امین یوسفی نفر برگزیده بخش پایان‌نامه کارشناسی ارشد ششمین دوره رویداد جایزه پژوهش سال سینمایی در گفت و گو با خبرنگار فرهنگی ایرنا در پاسخ به این سوال که اساساً پژوهش در حوزه سینما چرا ضرورت دارد؟ اظهار داشت: پاسخ به این سوال را می‌توان با یک پرسش کلی‌تر به دست آورد: «اساساً چرا امر پژوهش ضرورت دارد؟» پژوهش به آن معنایی که امروزه کارویژه دانشگاه‌ها و پژوهشکده‌ها و موسسات علمی و تحقیقی قلمداد می‌شود و تأثیری انکارناپذیر بر سیاست‌گذاری‌های کلان کشورها در تمام عرصه‌ها دارد، در پی پاسخ علمی و دقیق به پرسش‌ها، شناسایی مشکلات و معضلات و نواقص موجود، پیشنهاد راه‌حل برای رفع آن‌ها، کشف روش‌ها و ابتکارات جدید و به طور کلی در تلاش برای ساختن یک جامعه و یک دنیای مطلوب‌تر است.
وی افزود: همه دانش‌ها و معارف بشر و تمامی مقتضیات و ملزومات زندگی معاصر به منظور جلوگیری از رکود و سکون و همچنین برای تحقق ارتقا و تکامل خود، وابسته به پژوهش و تحقیق مداوم هستند و این شوق تعالی و تکامل اساساً ودیعه‌ای است که در فطرت بشر قرار داده شده و ذهن پرسشگر آدمی هیچ‌گاه به آموخته‌های قدیمی و ناقص خود اکتفاء نمی‌کند و او همواره در پی پاسخ‌های کامل‌تر به تکاپو و تقلا می‌افتد. پس ضرورت امر پژوهش، چه در چهارچوب پاسخ به یک نیاز فطری و چه به عنوان یک مقتضی علمی یا مدیریتی در جهان امروز، روشن و انکارناپذیر است.
پژوهشگر حوزه سینما با طرح این سوال که اما چرا پژوهش در حوزه سینما؟ گفت: سینما به عنوان یکی از مهم‌ترین پدیده‌های دنیای معاصر که واجد خصیصه‌ها و آثار و نتایج متعدد و مختلفی است، قطعاً از قاعده کلی (ضرورت پژوهش) مستثنی نیست.
پژوهش پیرامون جنبه‌های هنری و زیبایی‌شناسی و فناوری سینما، می‌تواند برای فیملسازان و اهل سینما مفید باشد و به غنای فرهنگ و هنر جامعه بیافزاید
یوسفی به این سوال که کدام سینما؟ و اینکه کدام بخش سینما باید مورد مطالعه قرار گیرد؟ خاطرنشان کرد: سینما یک پدیده نوظهور و واجد خصیصه‌های متعدد است. بنابراین بدیهی است که همه این خصیصه‌ها و جنبه‌های مختلف سینما بسته به علاقه و هدف پژوهشگر، ارزش واکاوی و پژوهش را دارند. همان‌طور که پژوهش پیرامون جنبه‌های هنری و زیبایی‌شناسی و فناوری سینما، می‌تواند برای فیملسازان و اهل سینما مفید باشد و به غنای فرهنگ و هنر جامعه بیافزاید، مباحث کلان‌تر و ساختاری هم می‌تواند برای دستگاه‌های مدیریتی و نظارتی، راهگشا باشد و به ارتقا و پیشرفت صنعت سینمای کشور بیانجامد.
او می‌گوید: مثلاً منِ دانشجو، به مطالعه در حوزه نظارت بر فیلم‌های سینمایی علاقه‌مندم و پژوهش دانشگاهی خود را نیز به این موضوع اختصاص دادم. نحوه نظارت بر آثار سینمایی یکی از آن مباحت کلان بسیار مهم است که به وظیفه نهاد تنظیم‌گر سینما (دولت یا صنف) به عنوان حلقه واسطه میان سینماگر و تماشاگر می‌پردازد؛ جایی که با یک تصمیم درست و اصولی و علمی می‌توان خیرات و منافع فرهنگی، هنری، رسانه‌ای و اقتصادی زیادی را نصیب جامعه کرد و یا برعکس با یک تصمیم نابخردانه خسران بزرگی در همه این حوزه‌ها به بار آورد. اینجاست که پژوهش و پژوهشگر باید به کمک نهاد تنظیم‌گر بیاید و مزایا و معایب هر تصمیمی را به دقت بسنجد و بهترین پیشنهاد ممکن را ارائه کند.
