پیچ و خم‌های اجرای قانون جوانی جمعیت

به گزارش ایرنا، سال‌هاست که نسبت به کاهش نرخ فرزندآوری و پیری جمعیت در کشور هشدار داده می‌شود و رهبر معظم انقلاب نیز در این خصوص بارها تذکراتی داده‌اند.

به گفته حسین فرشید، معاون بهداشت وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، سرعت پیری در کشور در مقایسه با دیگر کشورها روند افزایشی دارد و باید در این خصوص به موضوع ازدواج و فرزندآوری بیش از پیش توجه کرد.

در همین راستا جدیدترین تلاشی که برای رفع چالش جمعیت در کشور صورت گرفته قانون جوانی جمعیت است.

قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت بر اساس اصل هشتاد و پنجم قانون اساسی، در یک کمیسیون مشترک بررسی و پس از موافقت مجلس با اجرای آزمایشی آن به مدت هفت سال، در دهم آبان ۱۴۰۰ به تایید شورای نگهبان رسید.

در این قانون همه وزارتخانه‌ها و دستگاه‌های زیرمجموعه دولت موظف شدند تا دستورالعمل‌ها، برنامه‌ها و منشورهای مرتبط با خانواده، فرزندآوری و جمعیت را در چهارچوب مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی اجرا کنند.

از اعطای زمین و واحدهای مسکونی به خانواده‌ها گرفته تا تسهیلات برای دانشجوهای متاهل، اعطای وام و ورود فرزندان به بورس، سه برابر شدن یارانه و تسهیلات ازدواج و مرخصی زایمان بخشی از مشوق‌هایی است که در قانون جوانی جمعیت دیده شده است.

به گفته کارشناسان، قانون جوانی جمعیت اتفاق خوبی است که در کشور رقم خورده است و در حوزه سلامت به توفیقاتی نیز دست یافته به‌طوری‌که شکیبا محبی‌تبار؛ دبیر ستاد ملی جمعیت در آخرین اظهارات خود گفته است: طی یک دهه اخیر و به ویژه در سال‌های ۱۴۰۰ و ۱۴۰۱ نرخ باروری در کشور دارای شیب تند و منفی بوده است اما در سال ۱۴۰۲ نسبت به سال ۱۴۰۱ با اقدام‌های انجام شده و اجرای قانون جوانی جمعیت، میانگین نرخ رشد باروری از شیب منفی خارج و ثابت مانده است.

بیشتر بخوانید:

نرخ باروری ۱۵ استان مثبت و ۱۲ استان منفی اعلام شد

چهارمحال و بختیاری در شاخص‌های جوانی جمعیت در چه وضعیتی قرار دارد؟

مطابق با استانداردهای موجود باید به ازای هر ازدواج ۲.۱ زادآوری انجام شود تا حد جانشینی رعایت شود و جمعیت در تعادل، پویا و پایا باشد اما در برخی از استان‌های کشور از جمله چهارمحال و بختیاری نرخ باروری کمتر از این شاخص است و به‌دنبال آن باید تلاش‌ها برای افزایش باروری در این استان دوچندان شود.

بنابر آخرین گزارش‌های دانشگاه علوم پزشکی، خدمات درمانی و بهداشتی چهارمحال و بختیاری، متوسط نرخ باوری در این استان ۱.۷۴ فرزند به ازای هر زن است و این شاخص در همه شهرستان‌ها در مقایسه با نرخ استاندارد آن(۲.۱) کمتر است.

رییس مرکز بهداشت چهارمحال و بختیاری در همین رابطه نرخ باروری در این استان را ۱.۷۴ اعلام کرد و گفت: این شاخص در مقایسه با نرخ استاندارد آن که دست‌کم ۲.۱ اعلام شده، کمتر است.

علی‌ضامن صالحی‌فرد افزود: در حال حاضر نرخ باروری و شاخص جوانی جمعیت در شهرستان‌های سامان، شهرکرد، فرخشهر و کیار بحرانی است.

وی تصریح کرد: لردگان، فلارد و خانمیرزا در خصوص نرخ باروری در وضعیت بهتری دارند اما دیگر شهرستان‌های استان در وضعیت بدی قرار دارند.

معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی، خدمات درمانی و بهداشتی چهارمحال و بختیاری به محورهای برنامه جوانی جمعیت نیز اشاره کرد و گفت: در راستای جوانی جمعیت محورهایی نظیر تقویت هویت مادری، تحکیم خانواده و تقویت نشاط درون خانواده‌ها، مقابله با سقط عمدی جنین، ناباروری؛ دلایل و راهکارهای آن و ترویج ازدواج بهنگام و ترویج ازدواج طبیعی و ایمن دنبال می‌شود.

صالحی‌فرد با تاکید بر اینکه بحران سالخوردگی جمعیت بیخ گوش کشور است و زنگ خطر آن سالهاست که به صدا درآمده است یادآور شد: تا سال ۱۴۰۷ فرصت طلایی برای جلوگیری از تداوم سالخوردگی جمعیت را در اختیار داریم و اگر از آن استفاده نکنیم تا سال ۱۴۲۰ فرصت نقره‌ای را در اختیار داریم و اگر در این برهه زمان هم اقدامی انجام نگیرد پنجره جمعیتی بسته خواهد شد و پیامدهای ناگواری در انتظار کشور خواهد بود.

وی همچنین از کسب رتبه سوم این دانشگاه در اجرای دستورالعمل‌های حوزه سلامت قانون جوانی جمعیت خبر داد و گفت: این نشان می‌دهد استان در حوزه سلامت در اجرای قوانین و احکام عملکرد به نسبت خوبی داشته است هرچند باید در این خصوص تلاش بیشتری به کار گرفت.

هرچند بنا بر گفته مسوولان تلاش‌های خوبی در حوزه سلامت پیرامون قانون جوانی جمعیت انجام گرفته اما بررسی‌های موجود نشان می‌دهد در اجرای این قانون باید اهتمام بیشتری به کار گرفته شود و اجازه نداد مصوبات این قانون در بخش‌های دیگر روی کاغذ بماند. این موضوعی است که برخی شهروندان نسبت به آن گلایه‌مند بوده و خواستار رسیدگی مسوولان مربوطه شدند.

شهروندان: مشوق‌های جوانی جمعیت همچنان روی کاغذ

خدیجه حسنی مادر چهار فرزند ساکن در شهر لردگان حدود ۶ ماهی می‌شود که در زایمان سوم خود صاحب نوزادان دوقلو می‌شود و به گفته او، در این مدت از هیچ امتیاز و مشوقی که در قانون جوانی جمعیت برای این خانواده‌ها پیش‌بینی شده، برخوردار نشده است.

وی به خبرنگار ایرنا می‌گوید: ۱۲ سال از زندگی مشترک من و همسرم می‌گذرد و برای بچه‌دار شدن و بزرگ کردن آنها با سختی‌های زیادی روبرو هستیم و خانواده ها در انتظار تحقق وعده‌هایی هستند که برای خانواده‌های پرجمعیت داده‌اند.

حسنی که ۳۶ سال سن دارد از مشکلات بزرگ کردن بچه‌های دوقلوی خود می‌گوید: درست است که خداوند رزق و روزی بچه‌ها را می‌دهد و ما هم چشم به روزی و برکتی داریم که خدا برای ما مقدر کرده است اما اینکه قرار شد امتیازاتی به خانواده‌ها در قالب طرح جوانی جمعیت بدهند و تاکنون محقق نشده زندگی را بر ما سخت‌تر کرده است و انتظار داریم در این خصوص اقدامی انجام دهند.

علی خالدی نیز ساکن چهارمحال و بختیاری صاحب ۶ فرزند هستند و بزرگترین فرزند آنها ۱۴ سال سن و کوچکترین آنها در حدود یک سال سن دارد و عنوان می‌کند از زمانی که آخرین فرزند آنها به دنیا آمده تاکنون از هیچ‌گونه امتیاز و مشوقی در قالب قانون جوانی جمعیت برخوردار نشده‌اند.

وی در گفت‌وگو با خبرنگار ایرنا افزود: با ۶ فرزند مستاجر هستم و در صورتی که در قرعه‌کشی جوانی جمعیت قرار شد زمینی به ما تعلق بگیرد اما هنوز این وعده محقق نشده است و زمانی هم که به اداره مربوطه مراجعه می‌کنم عنوان می‌کنند که زمین در منطقه کم هست و امکان واگذاری وجود ندارد.

