خسارت ناچیز سیلاب اخیر نسبت به حجم بارشها

به گزارش خبرنگار اقتصادی ایرنا، وقوع سیلاب‌ در نقاط مختلف کشور در سال‌های اخیر تشدید شده است. برای مثال سیلاب‌هایی در سال ۱۳۹۵ در حوضه دز و در سال ۱۳۹۸ به صورت فراگیر در حوضه‌های مختلف اعم از لرستان، گلستان و خوزستان رخ داد و مشکلات عدیده‌ای را برای معیشت و زندگی مردم، دام‌ها، مزارع و غیره به وجود آورد.

بر اساس پیش بینی‌ها با روند تغییرات اقلیمی مساله سیلاب در ایران تشدید شده و در این میان می‌توان به تاثیر نقش سدسازی در نقاط مختلف کشور در مدیریت منابع حاصل از سیلاب اشاره کرد.
بر اساس این گزارش، کمبود بارش‌ها تا پایان اسفند ۱۳۹۷ حدوداً ۱۵ درصد نسبت به متوسط درازمدت در ۲۰ دی همان سال پیش‌بینی شد تا ایران خشک‌ترین سال را در ۶۷ سال گذشته در زمستان ۱۳۹۷ تجربه کند.

۹۷ درصد مساحت ایران در زمستان ۱۳۹۷ درگیر یک خشک‌سالی بسیار شدید شد و این خشک‌سالی در استان‌های خوزستان، ایلام، بوشهر، کهگیلویه‌ و بویراحمد، فارس، سیستان‌وبلوچستان، خراسان جنوبی، خراسان رضوی و خراسان شمالی، اصفهان، مرکزی و زنجان بسیار شدید گزارش شد.

در همان سال بارندگی در شمال و شمال شرق کشور شدت گرفت؛ استان‌های مازندران و گلستان جزو نخستین استان‌هایی بودند که در وضعیت سیل قرار گرفتند. بارش‌های اواخر اسفند ۱۳۹۷ بیش از ۳۰۰ میلی‌متر بارندگی را در گلستان ثبت کرد و هزار و ۵۹۱ نفر را در مازندران نیز سیل‌زده کرد. حجم آب ورودی به رود گرگان و قره‌سو ۴۲۰ مترمکعب در ثانیه اواخر اسفند ۱۳۹۷ گزارش شد تا ارتفاع شهر آق‌قلا به ۱۳ـ متر نسبت به سطح تراز آب دریای خزر برسد.

بارش‌های سیل‌آسای در استان‌های شمالی کشور در اواخر اسفند ۱۳۹۷ هنوز فروکش نکرده بود که سازمان هواشناسی در هفتۀ نخست فروردین ۱۳۹۸ پیش‌بینی کرد که شدت بارندگی در مناطق جنوب و جنوب‌غرب ایران افزایش یابد و به بارش ۴۰۰میلی‌متری در برخی از مناطق برسد.
۲۳ استان کشور پس از هشدار سازمان هواشناسی و شروع موج دوم بارش‌های در هفتۀ نخست فروردین ۱۳۹۸ در آماده‌باش و هشدار سیل قرار گرفت.

بارش‌های شدید در ۶ و ۵ فروردین ۱۳۹۸ دو بار سیل را در شیراز به‌راه انداخت. فارس تنها استان ایران نبود که درگیر موج دوم بارش‌های سیل‌آسای فروردین ۱۳۹۸ قرار گرفت، بلکه ایلام، کرمانشاه، لرستان، هرمزگان، مرکزی، کهگیلویه‌ و بویراحمد، همدان، سمنان، خراسان و خوزستان نیز تحت‌تأثیر این پدیده قرار گرفتند.

لرستان، خوزستان و گلستان جزو استان‌هایی بودند که بیشترین خسارت را از سیل‌های اواخر سال ۱۳۹۷ و فروردین ۱۳۹۸ متحمل شدند، به‌طوری‌که حدود ۳۵ هزار میلیارد تومان خسارت در این استان‌ها گزارش شد.

