بریکس و نظم جدید چند قطبی

به گزارش گروه سیاست خارجی ایرنا، کشور روسیه طی روزهای اخیر شاهد دو رخداد بزرگ با حضور هیات‌های دیپلماتیک، سیاسی و اقتصادی متعددی از سرتاسر جهان است.

اجلاس وزرای خارجه کشورهای عضو بریکس که با حضور اعضای جدید این اتحاد از جمله علی باقری کنی سرپرست وزارت امورخارجه کشورمان و همچنین تعدادی از هیات های دیپلماتیک کشورهای شریک و دوست بریکس در روز دوشنبه در شهر نیژنی نووگورود برگزار می گردد، در کنار نشست‌های حاشیه این رخداد همچون نخستین نشست وزرای حمل و نقل کشورهای عضو گروه بریکس با حضور وزیر راه و شهرسازی کشورمان و اجلاس نمایندگان ویژه کشورهای عضو بریکس که با حضور مهدی صفری معاون اقتصادی وزارت امورخارجه ایران در راس هیات نمایندگی کشورمان برگزار گردید، نشانگر عزم جدی کشورهای عضو بریکس بر گسترش نقش این اتحاد در روندهای اقتصادی، سیاسی و امنیتی جهان است.

مجمع بین‌المللی اقتصادی سن‌پترزبورگ که از شانزدهم خردادماه ۱۴۰۳ آغاز به کار کرده، رخداد دیگری است که در روزهای اخیر در کشور روسیه در حال برگزاری است، در حاشیه این نشست که تا نوزدهم ماه جاری برپاست، نمایشگاهی از دستاوردهای صنعتی، کشاورزی، حمل و نقل، بانک و بیمه، نوآوری‌های پزشکی و محصولات دانش‌بنیان برپا شده است.

بنا بر اعلام مشاور رئیس جمهوری روسیه و دبیر اجرایی کمیته سازماندهی مجمع بین المللی اقتصاد سن پترزبورگ، موضوع اصلی این مجمع امسال "تشکیل نقاط رشد جدید، اساس یک جهان چندقطبی" است.

آنتون کوبیاکوف در این باره گفت: ثبات و عدالت در جهان چندقطبی تنها در صورتی امکان پذیر است که مراکز قدرت جدیدی ظهور کنند که بتوانند دیدگاه های خود را در مورد مشکلات جهانی ارائه دهند و در شکل گیری نظم نوین جهانی مشارکت کنند.

سخنرانی ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه در نشست عمومی مجمع بین المللی اقتصادی سن پترزبورگ از جهاتی حائز اهمیت است.

تاکید پوتین بر همکاری‌های امنیتی در بریکس، تلاش غرب برای حفظ هژمونی خود و دنیای چند قطبی در حال ظهور مهم ترین محورهای سخنان وی در این نشست بود.

روسیه در چارچوب بریکس به همکاری امنیتی با اعضای بریکس اقدام خواهد کرد

ولادیمیر پوتین در سخنانی که در نشست عمومی بیست و هفتمین مجمع بین‌المللی اقتصادی سن‌پترزبورگ بیان کرد ضمن استقبال از افزایش اعضای گروه بریکس در بخشی از سخنان خود گفت:‌ گروه بریکس ظرفیت زیادی برای پیوستن کشورهای جدید به عنوان عضو دارد، روسیه از این امر استقبال می‌کند و به هر طریق ممکن از آن حمایت خواهد کرد.

رئیس جمهوری روسیه افزود: در سال جاری (۲۰۲۴) میلادی، عربستان سعودی، ایران، امارات متحده عربی، مصر و اتیوپی به گروه بریکس ملحق شده اند که به لطف پیوستن اعضای جدید، سهم این گروه در تولید ناخالص داخلی جهانی به ۳۶ درصد افزایش یافته است.

پوتین که کشورش ریاست دوره‌ای گروه بریکس را برعهده دارد، همچنین گفت: روسیه نه تنها از نظر اقتصادی و مالی، بلکه در زمینه‌های امنیتی، همکاری‌های بشردوستانه و سایر بخش‌ها به توسعه روابط در چارچوب بریکس ادامه خواهد داد.

وی اظهار داشت: ما با در نظر گرفتن چالش‌های جهانی و روندها، قابلیت‌های رو به رشد اقتصادهای ملی کشورهای عضو بریکس را در نظر خواهیم گرفت.

رئیس‌جمهوری روسیه در بخش دیگری از سخنان خود اظهار داشت: دنیای چندقطبی با مراکز جدید رشد، پیوندهای مالی بین دولت ها و شرکت ها در حال ظهور است.

وی افزود:‌ اقتصاد جهانی وارد عصر تغییرات جدی و اساسی شده است که با مراکز رشد، سرمایه گذاری و روابط مالی جدید بین دولت ها و شرکت ها در حال شکل گیری است.

پوتین با اشاره به برنامه‌های اقتصادی مسکو گفت: روسیه به تقویت حمایت از تغییرات مثبت در جامعه و اقتصاد خود ادامه خواهد داد و در راستای بهبود فضای کسب و کار، ما از مشارکت همه شرکا، کشورها و شرکت‌های خارجی و سازمان‌های بین‌المللی استقبال می‌کنیم.

رئیس جمهوری روسیه در بخش دیگری از سخنان خود گفت: کشورهایی که قبلاً رهبران توسعه جهانی بودند، اکنون در تلاش هستند تا از هر ابزاری که در دسترس است استفاده کنند تا هژمونی خود را حفظ کنند

وی همچنین اظهار داشت:‌ با تقویت اقتصاد روسیه، اعتماد به سیستم های پرداخت غربی تضعیف شده است و صادرات روسیه به روبل در حال رشد است.

