توسعه کشت کاملینا در خراسان رضوی، گامی در مسیر امنیت غذایی

به گزارش ایرنا، توسعه کشت دانه‌های روغنی از جمله "کنجد، گل آفتابگردان، گلرنگ" و به خصوص "کلزا" به عنوان یکی از محورهای مهم خودکفایی در تولید و تامین امنیت غذایی کشور در شرایطی مورد تاکید سیاستگذاران قرار گرفته است که هم‌اینک افزون بر ۸۰ درصد دانه‌های روغنی مورد نیاز کشور از خارج وارد می‌شود.

امنیت غذایی در حالی مقوله‌ای بسیار مهم و یکی از ارکان توسعه پایدار است که جمعیت نزدیک به هشت میلیارد نفری جهان تا سال ۲۱۰۰ میلادی به ۱۱ میلیارد نفر خواهد رسید و این امر نیازی انفجارگونه را در حوزه تولید، تامین و توزیع غذا پیش روی بشر در همه کشورها می‌گذارد.

چنانکه تحلیل ها نشان می‌دهد تا سال ۲۰۵۰ میلادی نیاز به محصولات کشاورزی در منطقه غرب آسیا و شمال آفریقا ۱۵۰ درصد بیشتر از میزان کنونی می‌شود، تحلیلی که نتیجه آن تاکید حیاتی بر برنامه‌ریزی فوری و دقیق برای رفع نیاز به غذا از طریق کشاورزی است.

"روغن خوراکی" در این میان از اقلام اساسی و نیازهای ضروری در فهرست غذایی بشر محسوب می‌شود، لذا تولید محصولاتی همچون دانه‌های روغنی در کشورمان برای تامین نیاز ایرانیان، علاوه بر پاسداری از امنیت غذایی می‌تواند تولید داخلی را در راستای اقتصاد مقاومتی و به سمت خودکفایی هدایت کند.

بر همین اساس کشت دانه روغنی کاملینا با ویژگی هایی همچون کم‌آب‌بری، در کنار کشت دیگر انواع دانه‌های روغنی به صورت جدی در دستور کار وزارت جهاد کشاورزی قرار گرفته و بارقه‌ای از امید را برای خودکفایی در تامین روغن خوراکی مصرفی داخل ایجاد کرده است.

با توجه به طرح کشت دانه‌های روغنی همزمان با پدیده کم‌آبی و وقوع خشکسالی‌های ممتد، کشت کاملینا می‌تواند دروازه جدیدی را به روی کشور در زمینه تولید داخلی روغن خوراکی بگشاید.

بیشتر بخوانید:

گیاه "کاملینا" برای نخستین بار در جوین خراسان رضوی کشت شد

دانه روغنی کاملینا از مزارع جوین خراسان رضوی برداشت شد

ویژگی‌های دانه‌ روغنی با نامی جذاب

توسعه و کشت دانه‌های روغنی که منتج به تولید روغن خوراکی می‌شود به عنوان یکی از محورهای مهم خودکفایی در تولید و تامین امنیت غذایی کشور در شرایطی مورد تاکید سیاستگذاران کشور بوده و هست که هم اینک تامین حدود ۸۴ درصد دانه روغنی مورد نیاز کشور وابسته به واردات است.

دانه‌های روغنی در بین محصولات زراعی از اهمیت خاصی برخوردارند به طوری که پس از غلات، دومین منبع غذا در جهان محسوب می‌شوند.

در این میان کاملینا یا «کتان‌کش»، گیاهی است که کشت آن ظرف سال های اخیر به ‌عنوان یک دانه روغنی در ایران آغاز شده است و کاشت آن در خراسان رضوی نیز از سال ۱۳۹۹ با کشت در شهرستان جوین در غرب استان کلید خورد.

اگرچه روغن نباتی بیشتر از فرآوری دانه‌های روغنی نظیر سویا، آفتابگردان، پنبه دانه، بادام زمینی و کلزا به ‌دست‌ می‌آید اما عمده این محصولات نیاز آبی بالایی دارند و کشت آن‌ها از ابعاد گوناگون همچون شرایط کشت و وضعیت اقلیمی با محدودیت هایی روبه رو است.