خالدی می‌گوید: معافیت پزشکی دارد و نمی‌تواند کارهای سنگین انجام دهد امور زندگی و معیشت خانواده را با انجام کارهای سبک می‌گذراند و در این میان نیز همسرش با قالی‌بافی خرج و مخارج زندگی را تامین می‌کند.

این پدر روستایی گفت: مهمترین دغدغه‌ای که با ۶ فرزند دارم تامین سرپناه برای آنهاست چراکه اداره امور ۶ فرزند با مخارج کنونی سخت است و امید دارم وعده مسوولان در خصوص خانواده‌های پرجمعیت هرچه زودتر عملیاتی شود.

چالش تامین شیر خشک

سید رضا طاهری از اهالی چهارمحال و بختیاری نیز که چندماه است صاحب فرزند سوم شده است نسبت به کمبود شیر خشک در سطح استان گلایه دارد و می‌گوید: یکی از چالش‌های جدی خانواده‌هایی که فرزند نوزاد دارند تامین شیرخشک است و برای تامین آن باید سختی زیادی متحمل شویم.

وی ادامه داد: از تمامی امتیازات و مشوق‌هایی که در قانون جوانی جمعیت برای خانواده‌ها و مادران پیش‌بینی شده است، تنها موفق به دریافت وام ۱۲۰ میلیون تومانی شدیم که آن هم با پیگیری‌های بسیار انجام گرفت.

این شهروند عنوان کرد: اگر چه به خاطر برخورداری از امتیازات ، بچه‌دار نشده‌ایم و خواست خودمان بود، اما چرا نباید از امتیازات قانونی برخوردار شویم و وعده‌هایی که مسوولان داده و در قانون به صراحت ذکر شده است عملیاتی نشود.

جوابها اقناع کننده نیست

ابراهیم طهماسبی یکی از اهالی شهرستان کیار نیز در گفت‌وگو با خبرنگار ایرنا گفت: فرزند سوم من حدود یک سال و سه ماهش است و در این مدت به جز یک وام ۹۰ میلیون تومانی در قالب قانون جوانی جمعیت، امتیاز دیگری به ما تعلق نگرفته است.

وی ادامه داد: قانون جوانی جمعیت در حد یک شعار باقی مانده است و زمانی هم که به ادارات و نهادهای مربوطه برای پیگیری امتیازات و حقوق خود مراجعه می‌کنیم عنوان می‌کنند که دلخوش به وعده‌ها نباشیم، این رفتارها بسیاری از خانواده‌ها را نسبت به فرزندآوری دلسرد می‌کند.

قانون کاهش ساعت کاری مادران شاغل اعمال نمی‌شود

یک مادر شاغل در یکی از ادارات استان نیز در خصوص کاهش ساعت کاری مادران شاغل در ادارات نیز گفت: این قانون نه تنها در مورد من بلکه در مورد برخی از بانوان شاغل در ادارات چهارمحال و بختیاری به صورت کامل اعمال نمی‌شود.

وی ادامه داد: در حالی که در قانون آمده است که مادران دارای فرزند زیر ۶ سال می‌توانند از کاهش هشت ساعتی کار در هفته یا یک روز تعطیلی برخوردار شوند اما این موضوع را منوط به نظر مافوق تعیین کرده‌اند و در این خصوص برخی روسای ادارات با این قانون همراهی نمی‌کنند.

این مادر شاغل در خصوص نبود مهدکودک‌های مناسب در سطح شهرکرد نیز گلایه کرد و گفت: تعداد مهدکودک‌های سطح شهر پس از کرونا به شدت کاهش یافته و مهدهای موجود مجبورند نوزدان و کودکان بیشتری را پذیرش کنند که همین موضوع سبب می‌شود تا مراقبت‌ از تعداد زیاد کودک با سختی روبرو شود و به خوبی انجام نگیرد و من مجبور شدم با هزینه خیلی بیشتر برای کودکم پرستار خصوصی در خانه بگیرم.

وی تصریح کرد: قرار بود در حکم مادران شاغل نیز امتیازهایی درنظر گرفته شود که این موضوع نیز در مورد من اعمال نشده است.

این مادر کارمند تصریح کرد: همان کاهش یک ساعتی کار در روز برای مادران شاغل بسیار مهم و تاثیرگذار است و بر شیردهی و کاهش استرس جدایی نوزاد از مادر اثرگذار است.

