صاحب‌نظر برجسته روس: بریکس ظرفیت تغییر در جهان پس از ۲۰۳۰ را دارد

الکساندر الکساندروویچ دینکین در گفت و گوی اختصاصی با خبرنگار ایرنا در مسکو افزود: مجموع تولید ناخالص داخلی ۱۰ کشور عضو بریکس بنا بر برآوردهای ماه آوریل ۲۰۲۴ صندوق بین‌المللی پول، هفت درصد بیشتر از مجموع تولید ناخالص داخلی کشورهای عضو گروه هفت (G۷) است.
عضو آکادمی علوم روسیه ادامه داد: شرق سیاسی به عنوان موازنه ای در برابر غرب سیاسی باسابقه، بر اساس روند آشکار افزایش قدرت اقتصادی کشورهای بریکس، کاملاً قادر است دستور کار سیاسی مبتنی بر ارزش‌های خود را در عرصه بین‌المللی ارتقا دهد.

مفهوم توسعه مسئولانه چیست؟
دینکین از «توسعه پایدار» به عنوان الگویی شکست‌خورده در اهداف توسعه‌ای جهان یاد کرد و گفت: مفهوم توسعه مسئولانه ممکن است جایگزینی برای توسعه پایدار شکست خورده شود. این بر اساس حداکثر استفاده ممکن از منابع تجدید پذیر - از جمله منابع نامشهود- است.
این صاحب‌نظر برجسته روس معتقد است: افزایش سهم منابع فکری (تجدیدپذیر) در تولید و مصرف، مانند هوش مصنوعی، فناوری اطلاعات، انرژی هسته ای، فناوری توسعه بهره‌وری و کشاورزی سبز از ارکان مفهوم توسعه مسئولانه است.
به اعتقاد وی، توسعه ظرفیت منابع انسانی به عنوان یک منبع تجدید پذیر بی حد و حصر برای توسعه مسئولانه نیز مورد نظر است.
رئیس مؤسسه اقتصاد جهانی و روابط بین‌الملل روسیه از افزایش نقش انگیزه‌های غیر مادی و ترویح آنها همانند آموزش، علم، فرهنگ و روحیه داوطلبی به عنوان ارزش‌های شناخته شده اجتماعی زندگی، البته با در نظر گرفتن ویژگی های تمدنی دیگر مفاهیم توسعه مسئولانه را شکل می‌دهند.
دینکین خاطرنشان کرد: با توجه به ویژگی‌های مفهوم توسعه مسئولانه، این رویکرد می‌تواند به هدف مشترک جوامع و کشورهایی با دیدگاه های ایدئولوژیک و سیاسی متفاوت تبدیل شود.

نقش بریکس در تحقق دنیای چندقطبی
عضو آکادمی علوم فدراسیون روسیه که در پاسخ به پرسش خبرنگار ایرنا مبنی بر اینکه «بریکس» چگونه می تواند در تحقق دنیای چندقطبی نقش داشته باشد؟، پاسخ می‌گفت، همچنین گفت:‌ بحران کنونی در نظم جهانی تک قطبی، می‌طلبد که نهادها و ابزارهای جدید برای نظم جهانی جدید شکل گیرد.
دینکین که مسئولیت برپایی نشست‌های بین‌المللی پریماکوف ( Primakov Readings ) را نیز برعهده دارد، با اشاره به اینکه موضوع نقش بریکس در تحقق دنیای چند قطبی یکی از محورهای برگزاری دهمین دوره این نشست بین‌المللی است، افزود: نهادهایی همچون بریکس، سازمان همکاری شانگهای و اتحادیه اقتصادی اوراسیا به عنوان پیمان‌های حامی نظم نوین جهانی می‌توانند و بلکه باید، ابتکارات و رویکردهای نوآورانه‌ای را در این عرصه داشته باشند.

