بیراهه‌نوردی؛ طبیعتی که زیر چرخ‌ها له می‌شود

به گزارش ایرنا، آفرود اصطلاحی برای توصیف رانندگی در زمین‌های آسفالت نشده و شامل رانندگی در دشت، بیابان، کویر، جنگل، بستر رودخانه‌ها، باتلاق‌های گل آلود، تپه‌های شنی، سواحل، دامنه کوه‌ها، تخته سنگ‌ها و حتی جاده‌های تخریب‌ شده است.

آفرود بازی یا آفرود سواری که در چند سال اخیر به عنوان یک سرگرمی‌ پر هیجان طرفداران بسیاری در جهان و ایران پیدا کرده است با توجه به حضور خودروها در مناطق بکر طبیعی، به محیط زیست آسیب وارد می‌کند.

تردد خودروهای آفرود در دل جنگل‌ها و مناطق بکر طبیعی افزون بر آسیب وارد کردن به درختچه‌های کوچک و پوشش گیاهی و علفی سطح جنگل و مراتع، باعث بازگشایی مسیرهایی برای حضور خودروهای گردشگران می‌شود که نتیجه آن تبدیل شدن این مناطق به تفرجگاه‌های عمومی و در نتیجه نابودی طبیعت است.

به گفته کارشناسان، «مرکوه مینودشت» به عنوان یکی از مناطق بکر طبیعی استان گلستان در چند سال اخیر به محلی برای آفرود سواری به ویژه در فصل بهار و تابستان تبدیل شده و حضور خودروهای شاسی بلند با صدای موتورهای تقویت شده برای زیستمدان این منطقه رعب و وحشت ایجاد می‌کند و در برخی مواقع باعث کوچ آنها می‌شود.

این منطقه با حدود ۳۰۰ هکتار گستره و چندین چشمه آب در حالتی کاسه‌ای شکل در ارتفاع یک‌هزار و ۸۰۰ متری محدوده روستای قلعه قافه مینودشت واقع و اطراف آن با جنگلی‌های طبیعی از گونه درختان بلوط و ممرز پوشیده شده است.

مرکوه از یک طرف به شهرستان آزادشهر وصل است و از استان سمنان امکان دسترسی به این منطقه وجود دارد و با توجه به زیست گونه‌های جانوری متعدد بومی مانند خرس و گراز و پرندگان متنوع جزو چشم اندازهای طبیعی بکر استان گلستان شناخته می‌شود.

به گفته رییس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری مینودشت، تردد آفرود سواران در ۲ سال اخیر در مرکوه باعث برهم خوردن چرخه زندگی جانوران و اکوسیستم گیاهی منطقه شده است.

سیدیعقوب حسینی افزود: تردد زیاد خودروهای آفرود باعث کوبیدگی سطح خاک جنگل، خشک شدن چشمه‌ها و از بین رفتن پوشش گیاهی و درختچه‌های جنگلی منطقه شده و در صورتی که پوشش علفی نقش مهمی در جلوگیری از روان آب و کمک به نفوذ آب به سطح خاک دارد.

وی رعایت نکردن نظافت و ریختن زباله را از دیگر معضلات تردد آفرود سواران در منطقه دانست و گفت: خوردن ته مانده آشغال از جمله ظروف پلاستیکی آفرود سواران باعث خفگی و مرگ برخی از حیوانات و دام‌های منطقه شده است.

رییس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری مینودشت بیان کرد: برای حفاظت از جنگل در سنوات گذشته طرح جنگلداری فعال بود و برای دسترسی خودروهای منابع طبیعی و محیط زیست جاده‌هایی ایجاد شد که امروزه مورد استفاده آفرود سواران قرار می‌گیرد.

حسینی بیشترین حضور آفرود سواران را مربوط به آخر هفته‌ها دانست و گفت: در برخی مواقع در این روزها شاهد ورود حدود ۱۰۰ دستگاه خودرو آفرود در منطقه هستیم.

