مستند «تا اطلاع ثانوی تعطیل» از تولیدات مرکز مستند سفیرفیلم است که به بحث تاریخی و مهم انقلاب فرهنگی در بهار سال ۱۳۵۹ پرداخته است. به همین دلیل و به مناسبت سالگرد انقلاب فرهنگی مهدی ملکی و محمدمهدی انتظار کارگردانان این اثر در گفت‌وگو با خبرنگار فرهنگی ایرنا به ارائه توضیحاتی درباره آن پرداختند.
روایت تاریخ کار بسیار حساسی است
احساس کردیم چند دهه بعد از انقلاب نیاز به بازخوانی تاریخی از انقلاب فرهنگی داریم و بگوییم که چرا آن رویداد رخ دادمهدی ملکی، در گفت‌وگو با خبرنگار فرهنگی ایرنا بیان کرد: روایت تاریخ کار بسیار حساسی است. باید همزمان تلاش می‌کردیم هم روایتی بی‌طرف ارائه دهیم و از همه طیف‌های سیاسی حرف برای گفتن داشته باشیم و هم حواسمان باشد نوک روایت‌مان آنقدر گرد نشود که اثرگذاری و جریان‌سازی اجتماعی‌اش را از دست بدهد و تبدیل به کاری خنثی شود. ما احساس کردیم چند دهه بعد از انقلاب نیاز به بازخوانی تاریخی از انقلاب فرهنگی داریم و بگوییم که چرا آن رویداد رخ داد به همین دلیل به فکر ساخت این مستند افتادیم که اصطلاحا مختصر و مفید بگوییم انقلاب فرهنگی دقیقا چه بود و چرا اتفاق افتاد و آیا در نهایت موفق بود یا خیر؟
وی با اشاره به افرادی که برای ساخت این مستند با آنها مصاحبه شد، عنوان کرد: آقای سیدنژاد و حجت‌الاسلام سیدعباس نبوی و آقای فتح‌الله اُمّی به ما لطف داشتند و با درخواست اولیه ما برای مصاحبه موافقت کردند. در وهله بعدی تلاش کردیم با آقای احمدی‌نژاد مصاحبه کنیم، چون در آن برهه تاریخی ایشان از پیشروان جنبش های دانشجویی بودند و در روایت ما از جریان انقلاب فرهنگی، نقش قابل توجهی داشتند اما متاسفانه مسئولان دفتر ایشان پاسخگو نبودند و در این رابطه هرچه تلاش کردیم بی‌فایده بود.
آقای صادق زیباکلام شخصی بود که تصمیم گرفتیم به‌عنوان جایگزین آقای احمدی‌نژاد به سراغشان برویم. گرچه او خودش از اعضای انجمن اسلامی نبود اما از دانشجویان فعال آن زمان بود که حالا به عنوان یک استاد علوم سیاسی مشغول می‌توانست مشاهدات خود از آن جریان را برای ما روایت کند.
طرح انقلاب فرهنگی از دهه ۴۰ در ذهن امام (ره) بود
محمدمهدی انتظار، دیگر کارگردان این اثر هم درباره انقلاب فرهنگی و زمینه‌های تاریخی آن در گفت‌وگو با خبرنگار فرهنگی ایرنا گفت: واقعیت این است که طرح انقلاب فرهنگی از دهه ۴۰ در ذهن امام (ره) بوده است چون ایشان دی ماه سال ۱۳۴۰ درخواست اسلامی کردن دانشگاه‌ها را به نخست‌وزیر وقت ارائه کرده بودند و این موضوع ریشه‌ای تاریخی داشته است. اما این امر محقق نشد تا سال ۵۹ که یک سال و اندی از پیروزی انقلاب اسلامی گذشته بود و حالا دانشگاه‌ها تبدیل به میدان جنگ گروه‌های سیاسی و شبه‌نظامی شده بود و نیاز به تغییر و تحول و انقلاب فرهنگی احساس می‌شد! به طوری که در محوطه حیاط دانشگاه کمک مالی برای کومله‌هایی که در حال اغتشاش در مرز ها بودند، جمع‌آوری می‌شد! حالا فضای دانشگاه به هر مکانی شبیه بود الا محل تحصیل!
روند پژوهش، فیلمنامه نویسی، تولید و پس تولید مستند «تا اطلاع ثانوی تعطیل» حدود حدود یکسال طول کشیدوی با اشاره به پیام امام (ره) برای انجام انقلاب فرهنگی عنوان کرد: با بیانیه نوروزی معروف امام (ره)، دانشجویان انجمن اسلامی دست به کار شده و به صورت جدی‌تر از قبل در مقابل گروه‌های چپ به میدان آمدند. یکی از چالش‌های اساسی ما بحث هماهنگی مصاحبه با اشخاص سیاسی بود که به دلایل مختلف حاضر به انجام مصاحبه نبودند.
انتظار درباره روند پژوهش، فیلمنامه نویسی، تولید و پس تولید مستند «تا اطلاع ثانوی تعطیل» مطرح کرد: این کارها حدود حدود یکسال طول کشید. طی این پژوهش‌ها به این نتیجه رسیدیم که تعطیلی دانشگاه‌ها که در آن مقطع به محل نزاع گروه‌های سیاسی بدل شده بود، امری اجتناب‌ناپذیر بود؛ اما اصلاحاتی که در آن ۲ سال تعطیلی اتفاق افتاد به قدری پختگی نداشت که منجر به یک تغییر بزرگ و اصطلاحا انقلاب شود. شاید به قول آقای فتح‌الله اُمّی کلمه «انقلاب فرهنگی» لااقل برای اصلاحاتی که رخ داد اشتباه بود، شاید اگر عنوانش انقلاب آموزشی گذاشته می‌شد، پذیرش بیشتری داشت.
وی توضیح داد: راجع به موضوع انقلاب فرهنگی تا به حال چند مستند بلند و نیمه بلند تولید شده است اما ما در «تا اطلاع ثانوی تعطیل» سعی کردیم جدای از روایت ماجرا از یک زاویه جدید به مسئله نگاه کنیم و رویکردمان نقد انقلاب فرهنگی بود و به همین دلیل با کارهای دیگر تفاوت‌های جدی دارد و شباهتی ندارد.
انتظار اظهار کرد: به عقیده من ریشه بسیاری از چالش‌های فرهنگی اجتماعی امروز جامعه ما به آن دوران باز می‌گردد. شاید اگر اقدامات و اصلاحاتی که تحت عنوان انقلاب فرهنگی رخ داد، با پختگی بیشتری انجام می‌شد وضعیت امروز دانشگاه‌ها و حتی جامعه وضعیت بهتری می‌بود و شاهد چنین وضعی در دانشگاه ها نمی‌بودیم.
نظر شما