به گزارش گروه علم و آموزش ایرنا از مؤسسه استنادی و پایش علم و فناوری جهان اسلام (ISC)، سید احمد فاضل‌زاده اظهار داشت: فناوری کوانتومی یک موضوع داغ در سراسر جهان است، اولین انقلاب کوانتومی در قرن بیستم به ساخت قطعاتی همچون ترانزیستور منجر شد و تحول بزرگی را در فناوری ماشین‌های محاسباتی پیشرفته نظیر ساخت رایانه و سپس ورود به دنیای اینترنت به وجود آورد.
وی اظهار داشت: با توجه به نوپا بودن علم کوانتوم و فناوری کوانتومی، این علم هنوز در حال رشد است و دامنه کاربردهای صنایع کوانتومی به سرعت در حال گسترش است و فعلاً تنها بخشی کوچک از این علم پیمایش شده است. این امر به معنای دو نتیجه بسیار مهم است؛ نخست اینکه پیشرفت در فناوری کوانتومی، نیازمند تدوین استراتژی کلان‌نگر است و دوم اینکه در آینده کشورهایی که از دسترسی به محصولات کوانتومی محروم باشند، از منظر امنیتی به شدت آسیب‌پذیر خواهند بود.
فاضل‌زاده با بیان اینکه در عرصه جهانی، رقابت فشرده و سنگینی در عرصه فناوری کوانتومی در جریان است، گفت: اکنون رقابت فشرده‌ای بین چین و آمریکا در فناوری‌های محتلف وجود دارد؛ چین پس از پیشی گرفتن از ایالات متحده آمریکا در فناوری‌های نسل چهارم و پنجم صنعت، با برنامه‌ریزی جامع و سرمایه‌گذاری عظیم، در فناوری کوانتومی نیز ممکن است سلطه فناورانه ایالات متحده آمریکا را به چالش بکشد. چین بیش از ۱۵ میلیارد دلار اعتبار جهت برتری کوانتومی در نظر گرفته است، اتحادیه اروپا بیش از ۷ میلیارد و آمریکا نزدیک به ۲ میلیارد دلار در این حوزه سرمایه‌گذاری کرده‌اند. بودجه کوانتومی چین، از مجموع بودجه کوانتومی دولت ایالات متحده آمریکا و کشورهای هم‌پیمان آن بیشتر است.
رئیس موسسه استنادی و پایش علم و فناوری جهان گفت: بر اساس سند چشم‌انداز ۲۰ ساله ایران و دیگر اسناد بالادستی مرتبط از جمله نقشه جامع علمی کشور، انتظار بوده است که ایران در بخش فناوری کوانتوم، با بهره‌گیری و برخورداری از مدیریت دانش‌محور، ظرفیت‌های نرم‌افزاری، سخت‌افزاری و نیز مشارکت مؤثر نقش‌آفرینان دولتی و غیردولتی در زمینه بسط و توسعه دانش و فناوری‌های نوین در فناوری کوانتوم در جایگاه برتر منطقه قرار گیرد.
وی افزود: تحقق اهداف کلان اسناد بالادستی جمهوری اسلامی ایران، به خصوص سند چشم‌انداز ۱۴۰۴ در بخش فیزیک کوانتوم، مستلزم بهره‌گیری هر چه گسترده و کارآمد از فناوری‌های کوانتومی است. به منظور دستیابی به این فناوری‌های راهبردی، لازم است یک نقشه راه تهیه و به صورت مستند و مستدل اولویت‌گذاری شود. سند فناوری‌های راهبردی کوانتوم که نتیجه تلاش‌های جمعی و فرا دستگاهی است، نقشه راه کلان و اولویت های دستیابی به فناوری‌های راهبردی مورد نیاز را برای مدیریت بهتر کشور در حوزه فیزیک کوانتوم ارائه می‌کند.
فناوری‌های کوانتوم، سه دسته اصلی محاسبات کوانتومی، ارتباطات کوانتومی و حسگرها و سنجش کوانتومی را در بر می‌گیرد؛ محاسبات کوانتومی شامل شبکه فوتونیک، مدار ابررسانا، کیوبیت چرخشی، اتم‌های خنثی (سرد)، یون‌های به دام افتاده، ارتباطات کوانتومی شامل توزیع کلید کوانتومی، دورنوردی کوانتومی، تکرارکننده کوانتومی و حسگرها و سنجش کوانتومی شامل ساعت کوانتومی، تصویربرداری کوانتومی و رادار کوانتومی است.