تعلل بانک‌ها در پرداخت تسهیلات ازدواج

یکی از دختران جوان ساکن شهرکرد نیز با اشاره به اینکه یک سال از پیوند ازدواج وی می‌گذرد و هنوز از تسهیلات ازدواج برخوردار نشده است گفت: از ابتدای سال برای دریافت تسهیلات ازدواج در یکی از بانک‌های استان ثبت‌نام کردم اما با گذشت ماه‌ها هنوز خبری از پرداخت نیست و این در حالیست که برای خرید جهیزیه به این وام نیاز ضروری دارم.

وی تصریح کرد: جوابی که بانک مربوطه در خصوص علت تاخیر در پرداخت وام ازدواج می‌دهد، اینست که تا جابه‌جایی کامل دولت، تعیین رییس بانک مرکزی و رییس بانک مربوطه باید منتظر ماند و تا آن زمان وامی پرداخت نمی‌شود.

رسول غلامی؛ معاون امور فرهنگی و جوانان اداره‌کل ورزش و جوانان استان نیز با تایید تعلل بانک‌ها در پرداخت تسهیلات ازدواج اظهار داشت: در ماه‎‌های ابتدایی سال درصد اندکی از متقاضیان تسهیلات ازدواج موفق به دریافت آن شده‌اند بطوریکه در فروردین ماه تنها سه درصد متقاضیان و در اردیبهشت ۱۶ درصد از این امکان برخوردار شدند و در حال حاضر صف دریافت تسهیلات ازدواج در استان طولانی و زمانبر شده است و این موضوع چالش‌های جدی را برای زوج‌های جوان ایجاد کرده است.

معاون راه و شهرسازی: آماده‌سازی زمین‌های جوانی جمعیت زمانبر است

معاون مسکن و ساختمان اداره‌کل راه و شهرسازی چهارمحال و بختیاری نیز در گفت‌وگو با خبرنگار ایرنا با تایید این موضوع که تاکنون زمینی به متقاضیان جوانی جمعیت در استان واگذار نشده است، علت آن را زمانبر بودن فرایند آماده‌سازی زمین‌ها عنوان کرد و گفت: آماده‌سازی زمین‌ها از جمله خیابان‌کشی و پلاک‌بندی آن نیاز به زمان و اعتبار قابل توجهی دارد و همین موضوع آن را طولانی کرده است.

کامران رهی افزود: ۱۳ هزار متقاضی دریافت زمین در طرح جوانی جمعیت در استان داریم که تاکنون برای یک‌هزار و ۷۵۰ نفر از این متقاضیان قرعه‌کشی واگذاری زمین انجام گرفته و تاکنون به هیچ یک از متقاضیان زمینی واگذار نشده است.

وی تصریح کرد: به طور مثال در شهرکرد باید ۶۰ هکتار زمین را پلاک‌بندی و خیابان‌کشی کرد که این موضوع زمانبر است و متقاضیان باید همچنان منتظر بمانند.

نماینده مجلس: بسیاری از احکام قانون جوانی جمعیت بر زمین مانده است

عضو کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی نیز از نحوه اجرای برخی از احکام این قانون در کلان کشور و در استان چهارمحال و بختیاری انتقاد کرد و گفت: برای رفع این خلا، کمیته نظارتی در کمیسیون فرهنگی تشکیل شده و به صورت مستمر پیگیر نحوه اجرای احکام این قانون هستیم.

احمد راستینه با اشاره به اینکه اجرای بسیاری از احکام و مشوق‌های مصوب در قانون جوانی جمعیت بر زمین مانده است به خبرنگار ایرنا گفت: در حالی که اجرای برخی احکام این قانون به خوبی پیش رفته اما در بسیاری از احکام آن که هدف قانونگذار بوده عملکرد خوبی را مشاهده نمی‌کنیم.

وی ادامه داد: به طور نمونه در واگذاری زمین به خانواده‌هایی که صاحب فرزند سوم می‌شوند هنوز هیچ اقدام موثری مشاهده نشده و تعداد زیادی از خانواده‌ها در صف انتظار هستند و زمین‌ها هنوز واگذار نشده است در حالی که قانون به صراحت اعلام کرده که زمین‌ها باید هرچه سریع‌تر واگذار شود.

۲۵۰ هزار زوج جوان در صف انتظار وام ازدواج

عضو کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه در حال حاضر ۲۵۰ هزار زوج جوان در صف انتظار وام ازدواج قرار دارند تصریح کرد: بانک مرکزی باید هرچه سریع‌تر این مشکل را برطرف کرده و افراد در صف انتظار تسهیلات خود را به موقع دریافت کنند.