در این میان «کاملینا» یا «کتان‌کش» گیاهی است که کشت آن ظرف سالهای اخیر به ‌عنوان یک دانه روغنی در ایران آغاز شده است و در خراسان رضوی نیز از سال ۱۳۹۹ با کشت در شهرستان جوین کلید خورد

مهم‌ترین مزیت‌های گیاه دارویی کاملینا که از جمله نباتاتی است که سال های اخیر توجه زیادی را به خود جلب کرده، قابلیت کشت پاییزه و برداشت در اواخر فروردین، نیاز آبی کم، سازگاری بهتر با تغییرات اقلیمی منطقه، مقاومت فوق‌العاده در برابر خشکی و سرمای بهاره، حساسیت کمتر به آفات و نداشتن حساسیت به ریزش محصول در زمان برداشت است.

این گیاه مقاومت بالایی نسبت به آفات رایج در میان دانه‌های روغنی همچون "سوسک گرده‌خوار" دارد. ظرفیت عملکرد تولیدی کاملینا نیز به اثبات رسیده لذا به‌ عنوان گزینه مناسب در تناوب با غلات دانه‌ریز مطرح شده که میانگین کنونی تولید آن در کشورهای اروپایی ۲ تا ۲.۵ تن در هکتار است.

نظر به تاریخچه محدود کشت آن در ایران، برداشت کنونی کاملینا از مزارع کشور عملکردی بین یک تا ۱.۵ تن در هکتار را نشان می دهد.

به گفته کارشناسان و صاحبنظران، روغن گیاه کاملینا جزو کیفی‌ترین روغن ها است زیرا مرکب از ۴۰ درصد امگا ۳ و ۲۰ درصد امگا ۶ بوده و ۹۵ درصد اسیدهای چرب اشباع مفید، در روغن آن موجود است.

به همین خاطر، روغن حاصل از گیاه کاملینا علاوه ‌بر مصرف خوراکی، کاربرد دارویی نیز دارد زیرا خاصیت ضدسرطانی آن به اثبات رسیده است، علاوه بر این کنجاله کاملینا نیز می‌تواند به ‌عنوان خوراک مناسب دام، طیور و آبزیان مورد استفاده قرار گیرد.

بیشتر بخوانید:

۱۶ تُن دانه روغنی کاملینا در شهرستان جوین خراسان رضوی برداشت شد

بیش از سه هزار تن دانه روغنی کلزا در خراسان رضوی خریداری شد

نیاز آبی پایین و سازگاری بالای اقلیمی

کارشناسان حوزه جهاد کشاورزی عقیده دارند که گیاه کاملینا در برابر سرما، گرما، خشکی، شوری خاک، آفت های نباتی و امراض گیاهی بسیار مقاوم است.

کاملینا به روش های علمی اصلاح و بومی‌سازی‌ شده ظرف سال های اخیر با همکاری مراکز تحقیقاتی و دانشکده‌های کشاورزی در استان های مختلف کشت شده و سازگاری آن در دیمزارهای کشور نیز به اثبات رسیده است.

با توجه به ویژگی های مهم کاملینا همچون نیاز به آب کم، کشت پاییزه و سازگاری با اقلیم منطقه، می‌توان امیدوار بود توسعه کشت این گیاه گامی موثر در جهت اقتصادی‌ شدن کشاورزی و ایجاد اشتغال پایدار نیز باشد.

روغن گیاه کاملینا دارای امگا ۳ بالا ( بیش از ۳۰ درصد) با داشتن خواص دارویی فراوان استفاده در صنعت، تغذیه طیور و ماهی به جهت کیفیت بالای کنجاله و داشتن سطوح بالایی از آنتی اکسیدان‌ها به ویژه ویتامین ای(E) و داشتن خواص ضدسرطانی از دیگر مزایای کاملینا است.

هدف از مصرف این روغن‌ها تامین انرژی و اسیدهای چرب ضروری است چرا که کیفیت روغن بستگی به میزان و نوع اسیدهای چرب موجود در آن دارد و علت کاربرد وسیع روغن، سرعت در پخت غذا و خوش طعم کردن آن است.

