به گزارش خبرنگار گروه علم و آموزش ایرنا نشست تخصصی بررسی و نقد سند ملی هوش مصنوعی امروز (شنبه) در محل پژوهشگاه فضای مجازی وابسته به مرکز ملی فضای مجازی با حضور کارشناسان و متخصصان همچنین نمایندگانی از صنوف مرتبط با هوش مصنوعی برگزار شد و به صورت برخط در اختیار علاقه‌مندان قرار گرفت.
سند ملی هوش مصنوعی جمهوری اسلامی ایران مصوب شورای عالی انقلاب فرهنگی است و دوم مرداد گذشته از سوی محمد مخبر، سرپرست ریاست جمهوری و رئیس وقت شورای عالی انقلاب فرهنگی برای اجرا به نهادهای ذی‌ربط ابلاغ شد. این سند در جلسه ۹۰۱ تاریخ ۲۹ خردادماه ۱۴۰۳ شورای عالی انقلاب فرهنگی به تصویب رسیده بود.
معاون نظارت و ارزیابی ستاد علم و فناوری دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی به عنوان نماینده این شورا و مرکز روند تدوین و تصویب این سند در ابتدای این نشست توضیحاتی در مورد روند تدوین آن ارائه داد و گفت: روند تدوین سند از سال ۱۴۰۱ آغاز شد و در نهایت اسفند ۱۴۰۱ پیش‌نویس سند را برای همه دستگاه‌های متولی و مرتبط با زمینه هوش مصنوعی ارسال کردیم. رایزنی‌ها ادامه یافت و در نهایت در سال ۱۴۰۲ موارد مطرح شده در سند لحاظ شد.
کریم زاهدی ادامه داد: در نهایت کلیات سند ملی هوش مصنوعی در اردیبهشت ۱۴۰۳ در صحن شورای عالی انقلاب فرهنگی و جزئیات آن در شورای معین تصویب و تیرماه ۱۴۰۳ ابلاغ شد.
وی یادآور شد: سند ملی هوش مصنوعی در مجموع و در مقایسه با بقیه سندهای مرتبط با کشورهای دیگر سند مناسبی است، مشارکت دستگاه ها نسبتا خوب بود و کارهای خوبی در این زمینه انجام شد. در این روند از نظرهای کارشناسی دانشگاه ها و دیگر نهادهای تخصصی نیز استفاده کردیم و در مجموع عقبه کارشناسی خوبی دارد.
سند هوش مصنوعی ۵ ساله است نه ۱۰ ساله
زاهدی تاکید کرد: به دلیل تحولات زیاد هوش مصنوعی نظر کلی این بود که زمان سند ۵ ساله باشد و هر ۵ سال یکبار روزامد شود ولی می دانیم روند تصویب سندها در شورای عالی انقلاب فرهنگی و مجلس شورای اسلامی طولانی است و این نظر در شورا رد شد. با وجود این بعضی بخش های سند مانند بخش اهداف ۵ ساله و بخش اولویت‌ها ۳ ساله ولی سند در کل ۱۰ ساله است. البته شورای ملی راهبری هوش مصنوعی که در سند پیش‌بینی شده و باید تشکیل شود می تواند در صورت درخواست روزامدسازی در سند را بدهد ولی به طور کلی بازبینی سند طی مدت یک یا دو سال ممکن نیست.
وی یادآور شد: هر دستگاه و وزارتخانه مرتبطی با زمینه هوش مصنوعی باید ره‌نگاشت خود را در شورای ملی راهبری هوش مصنوعی تصویب و برای تحقق آن اقدام کند. ولی شورای عالی انقلاب فرهنگی یا مجلس شورای اسلامی نمی‌تواند برای روزامدسازی ره‌نگاشت هر وزارتخانه‌ای اقدام کند و باید از ظرفیت شورای ملی راهبری هوش مصنوعی استفاده کرد. بنابراین بار تخصصی هوش مصنوعی و موضوعات مرتبط با آن بر دوش شورای ملی راهبری هوش مصنوعی است.