تشکیل «شرق سیاسی» به عنوان جایگزین «غرب سیاسی» مهم است
رئیس مؤسسه اقتصاد جهانی و روابط بین‌الملل روسیه معتقد است: در حوزه سیاسی، تشکیل «شرق سیاسی» به عنوان جایگزینی برای «غرب سیاسی» موجود مهم است.
وی در این زمینه به سفر اخیر ولادیمیر پوتین رئیس‌جمهوری روسیه به چین اشاره کرد و گفت:‌ سفر اخیر پوتین به پکن، گامی مهم به سوی شکل‌گیری چنین شرق سیاسی است.
دینکین گفت:‌ در اقتصاد، کشورهای بریکس در حال حاضر نقش مهمی در توسعه زیرساخت‌های حمل‌ونقل، لجستیک و مالی، امنیت غذایی و دسترسی به منابع انرژی ایفا می‌کنند و موضوعات پیچیده همانند گسترش سیستم های تسویه حساب های متقابل، همکاری در توسعه مقررات و استانداردهای فنی در دستور کار این گروه است.

پیش‌بینی تبدیل رویکردهای نوآورانه بریکس به دستور کار جهانی
این استاد روس همچنین گفت:‌ کشورهای بریکس در ادامه روند تعاملات خود ممکن است به خوبی رویکردهای نوآورانه را در دستور کار جهانی، از جمله در چارچوب سازمان ملل، شکل دهند.
وی تصریح کرد: امروزه واضح است که اهداف توسعه پایدار سازمان ملل برای دوره ۲۰۱۵-۲۰۳۰ نیز محقق نخواهد شد؛ این وضعیت در مورد فقر، گرسنگی، آب و هوا و نابرابری در جنوب جهانی صادق است. این شاخص‌ها به طور پایدار در حال بدترشدن هستند.
دینکین گفت: در آخرین گزارش توسعه انسانی سازمان ملل متحد آمده است که وضعیت آب و هوا، بحران نابرابری و قطب‌بندی‌های سیاسی گسترده و فزاینده به سطح بی‌سابقه‌ای از پیچیدگی در تاریخ بشر دامن زده است.
وی با اشاره به پیگیری سیاست توسعه پایدار طی سالیان اخیر در عرصه بین‌المللی ادامه داد: از طرف دیگر، مفهوم «پایدار» که بر تعادل دلالت دارد، با مفهوم «توسعه» که به معنای خروج از تعادل است، سازگاری ندارد و این موضوع، یادآور اهمیت تغییر در اهداف توسعه جهان به «توسعه مسئولانه» حکایت دارد که در تحقق آن، گروه بریکس نقش مهمی ایفا خواهد کرد.

بررسی نقش بریکس در معماری جهان جدید در دهمین نشست پریماکوف
رئیس مؤسسه اقتصاد جهانی و روابط بین‌الملل روسیه در بخش دیگری از گفت و گو با خبرگزاری جمهوری اسلامی درباره موضوعات دستور کار دهمین نشست بین‌المللی علمی-تخصصی پریماکوف "Primakov Readings" در مسکو نیز گفت: بحث‌ها در این مجمع بر نقش بریکس در شکل‌دهی معماری جدید اقتصادی جهانی، سازکارهای همکاری میان کشورهای منطقه بزرگ اوراسیا، امنیت در منطقه بالتیک و تأثیر بحران‌های معاصر بر وضعیت آینده امنیت اروپا و همچنین نقش فرهنگ در روابط بین الملل متمرکز خواهد بود.

