طرح مدیریت جامع حوزه‌های آبخیز رودخانه اترک آغاز شد

حسین فردی روز پنجشنبه در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهارکرد: حوزه اترک از کوه های هزار مسجد استان خراسان رضوی شروع می شود و بخش اعظم آن ۵۵ درصد مساحت در خراسان شمالی واقع شده است.

وی افزود: یک میلیون و ۵۰۰ هزار هکتار از عرصه های منابع طبیعی خراسان شمالی در حوزه اترک است و طبق برنامه قرار است اجرای طرح های آبخیزداری، مدیریت مراتع، جنگل کاری و توسعه مناطق جنگلی، توانمندسازی جوامع محلی و انسجام بخشی بین سازمانی در این مناطق انجام شود.

معاون آبخیزداری اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان شمالی اضافه کرد: ۳۰۰ میلیارد ریال اعتبار امسال برای این طرح در حوزه اترک استان مصوب شده و با تخصیص به موقع آن طرح های خوبی اجرا خواهد شد و تاثیرات مثبتی برای منطقه به ارمغان خواهد آورد.

وی با اشاره به افزایش اعتبارات آبخیزداری استان امسال در مقایسه با سال گذشته ادامه داد: ۱۱۰ میلیارد ریال سال گذشته برای طرح های این حوزه مصوب شد که میزان اعتبارات تخصیص داده شده بسیار اندک بود.

فردی تاکید کرد: مساحت خراسان شمالی ۲ میلیون و ۸۰۰ هزار هکتار است و طرح های آبخیزداری باید در سطح یک میلیون و ۹۰۰ هزار هکتار اجرایی شود.

وی بیان کرد: تاکنون در سطح حدود یک میلیون هکتار مطالعات آبخیزداری انجام شده و ۹۰۰ هکتار باقی مانده است که در ۱۰ سال آینده مطالعات انجام می‌شود، تاکنون طرح های آبخیزداری در حدود ۳۳۰ هزار هکتار اجرایی شده و به پایان رسیده است.

گستره حوزه منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان شمالی ۲ میلیون و ۴۳۰ هزار هکتار است که از این وسعت یک میلیون و ۴۰۰ هزار هکتار مرتع، ۱۸۳ هزار هکتار بیابان و ۴۳۴ هزار و ۵۵۰ هکتار جنگل است.

تن تفتیده اترک

رودخانه اترک در خراسان شمالی، از دامنه های جنوبی ارتفاعات هزار مسجد در حدفاصل شهرستان های قوچان و چناران سرچشمه می گیرد و پس از عبور از محدوده شهرستان قوچان در استان خراسان رضوی و بخش های میانی شهرستان های فاروج، شیروان، بجنورد و مانه و سملقان در خراسان شمالی به شرق استان گلستان وارد شده و در نهایت به تالاب های حاشیه دریای خزر (تالاب آلاگل) می ریزد.

این رودخانه مهمترین رودخانه شمال شرق کشور است که به دریای خزر می ریزد، چهار سد بر روی سرشاخه های این رودخانه در استان خراسان شمالی ساخته شده است. حدود ۲۱۱ کیلومتر از مسیر ۵۳۵ کیلومتری این رودخانه در استان خراسان شمالی واقع شده است.

این رودخانه که به دلیل دبی بالای آب، روزگاری کوچ عشایر و گذر از آن را به شدت دشوار کرده بود هم‌اکنون با بستری خشک مواجه است که محل عبور خودروها شده است.

خشکسالی‌های اخیر خراسان شمالی که از سال آبی ۸۵-۸۶ آغاز شده، در طول سالها پیامدهای ناگواری بر منابع آب، محیط‌زیست و فعالیت‌های اقتصادی این استان برجا گذاشته است و کارشناسان می گویند که این شرایط تهدید و بستری برای فعال شدن کانون های گرد و غبار در استان گلستان است.

بررسی ها نشان می دهد که پرداخت نشدن حقابه زیست محیطی رودخانه اترک موجب کاهش دبی آب شده است که این شرایط موجب افزایش کانون‌های ریزگرد در شمالشرق کشور می‌شود.

بر اساس نظر دست اندکاران این حوزه؛ سهم حقابه زیست محیطی رودخانه اترک از سد های خراسان شمالی داده نشده است و ادامه این روند موجب فعال شدن کانون های جدید گرد و غبار در منطقه شود.

کاهش دبی رودخانه اترک، تالاب های سه قلوی آلاگل، آماگل و آجی گل در استان گلستان را هم در معرض تهدید قرار داده است و می‌تواند شعاع کانونی ریزگردها را تا آن استان پیش ببرد.

کاهش دبی رودخانه اترک همچنین تهدید برای زیست‌مندان در این رودخانه و آسیب برای تنوع زیستی و آبزیان است زیرا با کاهش دبی آب، قدرت خودپالایی رودخانه کاهش یافته و میزان آلایندگی ها در آب افزایش می یابد در این شرایط رودخانه با خطر آلودگی روبه رو است.

در میان ترک تازی خشکشالی و کاهش بارندگی ها، توسعه سطح زیر کشت مناطق کشاورزی در منطقه و حفر چاه های غیرمجاز کشاورزی هم آب در آسیاب مشکلات ریخته است.