مردمان سرزمین‌های مختلف در جوامع بشری برای ابراز شادی و غم در برون‌ریزی هیجانات درونی در برگزاری مراسم جشن و سرور و پایکوبی به نوعی خاص متعارف یا متعارف به نقش آفرینی می‌پردازند.
آن گونه که از مطالعات مردم‌شناسان و روانشناسان اجتماعی پیداست، در سده‌های گذشته در برخی از جوامع مردم برای «ابراز هیجان» از ابزارهایی صدادار و طنین‌افکن مانند طبل‌ها و دهل و شاخ و در پاره‌ای از موارد از آتش برای آگاه نمودن افراد از وقایع شادی‌بخش و حزن‌انگیز استفاده می‌کردند.
به گفته «سردار سعید منتظرالمهدی» معاون فرهنگی اجتماعی و سخنگوی فراجا متاسفانه در ۲ سال اخیر، ۳۵ نفر با تیراندازی نمایشی در مراسم عروسی و عزا کشته شدند، که این آمار قابل ملاحظه و تامل استاین ساختار فرهنگی کارکرد مثبتی هم به همراه داشته که با انجام این رفتار آنان از این طریق با رساندن احساس خود با ایجاد این صداها ضمن آگاهی‌بخشی و اطلاع‌رسانی واقعیت موجود در فضا و مکان، هم صدای احساس خود را به نقاطی دورتر و افراد بیشتر برسانند و هم دیگران را با احساسات خود همراه کرده و با تهییج احساسات، دیگران را به محفل و محل برگزاری مراسم جشم و یا سوگ فراخوانند. ضمن آن‌که «هیجان متراکم» خویش را نیز از اعماق قلب و درونشان بیرون بریزند.
تیراندازی در مراسم، آگاه‌سازی مردم
امروزه این نقش‌ها و بروز رفتارها چه در مراسم عزا و سوگواری که جنبه عمومی و خصوصی و خاص دارند و چه در مراسم عروسی و شادی، گاهی رفتارها و تخلیه‌های هیجانی نامتعارف و برخلاف هنجارها و ارزش‌های حاکم بر جوامع، اجتماعات، گروه‌ها، دسته‌جات، طوایف، قبایل و قومیت‌ها بوده و به صور مختلف و ایفای نقش‌های فارغ از عرف انسانی و اجتماعی است.
بر این اساس منطبق با ساختارهای جمعیت نامدار و صاحب کنیه و قومی و قبیله‌ای که هویت واحد در کنار هویت ملی را با نمایاندن رفتارهای خارج از ساختار، کارکردهای منفی و دور از شان به نمایش گذارده و باعث بروز حوادث و سوانح و فجایع جبران‌ناپذیری را به ارمغان می‌آورند.
فلسفه شادی، وجشن و عزاداری و سوگواری و به یاد هم بودن و ایجاد همدلی و انسجام اجتماعی و در کنار بهم بودن، زمینه‌های انتقال فرهنگ و هم‌افزایی روحی و روانی فردی و جمعی را فراهم می‌نماید که این انتقال فرهنگ از طریق بزرگان، ریش‌سفیدان و زعمای قم و طایفه صورت می‌گیرد و نسل به نسل تکرار و تبدیل به یک رسم و سنت می‌شود.
تیراندازی در مراسم سنتی چند ده‌ساله
این رسم قدمت ۱۰۰ ساله در ایران داشته و از اواسط سده ۱۳ خورشیدی و گویی عمری کوتاه‌تر از اختراع تفنگ دارد. از آنجا که استان‌های غربی و جنوبی کشور مثل لرستان،کهکیلویه و بویر احمد، سیستان و بلوچستان خوزستان و کرمان این سنت را از پیشینیان خود به ارث برده‌اند، در بعضی از شهرها و روستاها همچنان به آن پایبند هستند که با قدمت قومیتی و مدنیت دیرینه‌ای که در تاریخ ایران دارند و ساختار هویتی و کارکردهای فرهنگی که در رسوم و سنت‌ها و ارزش‌های حاکم براین قومیت‌ها از اعصار گذشته تا به امروز نسل به نسل گسترش داشته است، به نوعی پایبندی به اصل اخلاقی و شعاعر هویتی ایرانی محسوب می‌شوند.