موضوعات و زمان نشست
وی افزود: این نشست ۲۵ تا ۲۶ ژوئن ۲۰۲۴ (پنجم و ششم تیرماه ۱۴۰۳) در مرکز تجارت جهانی در مسکو برگزار می‌شود.
دینکین افزود:‌ در این نشست،‌ مقامات ارشدی از روسیه از جمله یوری اوشاکوف دستیار رئیس‌جمهوری، سرگئی لاوروف وزیر امور خارجه و کنستانتین کاساچف معاون رئیس شورای فدراسیون (مجلس سنا) و همچنین کارشناسان برجسته روسی و خارجی در حوزه امنیت بین المللی، سیاست جهانی و اقتصاد، نمایندگان سازمان های عمومی، سیاستمداران و دیپلمات‌ها حضور خواهند داشت.
وی با اشاره به اینکه پاییز ۱۴۰۳ همزمان با نود و پنجمین سالگرد تولد یوگنی پریماکوف دپیلمات برجسته و نخست‌وزیر فقید روسیه است، گفت: با توجه به این رویداد، میراث علمی و سیاسی وی از موضوعات محوری دهمین نشست پریماکوف خواهد بود.
رئیس مؤسسه اقتصاد جهانی و روابط بین‌الملل روسیه با اشاره به بررسی موضوع «روسیه در بستر رویدادهای جهانی» برای این نشست، یادآور شد:‌ در طول نزدیک به ۱۰ سال گذشته، ما در نشست پریماکوف در مورد مسائل جهانی مانند خطرات بازگشت به رویارویی، افق‌های پسا جهانی شدن، ظهور اوراسیا، ویژگی های جهان پس از کووید و موارد دیگر بحث کرده‌ایم.
وی با بیان اینکه محاسبات استراتژیک غرب در مورد امید به فاجعه اقتصادی در روسیه تحت تأثیر جنگ تحریمی بی‌سابقه، نادرست بود، گفت:‌ سیاست غلط غرب در برابر روسیه، نتیجه عواملی همچون عدم درک تغییرات جهانی در موازنه قدرت در قرن بیست و یکم است.
این کارشناس برجسته روس معتقد است: غافلگیری اصلی برای دشمنان ما انعطاف پذیری فوق العاده اقتصاد روسیه بود. به جرات می توانم بگویم که امروز هیچ اقتصادی در جهان، حتی اقتصاد چین قادر به مقاومت در برابر چنین فشار تهاجمی نیست؛ دراین شرایط، به نظر می رسد که کارشناسان در غرب کمتر و کمتر واقعیت های روسیه را درک می کنند.

تاریخچه نشست
نشست بین‌المللی پریماکوف هر ساله با حضور کارشناسان و صاحب‌نظران برجسته در حوزه اقتصاد جهانی و روابط بین‌الملل در مسکو برگزار می‌شود. این نشست نخستین بار در سال ۲۰۱۵ برگزار و به یاد یوگنی پریماکوف دیپلمات مشهور، نخست‌وزیر و وزیر امور خارجه پیشین روسیه نامگذاری شد.
یوگنی ماکسیموویچ پریماکوف یک سیاستمدار و دیپلمات روسی بود که از سال ۱۹۹۸ تا ۱۹۹۹ به عنوان نخست وزیر روسیه فعالیت داشت. وی، مسئولیت‌های دیگری همچون وزیر امور خارجه، رئیس شورای عالی اتحاد جماهیر شوروی و رئیس سرویس اطلاعاتی نیز در دوره حیات ۸۵ ساله خود داشت.. پریماکوف یک استاد دانشگاه (عرب شناس) و عضو هیأت رئیسه آکادمی علوم روسیه بود.
نهمین نشست بین‌المللی پریماکوف ششم آذرماه ۱۴۰۲ با قرائت پیام ولادیمیر پوتین رئیس‌جمهوری روسیه آغاز به کار کرد و به مدت دو روز، کانون تبادل نظر درباره موضوع «افق‌های پساجهانی‌سازی» بود. در آن نشست، ۸۰ مهمان خارجی از ۳۱ کشور جهان حضور داشتند.