چگونه می توان ۸۰درصد منابع آبی کشور را حفظ کرد؟

علیرضا الماسوندی معاون تلفیق و امور تنظیم‌گری شرکت مادر تخصصی مدیریت منابع آب ایران در این زمینه تاکید کرده است که با انجام مدل مدیریت جامع سیلاب حدود ۸۰ درصد منابع آبی کشور حفظ می‌شود و امکان استفاده از این منابع در مواقع خشکسالی کشور وجود خواهد داشت.

در همین راستا رئیس موسسه تحقیقات آب کشور، سدها را یکی از بهترین و مفهمومی‌ترین ابزارها برای مقابله با شرایط موجود دانسته است. در پی بارش‌های کم‌سابقه روزهای اخیر (۶ اسفند) در ۱۱ شهرستان سیستان و بلوچستان، سیلاب‌های متعددی به‌وقوع پیوست که بخشی از این سیلاب‌ها در کمند سدها مهار شد و از بروز خسارات مالی و جانی پیشگیری کرد.

بنا بر گزارش‌ها حجم بارش یکساله در یک شبانه روز برخی مناطق استان را فرا گرفت (حجم بارندگی روزهای اخیر این استان بین ۳۰۰ میلی‌متر تا ۵۶۰ میلی‌متر به ثبت رسیده است) که با وجود سدهایی که جانمایی آنها به درستی لحاظ شده بود، از این حجم بارشی به عنوان امکان و فرصتی مناسب برای تامین آب شرب هموطنان این خطه از سرزمین بهره‌برداری شد.

به منظور به حداقل رسانی خسارات ناشی از سیلاب در سیستان و بلوچستان، تمهیدات ویژه‌ای از سوی وزارت نیرو اندیشیده شد که اثربخش بود؛ به شکلی که تهدید سیل به فرصت طلایی تامین آب به ویژه در برخی از شهرهای دارای تنش آبی بلوچستان تبدیل شد اما بارندگی‌ها در روزهای پایانی سال همچنان تداوم یافت به طوری که در روزهای پایانی اسفند سال گذشته سازمان هواشناسی و موسسه تحقیقات آب کشور از ورود و فعال شدن سامانه بارشی جدید در پنج استان کشور خبر دادند.

بر این اساس وزارت نیرو در ۲۸ اسفند اطلاعیه‌ای صادر کرد که در بخشی از آن آمده است: بر اساس اعلام سازمان هواشناسی کشور مبنی بر تشدید فعالیت سامانه بارشی و صدور هشدار قرمز برای پنج استان خوزستان، کهگیلویه‌ و بویراحمد، لرستان، چهارمحال‌وبختیاری و ایلام، از مردم و مسافران نوروزی درخواست می‌شود با رعایت بیش‌ازپیش مباحث ایمنی، از ایستادن یا تردد در حریم رودخانه‌ها پرهیز کرده و به رعایت همه نکات ایمنی برای حفظ جان و مال خود اقدام کنند.

در این اطلاعیه آمده است: پیش‌بینی‌های انجام‌شده نشان می‌دهد حجم و شدت بارش‌ها در برخی نقاط به‌ویژه در خوزستان و برخی استان‌های هم‌جوار بسیار بالا بوده و در برخی نقاط به صورت نقطه‌ای شدت بارندگی بیش از ۲۰۰ میلی‌متر پیش‌بینی شده است.
‌در این اطلاعیه تأکید شده است با توجه به اینکه استان‌های یادشده به‌ویژه استان‌های خوزستان، لرستان و کرمانشاه در ایام نوروز جزء مقاصد اصلی سفر گردشگران است، همه شرکت‌های وزارت نیرو به‌ویژه بخش آب و آبفا ضمن آماده‌باش کامل، باید در کنار دیگر سازمان‌ها و نهادهای خدمات‌رسان، همه تمهیدات لازم را برای مدیریت شرایط و کاهش خسارت‌های احتمالی مدنظر داشته باشند.

