تغذیه با شیر مادر؛ زیربنای سلامت جامعه

به گزارش ایرنا، یکی از بهترین و کامل‌تغذاها برای شیرخوار شیر مادر است که در ۶ ماه ابتدایی تنها تغذیه برای تامین رشد، تکامل و سلامتی به شمار می‌رود. شیر مادر بهترین الگوی رشد و تکامل برای کودکان به شمار می‌رود که با دارا بودن خواص ویژه جزو بهترین نوع شیر مصرفی نوزادان کمتر از ۶ ماه شناخته می‌شود.

تغذیه با شیر مادر آنقدر در جوامع مختلف اهمیت دارد که هفته اول ماه آگوست(۱۰-۱۶ مرداد ماه هر سال)، با عنوان هفته جهانی تغذیه با شیر مادر نامگذاری شده که این مهم بهانه‌ای است تا یاداوری شود که با وجود تمامی پیشرفت‌های بشری در تمامی عرصه‌های علمی و صنایع غذایی، همچنان تغذیه با شیر مادر به عنوان بهترین شیر و تغذیه ارجح شیرخواران مورد توجه و تاکید می باشد و در برترین جایگاه غذایی برای تغذیه شیرخواران توصیه می‌گردد.

حمایت همه جانبه ترویج تغذیه با شیر مادر برای همه شعار هفته تغذیه با شیر مادر امسال است که این نامگذاری و تاکید بر حمایت همه جانبه وظیفه تمام افراد و نهادهایی که با رشد و تکامل نوزادان در ارتباط هستند را سنگین می‌کند.

تغذیه با شیر مادر روشی بی‌نظیر برای تغذیه شیرخواران است. دوران شیرخواری حساس‌ترین مرحله از مراحل رشد و تکامل کودک است و در این دوران شیر مادر تامین کننده نیازهای غذایی و مواد ایمنی بخش لازم برای شیرخوار است.

شیر مادر یک منبع غذایی غنی برای نوزادان است. یک ترکیب عالی از ویتامین ها، پروتئین و چربی است. یعنی تمام موادی که نوزادتان به آن نیاز دارد. همچنین در مقایسه با شیر خشک، به راحتی هضم می شود.

شیر مادر احتمال بروز بیماری‌هایی مانند آسم و آلرژی را کاهش می‌دهد

پزشک فوق تخصص اطفال گفت: شیر مادر شامل آنتی بادی‌هایی است که برای مقابله با ویروس‌ها و باکتری‌ها کمک می کند. شیر مادر احتمال بروز بیماری‌هایی مانند آسم یا آلرژی را پایین می آورد و کودکانی که در ۶ ماه اول شیر مادر خورده‌اند، به احتمال کمتری به عفونت گوش، بیماری‌های دستگاه تنفسی و اسهال مبتلا می‌شوند و در نتیجه مراجعه کمتری به مطب پزشک خواهند داشت.

دکتر «حسن طاهراحمدی» افزود: در برخی مطالعات نشان داده شده است که شیر مادر با آی کیو بالاتر کودکان ارتباط مستقیمی دارد. از سوی دیگر ارتباط فیزیکی نزدیک مادر یا نوزاد، تماس پوست با پوست و ارتباط چشمی همگی به ارتباط گرفتن نوزاد با مادر و احساس امنیت کمک بسیاری می‌کند. نوزادانی که با شیر مادر تغذیه می‌شوند، به احتمال بیشتر مقدار وزن متناسب تری اضافه می‌کنند و دچار اضافه وزن نمی‌شوند.

وی ادامه داد: توصیه‌ می‌شود که نوزادان حداقل تا ۶ ماه شیر مادر را دریافت کنند. بعد از آن، تا یک سالگی و در کنار سایر مواد غذایی می‌توان تغذیه با شیر مادر را ادامه داد. شیر مادر شامل تمام ریزمغذی‌هایی است که کودک تا 6 ماه اول زندگی به آنها نیاز دارد. در اولین ساعات تولد کودک، سینه مادر مایع غلیظ و زردرنگی به نام آغوز تولید می‌کند که سرشار از پروتئین است و قند کمی دارد.