درباره گروه بریکس
"اصطلاح اختصاری BRIC (بریک) – متشکل از حروف نخست اسامی کشورهای برزیل، روسیه، هند و چین - در سال ۲۰۰۱ میلادی توسط یک تحلیلگر غربی مطرح شد. وی پس از مطالعه پتانسیل اقتصادی کشورهای در حال توسعه، به این نتیجه رسید که این چهار کشور جهت اقتصاد و سیاست جهانی را در قرن بیست و یکم تعیین خواهند کرد؛ در واقع، این تحلیلگر غربی، ایجاد گروه بریکس را پیش بینی کرد."
این عبارات بخشی از سخنان یوری اوشاکوف دستیار رئیس‌جمهوری روسیه درباره تاریخچه بریکس در یک مصاحبه بیان کرده است. بنا بر روایت این مقام روس، پنج سال بعد - در سال ۲۰۰۶ میلادی، در حاشیه شصت و یکمین اجلاس مجمع عمومی سازمان ملل متحد در نیویورک، وزیران امور خارجه روسیه، برزیل و چین و وزیر دفاع هند یک نشست ویژه جداگانه برای توافق بر سر توسعه همکاری های متنوع در یک چارچوب چهارجانبه را بررسی کردند.
در سال ۲۰۰۹، نخستین اجلاس سران چهار کشور "بریک" در یکاترینبورگ (روسیه) برگزار شد که آنها در بیانیه مشترک نهایی، توافق کردند که گفت‌وگوها و همکاری‌های منسجم، فعال، عمل‌گرا، باز و شفاف را نه تنها به نفع کشورهای در حال توسعه و بازارهای نوظهور، بلکه برای ایجاد نظم جهانی هماهنگ که صلح پایدار و مشترک را تضمین می‌کند، توسعه دهند.
با الحاق جمهوری آفریقای جنوبی در سال ۲۰۱۱، حرف س - "S" – (ابتدای نام South Africa ) به "بریک" اضافه شد.

در اجلاس سران بریکس در آفریقای جنوبی در تابستان ۱۴۰۲، سیریل رامافوزا رئیس جمهور این کشور اعلام کرد که اعضای این گروه (متشکل از برزیل، روسیه، هند، چین و آفریقای جنوبی) تصمیم گرفته اند از آرژانتین، مصر، اتیوپی، ایران، عربستان سعودی و امارات برای عضویت کامل بریکس دعوت کنند. رئیس‌جمهوری جدید آرژانتین در ماه‌های اخیر اعلام کرد که کشورش به این گروه نمی‌پیوندد. معاون وزیر امور خارجه روسیه که کشورش ریاست گروه بریکس را برعهده دارد، در پاسخ به پرسشی در این باره گفت: ما دعوت از آرژانتین را لغو نمی کنیم، این دعوت باقی می ماند. خواهیم دید که توسعه بیشتر بریکس چگونه پیش می رود و همکاران آرژانتینی ما درباره این موضوع چه نتیجه گیری خواهند کرد. سرگئی ریابکوف افزود: گروه بریکس به عنصری جدایی ناپذیر از معماری نظام بین الملل تبدیل شده است و امروز حلقه ای مهم در شکل گیری دنیای چند قطبی است که این موضوع حتی برای کسانی که با این روند موافق نیستند، غیرقابل انکار است.

به گفته دستیار رئیس‌جمهوری روسیه در حوزه سیاست خارجی، گروه بریکس پیش از این از نظر برابری قدرت خرید از گروه هفت پیشی گرفته است؛ گروه بریکس همچنین ۳۵.۶ درصد از تولید ناخالص داخلی جهانی را به خود اختصاص داده است، در حالی که گروه هفت، سهم ۳۰.۳درصدی را به خود اختصاص داده است.
به گفته اوشاکوف، تا سال ۲۰۲۸ میلادی، وضعیت بریکس از موقعیت کنونی در قبال گروه هفت نیز ارتقا خواهد یافت و کشورهای عضو بریکس ۳۶.۶ درصد از تولید ناخالص جهان را به خود اختصاص خواهند داد و سهم گروه هفت به ۲۷.۸ درصد کاهش خواهد یافت.
وی یادآور شد:‌ سهم کل کشورهای عضو گروه بریکس در اقتصاد جهانی ۵۸.۹ تریلیون دلار است؛ کشورهای عضو این گروه همچنین بیش از یک سوم از خشکی زمین (۳۶ درصد)، ۴۵ درصد از جمعیت جهان (۳.۶ میلیارد نفر)، بیش از ۴۰ درصد از کل تولید نفت و حدود یک چهارم از صادرات جهان را به خود اختصاص داده‌اند.