به گزارش گروه علم و آموزش ایرنا، وبگاه ناسا در گزارشی آورده است: ریشه کلمه Planet (سیاره) به کلمه planēt در زبان یونانی باستان برمی‌گردد و به معنای سرگردان است.
در فرهنگ لغت مِریام وِبستر سیاره این‌گونه تعریف شده است: هر یک از اجرام بزرگی که به دور خورشید در منظومه شمسی می‌چرخند.
اتحادیه بین‌المللی اخترشناسی (IAU) گروهی از ستاره‌شناسان هستند که اجرام منظومه شمسی را نام‌گذاری می‌کنند؛ این گروه در سال ۲۰۰۶ میلادی بر سر کلمه planet (سیاره) توافق کردند. این توافق باعث شد تا پلوتو که قبلاً سیاره محسوب می‌شد، «سیاره کوتوله» قلمداد شود.
بر اساس تعریف اتحادیه بین‌المللی ستاره‌شناسی، سیاره باید خصوصیات زیر را دارا باشد:
- باید به دور یک ستاره (در همسایگی کیهانی ما، خورشید) بچرخد؛
- باید به اندازه‌ای بزرگ باشد که جاذبه کافی داشته باشد تا به شکل کروی تبدیل شود؛
- باید به اندازه‌ای بزرگ باشد که گرانش آن، اجسام دیگر با اندازه مشابه را در نزدیکی مدارش به دور خورشید پاکسازی کند.
زمانی که یونانیان باستان تعریف خود را از سیاره‌ها بیان کردند، ماه و خورشید را همراه با عطارد، زهره، مریخ، مشتری و زحل را نیز به عنوان سیاره به حساب آوردند.
جالب اینجاست که زمین سیاره محسوب نمی‌شد، بلکه یک جرم مرکزی در نظر گرفته می‌شد که سایر اجرام آسمانی به دور آن می‌چرخند.
آریستارخوس ساموسی (ستاره‌شناس و ریاضیدان یونانی) در قرن سوم پیش از میلاد، اولین مدل شناخته‌شده را ارائه داد که براساس آن خورشید در مرکز جهان قرار داشت و زمین به دور آن می‌چرخید؛ اما این مدل به طور عمومی پذیرفته نشد تا اینکه در قرن شانزدهم میلادی این ایده توسط نیکلاس کوپرنیک (ستاره‌شناس و ریاضیدان لهستانی- آلمانی) احیا شد.
در قرن هفدهم، ستاره‌شناسان (به لطف اختراع تلسکوپ) دریافتند خورشید، جرم آسمانی است که همه سیاره‌ها، از جمله زمین، به دور آن می‌چرخند و ماه، یک سیاره نیست؛ بلکه قمر زمین است. اورانوس در سال ۱۷۸۱ میلادی و نپتون در سال ۱۸۴۶ میلادی کشف و به عنوان سیاره شناخته شدند.
سرس در سال ۱۸۰۱ میلادی کشف و در ابتدا به عنوان یک سیاره طبقه‌بندی شد؛ اما از آنجایی که اجرام بیشتری در همان منطقه یافت شد، سرس اولین مورد از یک طبقه‌بندی از اجرام مشابه بود که در نهایت سیارک‌ها (ستاره‌مانند) یا سیاره‌های کوچک نامیده شدند.
پلوتون که در سال ۱۹۳۰ میلادی کشف شد به عنوان سیاره نهم شناخته شد. اما این سیاره بسیار کوچک‌تر از عطارد و حتی کوچک‌تر از برخی از قمرهای سیاره‌ها است.
پلوتون بر خلاف سیاره‌های زمینی (عطارد، زهره، زمین، مریخ)، یا غول‌های گازی (مشتری، زحل)، یا غول‌های یخی (اورانوس، نپتون) است. شارون (کارون)، قمر بزرگ پلوتون، تقریباً نصف اندازه پلوتون است و مدار آن با مدار پلوتون مشترک است.
اگرچه پلوتون تا دهه ۱۹۸۰ میلادی به عنوان سیاره شناخته می‌شد، در دهه ۱۹۹۰ میلادی با برخی اکتشافات جدید، اوضاع شروع به تغییر کرد.
پیشرفت‌های فنی در تلسکوپ‌ها به کشف اجرام بسیار کوچک و بسیار دور انجامید. در اوایل دهه ۱۹۹۰ میلادی، ستاره‌شناسان شروع به یافتن جهان‌های یخی متعددی کردند که به دور خورشید در منطقه‌ای به شکل یک دونات به نام کمربند کویپر در آن سوی مدار نپتون، در قلمرو پلوتون، می‌چرخند.
با کشف کمربند کویپر و هزاران جسم یخی آن (معروف به اجرام کمربند کویپر یا KBO، که اجرام ترانس نپتونی نیز نامیده می‌شوند)، پیشنهاد شد پلوتون به جای سیاره به عنوان بزرگ‌ترین جرم کمربند کویپر در نظر گرفته شود.
نظر شما