رئیس موسسه استنادی و پایش علم و فناوری جهان اسلام گفت: براساس گزارش مک کنزی (۲۰۲۳)، کشور چین بیش از ۱۵ میلیارد دلار اعتبار جهت برتری کوانتومی در نظر گرفته است، اتحادیه اروپا بیش از ۸ میلیارد و آمریکا نزدیک به ۴ میلیارد دلار در این حوزه سرمایه‌گذاری کرده‌اند. بودجه کوانتومی چین، از مجموع بودجه کوانتومی دولت ایالات متحده آمریکا و کشورهای هم‌پیمان آن بیشتر است. کشورهای صنعتی، فناوری کوانتوم را در آینده جهان مهم دانسته و با سرمایه‌گذاریهای کلان در این حوزه، سعی در تثبیت موقعیتشان در صنعت کوانتوم دارند.
جایگاه هشتم جهانی دورنوردی کوانتومی در اختیار ایران است
نکته قابل توجه، رتبه ایران در فناوری دورنوردی کوانتومی است. ایران در این فناوری رتبه هشتم جهانی و رتبه اول در بین کشورهای جهان اسلام را به خود اختصاص داده است و در این فناوری نسبت به دیگر کشورهای جهان اسلام عملکرد بهتری داشته است.
رتبه جهانی ایران در فناوری‌های شبکه فوتونیک، ۱۷؛ مدار ابررسانا، ۱۸؛ کیوبیت چرخشی، ۱۶؛ اتم‌های خنثی (سرد)، ۲۱ ؛ یون‌های به دام افتاده، ۱۹ ؛ توزیع کلید کوانتومی، ۲۴ ؛ تکرارکننده کوانتومی، ۲۶ ؛ ساعت کوانتومی، ۱۲ ؛ تصویربرداری کوانتومی، ۱۴ و رادار کوانتومی، ۱۵ است.
جمهوری اسلامی ایران همچنین از رتبه ۲۳ تولیدات علمی و فناوری کوانتوم جهان در سال ۲۰۱۴ به ۱۶ در سال ۲۰۲۳ رسیده است و نشان از بهبود عملکرد فناوری کوانتوم ایران در بازه زمانی ۱۰ ساله است. بهترین رتبه جمهوری اسلامی ایران در ۱۰ سال اخیر به سال‌های ۲۰۱۹ تا ۲۰۲۱ با رتبه ۱۵ برمی‌گردد.
رتبه دانشگاه‌های کشور در تولیدات علمی و فناوری کوانتوم
براساس داده‌های پایگاه وب آو ساینس (Web of Science) در حوزه شبکه فوتونیک، به ترتیب دانشگاه صنعتی شریف، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز و و دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات در رتبه های اول تا سوم قرار دارند.
در حوزه مدار ابررسانا، دانشگاه‌های شاهد، صنعتی شریف و صنعتی شاهرود؛ در فناوری کیوبیت چرخشی، دانشگاه‌های تهران، دانشگاه سمنان و تبریز؛ در فناوری اتم‌های خنثی، دانشگاه‌های بین‌المللی امام خمینی (ره)، دانشگاه مراغه و دانشگاه تهران؛ در فناوری یون‌های به دام افتاده، دانشگاه‌های صنعتی شریف، دانشگاه تهران و دانشگاه شهید بهشتی؛ در فناوری توزیع کلید کوانتومی، دانشگاه‌های صنعتی شریف، دانشگاه تهران و دانشگاه یزد؛ در فناوری دورنوردی کوانتومی، دانشگاه‌های یزد، دانشگاه تهران و دانشگاه محقق اردبیلی؛ در فناوری تکرار کننده کوانتومی، دانشگاه‌های یزد و شهید بهشتی؛ در فناوری ساعت کوانتومی، دانشگاه‌های مازندران، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز و دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی؛ در فناوری تصویربرداری کوانتومی، دانشگاه‌های تربیت مدرس، علوم پزشکی تبریز و علوم پزشکی تهران و در فناوری رادار کوانتومی، دانشگاه‌های ارومیه، دانشگاه تهران و دانشگاه صنعتی شریف در رتبه‌های اول تا سوم قرار دارند.
نظر شما