ممنویت ورود آفرود سواران به منطقه مَرکوه مینودشت

رییس کل دادگستری گلستان در بازدید از اکوتون (بوم مرز) مَرکوه که اهمیت زیادی در تغذیه آبخوان‌های عمیق پایین دست منطقه قلعه قافه مینودشت دارد از ممنوعیت ورود آفرود سواران به این منطقه خبر داد و گفت: دستگاه‌های متولی مکلفند مسیرهای منتهی به ورود آفرود سواران را مسدود کنند.

حیدر آسیابی افزود: دادستان مرکز استان نیز با همراهی دادستان‌های مینودشت و آزادشهر بر روند اجرای طرح ممنوعیت ورود آفرود سواران و کمپ در این منطقه بکر نظارت خواهند کرد.

وی ادامه داد: در راستای اجرای دستورالعمل حقوق عامه، مدیران و کارکنانی که در انجام تکالیف قانونی خود در این بخش کوتاهی کنند با پرونده ترک فعل مواجه خواهند شد.

رییس کل دادگستری گلستان گفت: منابع طبیعی و دستگاه‌های متولی مکلفند علاوه بر آفرودسواران از ورود گردشگران و طبیعت‌گردان هم به این منطقه ارزشمند جلوگیری کرده و مسیرهای منتهی به آن را مسدود کنند.

آسیابی با تاکید بر اینکه تکلیف نگهداری جنگل‌ها و مراتع با اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری است، بیان کرد: متولیان این اداره مکلفند با استفاده از رسانه‌ها و ظرفیت فضای مجازی درباره ممنوعیت آفرود سواری و ورود خودرو به عرصه‌های جنگلی و مرتعی اطلاع رسانی کنند.

وی گفت: معرفی متخلفان به مراجع قضایی هم از اقداماتی است که باید مسوولان منابع طبیعی زودتر انجام دهند.

آسیابی افزود: بر اساس اعلام کارشناسان منابع طبیعی، مرتع منطقه مَرکوه مینودشت به علت قرار گرفتن در بالای یال ِکوه و ارتفاعات و برفگیربودن در زمستان در تغذیه آب‌های زیرزمینی و آبخوان‌های عمیق پایین دست این منطقه اهمیت ویژه دارد و جولان آفرودسواران، سبب کوبیدگی و فشردگی خاک و کاهش نفوذپذیری آب می‌شود و در دراز مدت به طبیعت این منطقه و تنوع جانوری و گیاهی آن آسیب وارد می‌کند.

طبیعت بکر و مناظر بی‌نظیر مَرکوه مینودشت، این منطقه را به یکی از مقصدهای محبوب آفرودسواران و طبیت گردان در سال‌های اخیر تبدیل کرده است.

طبق اعلام کارشناسان در کشور هفت هزار و ۵۰۰ تا ۱۰ هزار آفرودر فعال وجود دارد که اگر ساماندهی نشوند شاید تا چند سال آینده آخرین ضربه را این قشر بر پیکر بی تاب محیط زیست کشور وارد کنند،

سازمان حفاظت محیط زیست برای اولین بار در دولت سیزدهم در صدد ساماندهی این گروه بر آمد و از این رو در جلسات متعددی که معاونت آموزش و مشارکت های مردمی سازمان حفاظت محیط زیست با فدراسیون اتومبیلرانی برگزار کرد مقرر شد تا آیین نامه ای در رابطه با نحوه فعالیت آنها تدوین شود که این کار هم انجام شده و در قالب آیین نامه طبیعت گردی ابلاغ شده است.

آیین نامه طبیعت گردی در ۱۵ اردیبهشت ماه ۱۴۰۳ تصویب و ابلاغ شد، این آیین نامه با همکاری وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، وزارت جهاد کشاورزی و سازمان حفاظت محیط زیست تهیه ، تصویب و ابلاغ شد که در بند ۱۱ این آیین نامه بر تدوین دستورالعمل ساماندهی و نظارت بر بیراهه سواری (آفرودسواری ) در عرصه های طبیعی کشور اشاره شده است.