فوق تخصص اطفال بیان کرد: تغذیه با شیر مادر دارای یک لیست چشمگیر از فواید سلامتی است و خطر ابتلا به بسیاری از بیماری‌ها را در کودک از جمله عفونت گوش میانی، عفونت‌های دستگاه تنفسی، سرماخوردگی، عفونت‌های روده، آسیب به بافت روده، سندرم مرگ ناگهانی نوزاد، بیماری‌های آلرژیک، بیماری سلیاک، بیماری التهابی روده، دیابت و سرطان خون در دوران کودکی را کاهش می‌دهد.

طاهراحمدی اظهار کرد: مطالعات نشان می‌دهد که تفاوت‌هایی در مغز کودکانی که با شیر مادر تغذیه می‌شوند و سایر نوزادان وجود دارد. این تفاوت ممکن است به دلیل صمیمیت جسمی بین مادر و نوزاد، لمس و تماس چشمی مادر و نوزاد باشد.

شیردهی چه فوایدی برای مادران دارد؟

فوق تخصص اطفال بیان کرد: زنان شیرده در سه ماهه اول بعد از زایمان دچار اشتهای بیشتر شده و افزایش وزن پیدا می‌کنند اما بعد از گذشت این سه ماه، آنها به احتمال زیاد شاهد افزایش چربی سوزی خواهند شد. به طوری که ۳ تا ۶ ماه بعد از زایمان، مادرانی که شیر می‌دهند، نسبت به مادرانی که شیر نمی‌دهند وزن بیشتری از دست خواهند داد.

طاهراحمدی ادامه داد: شیردهی از مادران در برابر ابتلا به سرطان‌های سینه و تخمدان، سندرم متابولیک، بیماری‌های قلبی و سایر مشکلات سلامتی محافظت می‌کند و برای مدت یک تا ۲ سال، خطر ابتلا به فشار خون بالا، آرتریت، چربی خون بالا و دیابت نوع ۲ را کاهش می‌دهد.

شیر مادر حاوی فاکتورهای ایمنی‌بخش است

رئیس گروه سلامت مادران معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی اراک گفت: شیر مادر حاوی فاکتورهای ایمنی‌بخشی است که سیستم ایمنی نوزاد را تقویت و از ایجاد انواع عفونت‌های گوارشی، تنفسی، عفونت گوش میانی و همچنین آسم، اگزما و آلرژی جلوگیری می‌کند.

«اکرم حمزه‌لوئیان»افزود: احتمال چاقی و سایر بیماری‌های مزمن مانند بیماری‌های قلبی عروقی، پر فشاری خون، انواع سرطان‌ها و دیابت نیز در سنین بزرگسالی در نوزادان شیر مادرخوار کاهش می‌یابد.

رئیس گروه سلامت مادران معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی اراک بیان کرد: هزار روز اول زندگی نوزاد از زمان آغاز بارداری تا پایان 2 سالگی نوزاد، زمان طلایی برای تضمین سلامت فرد است که تغذیه با شیرمادر یکی از مهمترین راه‌ها برای تحقق این مهم است.

حمزه‌لوئیان اظهار کرد: آموزش خانم‌های باردار پیش از بارداری آغاز و در طول دوران بارداری ادامه دارد و ضرروی است که مادران پیش از زایمان این فرآیند را به خوبی آموزش ببینند.

تغذیه با شیر مادر مسئولیت بزرگ اجتماعی

رئیس گروه سلامت مادران معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی اراک تغذیه با شیر مادر را یک مسئولیت بزرگ اجتماعی دانست و گفت: اهمیت تغذیه با شیر مادر به قدری زیاد است که علاوه بر مادر، هر فرد و نهادی که در این راستا کاری از دستش می‌آید باید انجام دهد.

حمزه‌لوئیان بیان کرد: دانشگاه‌های علوم پزشکی با این موضوع مهم ارتباط مستقیم دارند اما لازم است که نهادهای دیگر نیز نسبت به ترویج فرهنگ تغذیه با شیر مادر مشارکت گسترده داشته باشند.