بریکس و هژمونی غرب

نظم جهانی پس از جنگ جهانی دوم بر دو پایه کشورهای حوزه یوروآتلانتیک(اروپای غربی و آمریکای شمالی) و بلوک شرق به رهبری اتحاد جماهیر شوروی شکل گرفته بود. نظم دو قطبی هر بازیگر دیگری در جهان را به نزدیکی به یکی از این دو محور قدرت وادار ساخته و تلاش هایی همچون اتحاد غیرمتعدها نیز عملا در طی نظم جنگ سردی راه به جایی نبرد.

با فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، غرب به رهبری ایالات متحده آمریکا به عنوان تک قطب جهان و با عناوینی همچون نظم نوین جهانی و نظم بین اللملی لیبرال، خود را یگانه رهبر و تنظیم گر جهان معرفی کرده و هژمونی غرب بیش از پیش تثبیت شد. گرچه در دهه ابتدایی پس از فروپاشی شوروی، آمریکا به همراه متحدین خود در اروپای غربی یگانه قدرت جهان به شمار آمده و طی آن دوران جنگ ها و درگیری های بسیاری از سوی ارتش آمریکا و ناتو به منظور تثبیت این نظم صورت پذیرفت ولی از دهه ۲۰۰۰ میلادی به تدریج کاستی های نظم و هژمونی غرب آشکار و قدرت های نوظهور جدیدی در سیاست و بالاخص اقتصاد جهانی سربرآوردند.

قدرت های نوظهور و بازسازمان یافته ای همچون چین، روسیه، برزیل و هند در اجلاس مجمع بین المللی اقتصادی سن پترزبورگ در سال ۲۰۰۶ تصمیم به تشکیل سازمان و اتحادی گرفته که در سال ۲۰۰۹ آغاز به کار کرده و با پیوستن آفریقای جنوبی در سال ۲۰۱۰ میلادی با نام BRICS شناخته شد.

این اتحاد گرچه در ابتدای مسیر فعالیت خود نقشی بسیار کوچکتر از اتحادها و سازوکارهای اقتصادی و تجاری غرب مانند گروه ۷ را ایفا می‌کرد ولی در طی ۱۵ سال گذشته سهم این کشورها در اقتصاد جهانی به تدریج رشد پیدا کرده و با ورود اعضای جدید همچون جمهوری اسلامی ایران، مصر، اتیوپی، امارات متحده عربی و عربستان سعودی، بریکس در برابری قدرت خرید از گروه هفت پیشی گرفته است و ۳۵.۶ درصد از تولید ناخالص داخلی جهانی را به خود اختصاص داده در حالی که این رقم برای گروه هفت در حدود ۳۰.۳درصد از تولید ناخالص داخلی جهانی است.

تسلط غرب بر اقتصاد، تجارت و توازن نظامی درجهان پایان میابد

در طی بیش از ۳ دهه حاکمیت نظم غربی بر دنیا، این نظم بر دو پایه تسلط غرب بر اقتصاد و به خصوص مالیه جهانی و همچنین نظامی گری و قدرت نظامی آمریکا و ناتو استوار بوده است.

نقطه کلیدی در تقابل بریکس با غرب، نقطه نظر مشترک اعضا بر ناکارآمدی سازوکارهای مالی، اقتصادی و همچنین یکجانبه گرایی غربی ها در نظم بین الملل جهانی است.

این ناکارآمدی در طی بیش از ۳ دهه تسلط غرب بر سیاست و اقتصاد جهان منجر به مشکلات عدیده اقتصادی برای کشورهای کمتر توسعه یافته، جنگ‌های بی شمار آمریکا و دیگر متحدانش به منظور تسلط بر منابع انرژی و روندهای تجارت جهان و همچنین استفاده بی‌پایان غربی‌ها از سازوکارهای ظالمانه‌ای همچون تحریم در برابر کشورهای همچون ایران و روسیه شده است.

بریکس با سهم بیشتر از گروه ۷ در اقتصاد جهانی و مهم تر از آن فرصت های بی‌شماری که برای توسعه روابط و همکاری ها در میان اعضای آن وجود دارد و میل و اشتیاق بسیاری از کشورهای جهان برای گسستن از نظم غربی و پیوستن به این اتحاد میتواند جهان و روند های جهانی سیاست و اقتصاد را به سمت عادلانه تر شدن پیش برد.

در افق دید کشورهای عضو بریکس این اتحاد قصد نابودی دشمنان خود را ندارد. این دیدگاه دقیقا برخلاف عملکرد غربی‌ها در نظم نوین جهانی اعلامی آنان در سال‌های پس از پایان جنگ سرد است.

بریکس علاوه بر روابط و همکاری‌های اقتصادی بدون شک فرصت و ظرفیت بسیار خوبی برای همکاری‌های امنیتی و شراکت های نظامی میان اعضای خود را دارد.

استفاده از این ظرفیت میتواند ستون و پایه دوم تسلط و یکجانبه گرایی غربی بر جهان که بر نظامی گری و قدرت نظامی آمریکا و ناتو استوار است را به چالش کشیده و نظم ناکارآمد غربی را بیش از هر زمان دیگری به سمت افول کشاند.

بی شک، دنیای جدی با اتحاد قدرت های نوظهور و کنش بیشتر قدرت های منطقه ای، نظم عادلانه تری را شکل خواهد داد.