رسم‌ها، سنت‌ها و آیین‌ها قراردادهای زندگی اجتماعی‌اندکه بنا به مقتضیات زمانی و مکانی شکل می‌گیرند و می‌توانند نسبت به مقتضیات زمانی تغییر شکل اجرایی و ماهیتی بدهنداز این‌رو در اجرای مراسم نباید کارکردهای منفی جایگزین کارکردهای مثبت اجرای مراسم را گرفته و رفتارهای نامتعارف و مذموم و رعب‌انگیز به جای با احترام و وقار جمعی را بگیرد. از آنجا که برای افرادی که در حال گذار از مرحله‌ای به مرحله دیگر هستند، باید این مراحل را در مناسک گذار سهل و آسان‌تر و با احترام، غم و شعف فراهم نماییم تا اسباب پشیمانی و از دست دادن عزیزان را جایگزین نماییم.
در حالی که براثر گذر زمان هم فلسفه و دلیل انجام دادن این رسم از بین رفته و هم پیامدهای جبران‌ناپذیر در پی داشته است. رسم‌ها، سنت‌ها و آیین‌ها قراردادهای زندگی اجتماعی‌اندکه بنا به مقتضیات زمانی و مکانی شکل می‌گیرند و می‌توانند نسبت به مقتضیات زمانی تغییر شکل اجرایی و ماهیتی بدهند.
در این مقطع زمانی لازم است توجهی به ریشه شکل‌گیری رسم تیراندازی داشته باشیم، این رسم به زعم قدما و پیشینیان اقوام در گذشته با هدف اطلاع‌رسانی و آگاهی بخشی انجام می‌شده که این عمل از جانب بزرگان قوم یا کسی که مهارت تیراندازی‌اش زبانزد بوده انجام می‌گرفته که از طریق شلیک گلوله به دیگران خبر جشن یا عزایی را اعلام می‌نموده است.
در دنیای ارتباطات امروزی که اخبار شادی و مرگ عزیزان از طریق پیام‌هایی از شبکه‌های اجتماعی قابل ارسال است، اقتضا می‌کند که رفتارهای ناهنجار اجتماعی تبدیل به رفتارهای متعارف تبدیل شود.
فلسفه شادی، جشن و عزاداری و سوگواری و همچنین به یاد هم بودن و ایجاد همدلی، انسجام اجتماعی و در کنار هم بودن، زمینه‌های انتقال فرهنگ و هم‌افزایی روحی و روانی فردی و جمعی را فراهم می‌سازد به گفته «سردار سعید منتظرالمهدی» معاون فرهنگی اجتماعی و سخنگوی فراجا متاسفانه در ۲ سال اخیر، ۳۵ نفر با تیراندازی نمایشی در مراسم عروسی و عزا کشته شدند، که این آمار قابل ملاحظه و تامل است.با این حال از آنجا که سنت‌های فرهنگی و اجتماعی در طول زمان شکل گرفته و به اندازه‌ای که طرفدار و خواهان دارد، ریشه هم دارد، بنابراین نمی‌توان با قوانین سفت و سخت با آن برخورد کرد.
برخی سنت‌ها (چه درست و چه غلط) در حوزه میراث ناملموس و نرم بشری هستند که نمی‌توان برای مواجه با همه آنها به یک شیوه برخورد کرد. از آنجا که پلیس به عنوان بازوی اجرایی حفظ نظم و قانون در جامعه شناخته می‌شود و در حوزه میراث ملموس و ناملموس قدرت تاثیرگذاری دارد، در این زمینه هم می‌تواند با استفاده از مشارکت مردمی و تعامل ارزشمند با ریش‌سفیدان این رسم و سنت‌ها را در مسیر درستی هدایت کند. به طور مثا از آنجا که رسوم و آیین‌ها نمادهای قومی، قبیله‌ای و مقدس می‌باشند ولی در باز تعریف و با اجرای جدید و بدیع نمادها می‌توان منشا اثر نیک برای آیندگان بود.
از طرفی می‌توان برای سلامتی عزیزانمان که در مرحله گذار از پسر و دختر بودن وارد مرحله ازدواج و تشکیل خانواده و مناسک گذار عروسی با تغییر نام عروس و داماد قرار می‌گیرند، برای سلامتی و شادکامی در زندگی مشترکشان دو نهال بکاریم. چنین چیزی هم نمادی از پیمان دوستی و مودت بین آنها و نشانه سبزی و خرمی زندگی است و برای عزیزی که از جانب ما آسمانی به حساب می‌آید برای شادی روح و آرامش ابدیش یک نهال به یادش بکاریم.
مواردی از این دست پیامی برای نسل آینده خواهد داشت که حیات و زندگی انسان‌ها در هرمرحله با سبزی و آرامش همراه است و زندگی ادامه دارد.
نظر شما