این اطلاع‌رسانی وزارت نیرو با بهره‌مندی از ابزار رسانه از طریق رادیو و تلویزیون، رسانه‌های برخط، مکتوب و فضای مجازی با قوت ادامه یافت. علاوه بر آن اطلاعیه‌های لازم به دستگاه‌های مربوط در استان‌های درگیر سیل ارسال شد. در همین رابطه علی‌اکبر محرابیان وزیر نیرو یکشنبه ۲۷ اسفند ۱۴۰۲، با بیان اینکه در سه روز آینده، پنج استان غرب و جنوب غربی کشور در معرض وقوع سیلاب قرار دارند، دستور تشکیل ستاد مدیریت سیلاب در وزارت نیرو و استان های در معرض سیل را صادر کرد.

با اعلام این خبر که هم‌زمان با ورود سامانه بارشی ۲۹ اسفند ماه، احتمال وقوع سیلاب در غرب و جنوب غربی کشور افزایش یافته بود وی افزود: با توجه به پیش بینی‌های میان مدت از حجم و شدت بارش ها، وزارت نیرو از هفته گذشته پیش بینی اقدام لازم برای مدیریت سیلاب را اتخاذ کرد.

محرابیان با اشاره به اشباع بودن خاک به خاطر بارش‌های اخیر، ذوب شدن برف‌ها در پی گرم شدن هوا و هم‌زمانی بارش‌ها با افزایش سفرهای نوروزی و همچنین کوچ عشایر در برخی استان‌ها افزود: باید حداکثر ملاحظات ایمنی در روزهای پیش رو با هدف کاهش خسارت‌ها در دستور کار قرار بگیرد.

وزیر نیرو به تمرکز بیشتر این سامانه‌های بارشی در استان‌های لرستان، خوزستان، ایلام، کهگیلویه و بویر احمد و چهار محال و بختیاری اشاره کرد و اظهار داشت: در روزهای آغازین سال همواره شاهد اوج ترافیک جاده‌ای بوده‌ایم که باعث افزایش ۱۰ تا ۱۲ درصدی سفرهای نوروزی می‌شود و بارش‌های پیش رو در زمان اوج ترافیک جاده‌ای و سفرهای نوروزی رخ می‌دهد، از این رو تمامی مسافران نوروزی باید نکات ایمنی و هشدارهای مربوط به احتمال بروز سیلاب را رعایت کنند.

محرابیان خاطرنشان کرد: تشکیل ستاد بحران در وزارت نیرو و استان‌های درگیر با سیل با هدف آمادگی هر چه بیشتر برای مقابله با بحران از جمله اقداماتی است که باید انجام شود و مدیران و مسئولان مرتبط در وزرات نیرو و مدیران استانی صنعت آب و برق باید در آماده باش کامل قرار بگیرند تا کمترین آسیب از محل سیلاب‌های پیش رو متوجه مردم شود.

وی همچنین با تاکید بر ضرورت اطلاع‌رسانی به موقع به مردم پیرامون سیل پیش رو، گفت: لازم است با مدیریت مخازن سدها و پیگیری لحظه‌ای بارش‌ها از هرگونه غافلگیری و ایجاد مشکل برای مردم جلوگیری شود.
محمدرضا کاویانپور رئیس موسسه تحقیقات آب کشور در گفت‌وگویی اظهار داشت که از اواخر دوشنبه ۲۸ اسفند، سامانه‌ای از غرب کشور وارد برخی از استان‌ها می‌شود؛ این سامانه بارشی شدید خواهد بود به طوری‌که در مدت زمان کوتاه، بارندگی‌های شدیدی را شاهد خواهیم بود.

کاویانپور خاطرنشان کرد: بر این اساس و با درنظر گرفتن اینکه این احتمال وجود دارد، بارندگی‌ها در یک نقطه خاص شدت یابد و متعاقب آن در جاده‌ها و مسیرها شاهد وقوع سیلاب باشیم لازم است هموطنان به ویژه در سفرهای نوروزی در اوخر سال جاری و منتهی به سال جدید احتیاط لازم را صورت داده و از حضور در کنار رودخانه‌ها و مسیل‌ها پرهیز کنند.