وی در پیوند با این مطلب نمونه داد: اینکه تعداد نهادهای ناظر چند تا باید باشد؟ نظارت باید در اختیار دولت باشد یا خود سینماگران، یا هر دو؟ نحوه نظارت دقیقاً به چه ترتیبی باشد؟ نظارت پسینی در سینما مطلوب است یا نظارت پیشینی یا هر دو؟ تجربه کشورهای دیگر چه اطلاعاتی را به ما می‌دهد؟
همه بخش‌های سینما بسته به علاقه و هدف پژوهشگر، ارزش پژوهش را دارند
این پژوهشگر حوزه سینمایی افزود: هر کدام از این پرسش‌های بسیار مهم می‌تواند منشاء شکل‌گیری پژوهش‌های بی‌شماری باشد. بنابراین، همه بخش‌های سینما بسته به علاقه و هدف پژوهشگر، ارزش پژوهش را دارند و هر کدام از این پژوهش‌ها به نوبه خود می‌توانند تأثیرگذاری وسیعی در تصمیم‌گیری های کلان داشته باشند.
اگر فقط سینما را به مثابه یک هنر تلقی کنیم بخش قابل توجهی از واقعیت آن را نادیده گرفته‌ایم. سینما سرگرمی است، رسانه است و صنعت. سینما آموزش و ابزار جنگ است
یوسفی در پاسخ به این سوال که آیا پژوهش می‌تواند آینده سینمای ایران را ترسیم کند؟ و اینکه آینده‌پژوهی در سینمای ایران جا باز کرده است؟ اظهار داشت: سینما پدیده‌ای چندوجهی است؛ اگر فقط سینما را به مثابه یک هنر تلقی کنیم بخش قابل توجهی از واقعیت آن را نادیده گرفته‌ایم. سینما سرگرمی است، رسانه است و صنعت. سینما آموزش و ابزار جنگ است. با این اوصاف، آینده پژوهی در سینما خصوصاً در حوزه‌های مرتبط با صنعت، سرگرمی و رسانه قابل تحقق است؛ اینکه وضعیت آینده‌پژوهی در سینمای ایران چگونه است، نیاز به تأمل و بررسی بیشتری دارد و در حال حاضر پاسخی دقیقی برای آن ندارم.
این پژوهشگر در عین حال در پاسخ به این سوال که پژوهش در کدام حوزه سیما ضرورت اکنون سینمای ایران است؟ تکنولوژی؟ اقتصاد؟ فرهنگ؟ خانواده؟ گفت: نفس امر پژوهش در هر کدام از حوزه های مرتبط با سینما را ارزشمند و مغتنم می‌دانم. پاسخ به این پرسش در زمان حاضر، خیلی دشوار است. طبعاً در اینجا باز هم سلیقه و هدف پژوهشگر دخیل خواهد بود. پاسخ شخصی من ناظر بر مسائل کلان و مدیریتی است. یک کلام: «تنظیم گری سینما.»
او در این باره نمونه‌ای داد که به تازگی در رسانه‌ها اخباری راجع به تصویب سندی موسوم به «سند ملی سینما» مخابره شد. به اعتقاد یوسفی، نفس تصویب چنین سندی، بسیار مایه خرسندی است. البته تاکنون متن سند مذکور رسانه ای نشده است و همچنین بنده اطلاع ندارم که در تنظیم و نگارش متن سند مذکور، تا چه میزان از نقطه نظرات و پیشنهادات پژوهشگران استفاده شده است. اما انتشار متن پیش نویس یا حتی متن مصوب این سند می‌تواند زمینه پژوهش‌های متعدد در حوزه های مختلف باشد.
پژوهشگر نباید منتظر دریافت دعوت‌نامه برای انجام پژوهش باشد
وی افزود: این موضوع در واقع یک خوراک علمی خوب برای جامعه دانشگاهی و پژوهشی علاقه مند به سینماست. بالاخره پژوهشگر که نبایستی منتظر دریافت دعوت نامه برای انجام پژوهش باشد. هر پیشنهاد منطقی، هر تحلیل دقیق، و هر نقد منصفانه‌ای قطعاً اثر مستقیم یا غیرمستقیم خود را بر بهبود موضوعِ موردِ پژوهش خواهد گذاشت. سینمای ایران تشنه چنین پژوهش‌هایی است.
یوسفی همچنین در پاسخ به این سوال که رویداد جایزه پژوهش سال سینما چه کمکی به عمق‌بخشی به سینمای پژوهش محور می‌کند؟ تصریح کرد: بی‌تردید برگزاری این رویداد، مشوق بزرگی برای پژوهشگران و دانشگاهیان علاقه‌مند به حوزه سینماست. سینما وجوه و خصایص متعدد و مختلفی دارد. هر یک از دانشجویان و دانش‌آموختگان رشته‌های مختلف دانشگاهی، بالقوه یک پژوهشگر سینما نیز می‌توانند باشند. البته به شرط آنکه با اوصاف و مقتضیات خاص پدیده سینما نیز آشنایی کافی داشته باشند.
وی افزود: مسوولان وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و سازمان سینمایی با برگزاری منظم این رویداد سالانه، فرصت و انگیزه خوبی را برای گسترش پژوهش های سینمایی فراهم کرده‌اند و حقیقتاً از این بابت باید قدردان آن‌ها بود. امیدوارم که این رویداد حسنه استمرار داشته باشد و تدبیری نیز در خصوص چگونگی لحاظ کردن پژوهش های برگزیده در سیاست‌گذاری ها اتخاذ شود.
نظر شما