راستینه افزود: علاوه‌بر این موارد، قانون نقل و انتقالات، حفظ کرامت خانواده و کارت مادرانه که قرار شد برای مادران صادر شود تا از خدمات دولتی برخوردار شوند نیز هنوز اجرایی نشده و در این خصوص ضعف داریم.

وی تاکید کرد: در خصوص بیمه اجتماعی زنان روستایی و بازنشستگی آنها و قوانین چهار فرزندی نیز قوانین و دستورالعمل‌هایی ابلاغ شده اما بخش زیادی از این قوانین بر زمین مانده است.

نماینده مردم شهرستان‌های شهرکرد، بن، سامان و فرخشهر ابراز امیدواری کرد تا با تشکیل کابینه دولت چهاردهم پیگیری و اجرای قوانین جوانی جمعیت با جدیت بیشتری انجام گیرد.

استاندار: رویه‌های سخت‌گیرانه شیرینی قانون جوانی جمعیت را تلخ نکند

استاندار چهارمحال و بختیاری نیز در دومین جشنواره جوانی جمعیت این استان که همزمان با ۱۷ مرداد در شهرکرد برگزار شد، تلویحا نحوه اجرای قانون جوانی جمعیت در این استان را مورد انتقاد قرار داد و به مدیران دستگاه‌های اجرایی تاکید کرد تا با از میان برداشتن قوانین دست و پا گیر و رویه‌های سخت‌گیرانه، اجرای این قانون را در استان تسهیل کنند.

غلامعلی حیدری در خصوص نحوه اجرای قانون جوانی جمعیت در این استان تاکید کرد: اگرچه دولت سیزدهم اهتمام ویژه‌ای برای اجرای قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت به کار گرفت و توفیقات خوبی در این خصوص حاصل شده اما برخی رویه‌ها می‌تواند چالشی برای اجرای این قانون باشد.

وی تصریح کرد: در قالب قانون جوانی جمعیت مشوق‌هایی در نظر گرفته شده که بروکراسی اداری (قوانین دست و پا گیر) شیرینی این مشوق‌ها را به کام مردم تلخ کرده است.

استاندار چهارمحال و بختیاری یادآور شد: بهره‌گیری از ظرفیت رسانه‌، تدوین برنامه عملیاتی دقیق، تعیین وظایف، تشکیل مستمر کارگروه‌ها و جلسات و تدوین برنامه عملیاتی، دوری از موازی‌کاری، کمک به ازدواج آسان، درمان ناباروری و کمک به فرزندآوری از جمله راهبردهای این استان در راستای اجرای این قانون است.

موارد ترک فعل قانون گزارش شود

مدیرکل بازرسی، مدیریت عملکرد و امور حقوقی استانداری چهارمحال و بختیاری نیز در گفت‌وگو با خبرنگار ایرنا در خصوص موارد تخلف و یا ترک فعل مدیران از نحوه اجرای قانون از جمله قانون جوانی جمعیت گفت: افرادی که در مورد آنها قانون اعمال نمی‌شود می‌توانند شکایت خود را به این دفتر ارائه دهند.

فرشاد طهماسبی افزود: قانون جوانی جمعیت یکی از قوانین مهم و تعیین‌کننده در کشور است که همگان نسبت به اجرای آن تکلیف داشته و موظفند موارد و احکام آن را اجرا کنند تا بتوان در سایه این قانون به افزایش و جوانی جمعیت کشور کمک کنیم.

وی تصریح کرد: نحوه پرداخت تسهیلات فرزندآوری و ازدواج و سایر مشوق‌هایی که در قانون تعیین شده لازم‌الاجراست و هر نهاد و دستگاهی که نسبت به آن کوتاهی کند قابل پیگیری است.

به گزارش ایرنا، اجرای چهار سال آخر قانون جوانی جمعیت که با فعالیت دولت چهاردهم نیز تلاقی دارد، فرصت خوبی است تا دستگاه‌های مختلف مدیریتی و اجرایی اعتماد خانواده‌ها را جلب کرده و آنها را برای پیاده‌سازی سیاست‌های جمعیتی همراه کنند و در چنین صورتی است که می‌توان امید به افزایش جمعیت و نرخ باروری را در کشور افزایش داد.