ضرورت فراهم کردن شرایط شیردهی مادران در اماکن عمومی

وی بیان کرد: یکی از مشکلاتی که در مناسبات اجتماعی برای مادران دارای کودک شیرخوار وجود دارد، این است که به طور کلی در هیچ مکان عمومی امکان شیردهی و یا تعویض پوشاک نوزاد وجود ندارد و مادران شیرده در بسیاری از موارد با چالش‌های بسیاری مواجه می‌شوند.

رئیس گروه سلامت مادران معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی اراک ادامه داد: پارک‌ها، نهادهای دولتی، مساجد، بقاع متبرکه، پاساژها و مراکز خرید، ترمینال‌های مسافربری و تمام امکان عمومی دیگر باید مکانی را برای مادران شیرده اختصاص دهند تا با آرامش کودک خود را سیر کرده و یا اگر نوزاد نیاز به تعویض پوشاک دارد با آرامش و امنیت خاطر این کار را انجام دهد.

ضرورت همکاری با مادران شیرده در محل کار

حمزه‌لوئیان تاکید کرد: یکی دیگر از مشکلاتی که گریبان‌گیر مادران شیرده است عدم همکاری با آنها در محل کار است. در صورتی که براساس قانون افزایش جمعیت مادران شیرده باید در محل کار حمایت شوند و علاوه بر مرخصی زایمان باید از مرخصی شیردهی نیز بهره‌مند باشند که این مهم در برخی از نهادهای دولتی و خصوصی رعایت نمی‌شود.

وی افزود: برای شیردهی مادران شاغل باید حمایت‌های مختلفی صورت گیرد که از آن جمله تنظیم ساعت کار مناسب با شرایط مادران، مثل انجام کار در منزل، زمان بندی کار قابل انعطاف و کار پاره وقت است.

رئیس گروه سلامت مادران معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی اراک ادامه داد: اعطای مرخصی ساعتی برای شیر دادن به طفل یا دوشیدن شیر، فراهم کردن اتاقی تمیز و خصوصی برای دوشیدن شیر یا تغذیه شیرخوار با شیر مادر و وجود امکانات مورد نیاز از جمله صندلی راحتی، تجهیزات ذخیره شیر، یخچال، از مواردی است که بسیار تاثیرگذار است.

حمزه‌لوئیان ترویج محیط کار دوست دار شیرمادر و خانواده را بسیار در شیردهی مادران شاغل موثر دانست و رعایت قوانین حمایتی مثل مرخصی زایمان ،مرخصی ساعتی در طول ساعت کاری، تامین امنیت شغلی مادران، ایجاد مهدکودک در جوار محیط کار را از موارد تسهیل کننده شیردهی مادران شاغل دانست.

کاهش انواع سرطان‌ها در مادران شیرده

معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی اراک گفت: تغذیه با شیر مادر علاوه بر مزایایی بی‌شماری که برای نوزاد دارد برای مادر نیز فوایدی از جمله قطع قاعدگی در طول شیردهی، کمک به کاهش وزن مادر و محافظت از مادر در برابر انواعی از سرطان‌ها به ویژه سرطان سینه، تخمدان و سرطان دهانه رحم را به دنبال دارد.

دکتر«اردلان زیلابی» افزود: برخی از مادران شیرده به گمان غلط افزایش وزن، از شیردادن به نوزاد خودداری کرده و با شیرخشک نوزاد را سیر می‌کنند در صورتی که این باور از اساس غلط است و اتفاقا شیردهی باعث تناسب اندام مادران دارای کودک شیرخوار می‌شود.

وی ادامه داد: مادرانی که شیرخوارشان را با شیر خود تغذیه می‌کنند کمتر به سرطان پستان، رحم و تخمدان مبتلا می‌شوند، قند خون‌شان بهتر کنترل می‌شود و زودتر هم به وزن قبل از بارداری برمی‌گردند. این مادران هنگام کهولت سن به پوکی استخوان و شکستگی استخوان ران که در افراد مسن شایع است، گرفتار نمی‌شوند.

معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی اراک عنوان کرد: تغذیه با شیر مادر منجر به ایجاد رابطه عاطفی مستحکم و دوطرفه بین مادر و فرزند می‌شود و هر دو از نظر عاطفی ارضا می‌شوند و احتمال کودک‌آزاری و خشونت مادر بسیار کمتر می‌شود.

زیلابی ادامه داد: وی با اشاره به مزایای شیردهی برای مادر، گفت: تغذیه با شیر مادر بر سلامت، حال و آینده مادر و کودک اثر بسیار مهمی دارد. شروع تغذیه نوزاد با شیر مادر بلافاصله پس از تولد، موجب جمع شدن رحم و در نتیجه کاهش خونریزی و کاهش کم خونی مادر می‌شود.

معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی اراک افزود: شیرمادر موهبتی است که خداوند بزرگ برای رشد و نمو نوزاد در اختیار مادران قرار داده و براساس موزاین شرعی بهترین تغذیه برای نوزادان محسوب می‌شود، بنابراین مادران نباید این نعمت ارزشمند را از دست بدهند.

زیلابی اظهار کرد: شیرمادر تا 6 ماه نوزاد را حتی از آب هم بی‌نیاز می‌کند و آنچنان در سیستم ایمنی بدنی موثر است که میزان ابتلا به انواع بیماری‌ها از جمله بیماری‌های تنفسی را در نوزاد به شدت کاهش می‌دهد.

وی اضافه کرد: شیر خشک، شیر گاو است که طی یک فرآیندی شبیه شیر انسان شده و فقط برای مادرانی که دارای بیماری‌های خاص هستند یا نوزادی که شیرمادر به میزان لازم نوزاد را سیر نمی‌کند توصیه می‌شود.

معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی اراک تاکید کرد: تمام هم و غم جامعه پزشکی کشور ترویج تغذیه با شیر مادر است و از تمامی رسانه‌ها و افرادی که به هر شکلی صاحب تریبون هستند انتظار می‌روند نسبت به این امر مهم نقش‌آفرینی کنند.

کلام آخر...

تغذیه با شیرمادر طبیعی‌ترین و مؤثرترین راه تأمین نیاز کودک است. از طرفی برای یک کودک خردسال هیچ چیز تسکین دهنده‌تر و آرامش بخش‌تر از نزدیکی به مادر و نوشیدن شیرگرم او نیست و به همین دلیل FTT که به معنی اختلال رشد همراه با اختلالات روحی، روانی است در این کودکان مشاهده نمی‌شود. به طور کلی باید بگویم شیرمادر علاوه بر غذای جسم برای کودک غذای روح او نیز محسوب می‌شود به این دلیل است که شیر مادر را به تغذیه عاطفی برای کودک تعبیر کرده‌اند.

اطلاعات و یافته‌های مطالعات دهه اخیر حاکی از اثرات انکار ناپذیر شیرمادر در تکامل بینایی، تکامل مغز و ضریب هوشی شیرخواران است. ضریب هوشی کودکانی که شیرمادر می‌خورند به طور متوسط حدود ۱/۳ درجه نسبت به شیرخوارانی که به طور مصنوعی تغذیه می‌شوند، بالاتر است و هر چه مدت شیردهی بیشتر باشد بهره هوشی بالاتر است. این درجه برای نوزادان نارس و کم‌وزن ۱۸/۵ است. به هر تقدیر مزایای بی‌نظیر تغذیه با شیرمادر از ابعاد بهداشتی، تغذیه‌ای، ایمنولوژیکی، روانی عاطفی، اجتماعی، اقتصادی و محیطی برای کودکان، مادران، خانواده‌ها و جوامع بخوبی شناخته شده است. تردیدی نیست که شیرمادر به‌عنوان بهترین تغذیه، بهترین الگوی رشد و تکامل و بالاترین سطح ایمنی و سلامت برای کودکان فراهم می‌کند. از سوی دیگر این ماده حیاتی حافظ بقا شیرخواران و کودکان از طریق کاهش شیوع و شدت بسیاری از بیماری‌های دوران کودکی و پیشگیری از بیماری‌های مزمن و ارتقای سلامت در بزرگسالی همچنین در تأمین سلامت زنان سال‌هاست که مورد توجه بوده است.