نوبرانه های بهاری، عیدانه زمین سخاوتمند به سفره مردم

به گزارش خبرنگار ایرنا، فصل بهار که می شود سرتاسر خیابان های اصلی شهرستان سلسله پر می شود از بساط فروش گیاهانی که محصول کوه های پرسخاوت همین دشت سرسبز و حاصلخیز است و بازار این منطقه خوش آب و هوا مثل همیشه با رایحه گیاهان نوبرانه بهاری که طرفداران خاص خود را دارند عطرآگین می شود.

مرد روستایی چند گونی پلاستیکی را با دقت در کنار هم قرار داده و کوهی از زرشک های تازه چیده شده را بر روی آن ها ریخته است، هر از گاهی هم با صدایی آهنگین مشتری ها را به خریداری نوبرانه های بهاریش دعوت می کند: بدو زرشک تازه هنام(دهستان هنام منطقه ای زیبا و سرسبز در شهرستان سلسله است)، بیشتر مشتری های مرد روستایی زنان و مردان میانسال هستند که اغلب سابقه پخت و تناول این نوبرانه ها را دارند هرچند گاهی هم در میان مشتری هایش زنان و مردان جوان نیز پیدا می شوند.

مرد روستایی که خود از اهالی روستای حسین بیگی هنام است با آب و تاب از شیرینی و تازگی زرشک هایش برای مشتری ها صحبت می کند، وقتی می پرسم زرشک ها مال خود منطقه هنام یا متعلق به جای دیگری است؟ می گوید: خودم از "نشانه" آن ها را چیده ام( "نشانه" نام یکی از کوه های منطقه هنام است).

مرد روستایی معتقد است که وقتی باران می بارد، به دلیل خیس بودن خاک نمی شود برای چیدن زرشک رفت اما بهترین زمان برای چیدن آن پس از اتمام بارندگی و سر برآوردن زرشک های تازه از دل خاک است.

او می گوید هر بار که برای چیدن زرشک ها می رود حدود ۵۰ تا ۶۰ کیلویی می تواند بار الاغ کند و همراه خود بیاورد، معتقد است زرشک و سایر نوبرانه های بهاری محصول سخاوت زمین هستند که در ایام بهار رونق بخش سفره های نوبرانه چین ها می شود.

مرد روستایی درباره قیمت هر کیلو زرشک می گوید: چیدن این زرشک ها زحمت دارد و طاقت می خواهد اما ما هم باید در کارمان انصاف داشته باشیم، من هر کیلو زرشک را به مبلغ ۳۰۰ هزار ریال می فروشم اما ظاهرا در شهرهای اطراف قیمت کمی بیشتر است.

مرد روستایی که حسین بسطامی نام دارد می گوید با شروع فصل بهار تقریبا ۲ یا سه بار بیشتر برای چیدن زرشک و فروختن آن در بازار به کوه نمی رود چون پس از آن زرشک ها پیر می شوند و علاوه بر اینکه تردی خود را از دست می دهند مزه آنها هم به تلخی می گراید اما باز هم شکر می کند که می تواند درآمدی از فروش زرشک ها در این فصل بهار که اغلب کار و عایدی کم است داشته باشد و شرمنده اهل خانه نباشد.

گرچه مرد خانه است و شاید از پخت غذاها و خوراک چندان سررشته ای نداشته باشد اما می گوید برخی از افراد دوست دارند زرشک ها را پس از خرد کردن و آب پز کردن در پیاز داغ سرخ کرده و سپس نوش جان کنند اما برخی هم پخت آنها را به همراه کمی برنج محلی و پیازداغ کردن دوست دارند در هر صورت به هر ۲ شکل خوشمزه است و طرفداران خود را دارد.

مرد فروشنده از رفتن به کوه های گرین برای چیدن ریواس هم گفت: کوه های گرین به دلیل اینکه دارای برف زیادی هستند بهترین و پرآب ترین ریواس ها را دارند اما ریواس ها کمی دیرتر می رویند و در نقاط مرتفع تر قرار دارند بنابراین اغلب افرادی که برای چیدن آنها می روند باید در کوهنوردی خبره و جای روییدن ریواس ها را نیز بلد باشند به همین دلیل به طور معمول، این نوبرانه به دلیل داشتن طرفداران بیشتر و استفاده در خورشت ها، با قیمت کمی بالاتر از زرشک به فروش می رسد.

"گَرین" از رشته‌ کوه ‌های مهم غرب ایران است که بیشتر مساحت آن در شمال استان لرستان و بخشی نیز در استان‌ های همدان و کرمانشاه قرار دارد و با داشتن بیش از ۷۰ هزار هکتار مساحت، بیش از ۵۰۰ گونه گیاهی ارزشمند و نایاب را در دل خود جای داده است.

می گوید بسیاری از افراد خبره پس از رگبار و رعد و برق های بهاری که قارچ های کوهی از دل خاک بیرون می زنند برای چیدن قارچ می روند و درآمد خوبی هم از فروش آن کسب می کنند اما تشخیص قارچ سمی از غیرسمی کار هرکسی نیست و نمی شود به هر قارچی در کوه اعتماد کرد.

او از تجربه های پزشکی کسب کرده خود بر اثر گذر زمان و استفاده از نوبرانه ها هم گفت: برخی افراد پس از صرف قارچ کوهی اقدام به نوشیدن دوغ محلی می کنند که ممکن است با مزاج آنها سازگار نباشد و دل درد بدی برایشان بهمراه داشته باشد و کارشان را به دکتر بکشاند.

او می گوید در آبادی خودشان سال های پیش افرادی را دیده که پس از صرف دوغ به همراه قارچ کارشان به بیمارستان کشیده شده است، تاکید می کند به عنوان یک فرد محلی که تجربه هایی در این خصوص دارم توصیه می کنم پس از صرف قارچ های کوهی دوغ ننوشید.

نمی دانم حرفش چقدر صحت دارد، حتی به این هم فکر می کنم که شاید قارچ ها سمی بوده اند و در واکنش با لبنیات مصرفی، سم خود را در بدن آزاد کرده اند اما هرچه هست نصیحت افراد دوران دیده را باید همچون گوشواره به گوش آویخت و فراموش نکرد و در مصرف قارچ های کوهی فوق العاده مراقب بود.

بازار فروش زرشک برای مرد روستایی خوب است و مشتری هایش بد نیست، نوبرانه های بهار توانسته اند مدت زمانی هرچند کوتاه عایدی مناسبی را برای افراد محلی بهمراه داشته باشند بدون اینکه زحمتی در کاشت و داشت آنها برایشان ایجاد شده باشد اما قطع به یقین نباید در برداشت این محصولات از دامن دشت زیاده روی کرد چراکه برداشت بی رویه برخی گونه های ارزشمند می تواند باعث از بین رفتن آنها در سال های آتی شود.

گونه‌ های گیاهی متنوعی مانند بلوط، زالزالک، گلابی وحشی و گیاهان مرتعی شاخصی مانند موسیر، زرشک، ریواس، قارچ کوهی، بن سرخ، آویشن، چای کوهی، شنگ و کنگر در کوه های گرین رشد دارند که با شروع فصل بهار، رونق بخش سفره بسیاری از محلی ها می شوند و درآمد خوبی هم نصیب آنها می کنند.