی که ایدۀ اولیه از صورتی به صورت دیگر درآمده؛ اما همچنان در جنبۀ داستان موجود است. در نتیجه، وجود ایدۀ اولیه در داستان به معنای بقای کارکرد آن در این جنبه نیز خواهد بود.
با این تفاوت که انتظار در ایدۀ اولیه فقط جنبۀ حدوثی دارد. ایدۀ اولیه انتظار را احداث می‌کند و اسباب عمق و شدت آن را تامین می‌نماید. اما جنبۀ داستان ابقا(استمرار)، تشدید (تصاعد) و تسکین را تامین می‌نماید. با این توضیح که ایدۀ اولیه قادر است با طرح اسبابی از جمله ضعف و محدودیت‌های شخصیت، پیچیدگی و اهمیت مسئله و خصوصیات موقعیت بر شدت انتظار بیافزاید و آن را غیرقابل حل بنمایاند. درجنبۀ داستان، انتظار به عنوان عامل اصلی ترغیب کنندۀ مخاطب برای همراهی با داستان باید بلاانقطاع حفظ شود، روند رو به رشد و تصاعدی داشته باشد و در نهایت نیز به نقطۀ آرامش بخشی خاتمه یابد.
نکتۀ دیگر اینکه در این اشتراک کارکرد ایدۀ اولیه جنبۀ سببی برای کارکرد داستان دارد؛ زیرا تا زمانی که انتظاری پدید نیامده باشد حفظ و استمرار و تصاعد و تسکین آن ممکن نخواهد بود. (صفحه ۲۵۶ و ۲۵۷)
کتاب فلسفۀ ایدۀ اولیۀ داستان، چیستی، کجایی، مولفه‌ها؛ نوشته احمد شاکری در ۵۴۰ صفحه، در قطع خشتی، با شمارگان ۵۰۰ نسخه در سال ۱۴۰۲ منتشر شد.
نظر شما