وی از مردم خواست که سفرهای نوروزی خود را با توجه به پیش‌بینی‌های صورت گرفته و احتیاط لازم، برنامه‌ریزی کنند و به هشدارهای سازمان هواشناسی توجه داشته باشند. همچنین عیسی بزرگ‌زاده سخنگوی صنعت آب کشور با بیان اینکه اطلاع رسانی درباره وضعیت بارش ها و مدیریت این موضوع در صدر توجه وزارت نیرو قرار دارد تا کمترین خسارت ناشی از وقوع سیلاب رخ دهد، گفت: حفظ امنیت هموطنان و اطلاع‌رسانی به موقع و پیش‌آگهی درخصوص وضعیت بارندگی‌ها اهمیت دارد، در این صورت شهروندان می‌توانند سفرهای نوروزی خود را به شکل مناسب برنامه‌ریزی کنند. این مهم در صدر توجه وزارت نیرو قرار دارد و به همین دلیل اطلاع‌رسانی‌های گسترده‌ای در دستور کار خود قرار داده است.

بزرگ زاده گفت: شرایط اقلیمی در این روزها به شکلی است که زمین اشباع شده و نفوذ باران در آن کمتر است به طوری که میزان بارش کم نیز می تواند به روان‌آب منجر شود و مسیرهای تردد را که در معرض جبهه‌های بارشی است تهدید کند.

سخنگوی صنعت آب کشور افزود: این مناطق شناسایی و به دستگاه‌های اجرایی مرتبط اطلاع‌رسانی شده است. بارش اخیر از این بابت از اهمیت دوچندان برخوردار شده که با سفرهای نوروزی هموطنان تقارن یافته است.

بزرگ زاده خاطرنشان کرد: تیم های فنی، مدیریت بهره‌برداری از سدها را به گونه ای خواهند داشت که از هم افزایی و بسیج مقادیر پیک سیلاب بین حوضه های بالادست و پایین دست سدها جلوگیری شود تا مخاطرات کمتری را در رودخانه شاهد باشیم.

میزان افزایش متوسط بارش استانی در بازه زمانی ۱۸:۳۰ روز ۲۷ اسفند تا ۱۸:۳۰ روز ۲۹ اسفند در ایلام ۸۲.۱ میلی‌متر، کرمانشاه ۵۲.۵ میلی‌متر، لرستان ۴۴.۸ میلی‌متر، در کردستان ۴۲.۸میلی‌متر، خوزستان ۴۱ میلی‌متر و چهارمحال و بختیاری ۳۵.۳ میلی‌متر یه ثبت رسیده است. همچنین در تازه‌ترین آمار در خصوص ایستگاه‌های دارای بارش بیش از ۱۰۰ میلی‌متر آمده است که دشتروم، لوداب، منصورخانی کاکان و دیل استان کهگیلویه و بویر احمد به ترتیب ۲۰۳، ۱۹۵، ۱۵۱، ۱۰۴ میلی‌متر بارندگی به ثبت رسیده است و در لپد، سرآقاسید، چمن گلی، و چلگرد به ترتیب ۱۸۶، ۱۶۵، ۱۱۱.۱، ۱۰۹ میلی‌متر باران باریده است.

در استان‌های فارس، خوزستان، ایلام، کردستان، لرستان و همدان نیز به همین ترتیب بارندگی‌هایی با بیش از ۱۰۰ میلی‌متر در بازه زمانی کوتاه رخ داد که به دلیل اطلاع‌رسانی‌های گسترده و پیشبرد تمهیدات ویژه با خسارت جانی و مالی همراه نشد.

این اطلاع‌رسانی‌ها با قوت و شدت قابل توجهی ادامه یافت و نتیجه آن بهار بارانی بدون خسارت جانی و مالی برای هموطنان شد؛ این مساله ما را به یاد شعر کتاب ادبیات دوران دبستان می‌اندازد آنجایی که شاعر می‌گوید باز باران با ترانه با گوهرهای فراوان، می‌خورد بر بام خانه ...