با توجه به ویژگیهای مهم کاملینا همچون نیاز به آب کم، کشت پاییزه و سازگاری با اقلیم منطقه، می‌توان امیدوار بود توسعه کشت این گیاه گامی موثر در جهت اقتصادی‌شدن کشاورزی و ایجاد اشتغال پایدار نیز باشد

روغن کاملینا محصول تحقیقات علوم تغذیه است که توسط خرد کردن و فشار دادن دانه ها به دست می آید به طوری که می تواند تری گلیسرید و کلسترول خون را به طور قابل توجهی کاهش دهد.

علاوه بر اینکه روغن کاملیا برای پخت و پز بسیار مورد توجه قرار گرفته است، به دلیل بالا بودن نقطه دود (۴۷۵°F) برای سرخ کردن طولانی مدت نیز قابل استفاده است و همچنین به دلیل بالا بودن درصد ویتامین E، این روغن دارای قدرت آنتی اکسیدانی بالا و خواص نرم کنندگی پوست و مو، ضد التهاب، درمان درد مفاصل و تقویت کننده سیستم ایمنی است.

این روغن همانند روغن زیتون برای ماساژ پوست سر استفاده می‌شود و باعث جلوگیری از خشکی پوست و شوره سر شده و از شکنندگی تارهای مو جلوگیری می‌کند و با کاهش تری گلیسیرید خون، خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی را کاهش می‌دهد.

روغن کاملینا سرشار از اسیدهای چرب امگا ۳ بوده و برای سلامت مغز، چشم و اعصاب مفید است و از بروز بیماری‌های عصبی و آلزایمر جلوگیری می‌کند و ترکیب این روغن با عصاره رزماری برای کاهش درد، التهاب و تورم مفاصل مفید است.

بیشتر بخوانید:

برداشت دانه روغنی کلزا از اراضی زیر کشت خراسان رضوی آغاز شد

برداشت دانه روغنی کلزا از اراضی زیر کشت خراسان رضوی آغاز شد

خراسان رضوی پیشتاز کشت گیاهان روغنی

معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی گفت: در راستای توسعه کشت دانه‌های روغنی با توجه به وابستگی به واردات روغن، چند سالی است که توسعه کشت گیاهان روغنی به طور جدی در دستور کار قرار گرفته است.

محمد میری دیسفانی افزود: پس از توجه جدی به کشت دانه‌های روغنی "کلزا، گلرنگ و کنجد" هم‌اینک موضوع کشت دانه روغنی کاملینا نیز مورد توجه قرار گرفته است.

وی به پیشتازی همیشگی خراسان رضوی در توسعه کشت دانه‌های روغنی در کشور اشاره و بیان کرد: پارسال ۲۲ هکتار کشت کاملینا برای دومین سال متوالی در خراسان رضوی اجرایی شد که استقبال خوب کشاورزان خراسانی را در پی داشت.

پس از توجه جدی به کشت دانه‌های روغنی "کلزا، گلرنگ و کنجد" هم‌اینک موضوع کشت دانه روغنی کاملینا نیز مورد توجه قرار گرفته است

معاون سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی عملکرد محصول کاملینا را در این استان در هر هکتار ۲ تن اعلام و بیان کرد: حجم قطعی کنونی روغن‌گیری از دانه کاملینا در خراسان رضوی ۳۲ درصد است.

خرید تضمینی کاملینا برای نخستین بار

مدیر تعاون روستایی خراسان رضوی نیز در این زمینه به خبرنگار ایرنا افزود: امسال برای نخستین بار دانه روغنی کاملینا به صورت تضمینی از کشاورزان خریداری شد.

آرش آوان بیان کرد: امسال سطحی معادل ۱۰۰ هکتار گیاه کاملینا در شهرستان درگز زیر کشت این محصول رفت که خوشبختانه با استقبال کشاورزان هم روبه رو شد.

وی بیان کرد: در نخستین سال خرید تضمینی این محصول، ۲۹ تن کاملینا از کشاورزان استان به ارزش هر کیلوگرم ۳۳۰ هزار ریال خریداری شده است.