معاون نظارت و ارزیابی ستاد علم و فناوری دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی در پایان سخنان خود نتیجه گیری کرد: شورای ملی راهبری هوش مصنوعی یک شورا و متشکل از جمع متخصصان است که می‌توانند طرح‌های اجرایی را روزآمد کنند و معمول روند بقیه سندها همین است.
وی تاکید کرد: این سند هوش مصنوعی را به اولویت کشور تبدیل و در فرایندهای برنامه‌ریزی جایگاه مشخصی ایجاد می‌کند. همچنین برای کسانی راهگشاست که مسئولیت های اجرایی دارند. در فضای سیاسی هم منطق تخصصی را تسری می‌دهد و التهابات سیاسی را از روی دوش بدنه کارشناسی و تخصصی برمی‌دارد.
تشکیل انجمن هوش مصنوعی، برگزاری اولین کنفرانس و چاپ اولین مجله
در ادامه این نشست رئیس انجمن هوش مصنوعی به تاریخچه شکل‌گیری این انجمن اشاره کرد و گفت: اواخر سال ۱۴۰۲ احساس کردیم باید یک نهاد علمی، غیردولتی و غیرانتفاعی برای راهبری ظرفیت‌های هوش مصنوعی شکل گیرد و به این صورت انجمن علمی هوش مصنوعی به عنوان یک انجمن علمی همان سال مجوز گرفت.
محمدهادی زاهدی افزود: انجمن‌های علمی که از معاونت پژوهش وزارت علوم مجوز می‌گیرند وظایف مختلفی دارند که کمک به توسعه و ترویج زمینه تخصصی و علمی آنها در جامعه یکی از این وظایف است. یکی از تکالیف انجمن هوش مصنوعی که در سند ملی هوش مصنوعی نیز قید شده است، تنظیم‌گری مقررات و تدوین الزامات در کشور مرتبط با هوش مصنوعی است.
وی ادامه داد: بر اساس سند شاخص‌هایی مشخص شده که باید در افق ۵ ساله و تا سال ۱۴۰۷ ما یک مجله علمی‌تخصصی در زمینه هوش مصنوعی داشته باشیم. این موضوع پیگیری شد و مجوز چاپ اولین مجله را گرفتیم، اولین شماره آن در شهریور چاپ خواهد شد. همچنین بر اساس سند مجامع تخصصی باید شکل بگیرد که انجمن هوش مصنوعی یک مجمع تخصصی در این زمینه است.
زاهدی با اشاره به اهمیت برگزاری کنفرانس‌های علمی در سطح بین‌المللی نیز اظهار داشت: اولین کنفرانس انجمن هوش مصنوعی اسفند جاری برگزار خواهد شد، رویکرد هوش مصنوعی همراستا با سیاست‌های حاکمیت و رویکرد علمی است و بر این اساس باید شبکه نخبگانی را از جهت تکمیل چرخه هوش مصنوعی تشکیل دهد و در این زمینه باید از نخبگان ایرانی داخل و خارج کشور باید کمک گرفت.
عضو هیات‌علمی دانشگاه خواجه نصیرالدین طوسی در ادامه به بررسی و نقد سند ملی هوش مصنوعی پرداخت و ادامه داد: می دانیم این سند باید تدوین می‌شد و این موضوع مورد تایید انجمن هوش مصنوعی نیز است. همچنین روند تدوین و تصویب آن در شورای عالی انقلاب فرهنگی هوشمندانه بود زیرا شورا متولی اسناد علم و فناوری و موضوعات فرهنگی و اجتماعی است.
وی به ضرورت بازنگری و اصلاح سند ملی هوش مصنوعی تاکید کرد و یادآور شد: وقتی کلیات سند تصویب و اعلام شد امیدوار بودیم سند بازنگری و بعد ابلاغ شود ولی تیرماه بدون بازنگری ابلاغ شد. اکنون هم امیدواریم این سند در کوتاه‌ترین زمان امکان اصلاح و بازنگری داشته باشد.
مدیر کل فناوری اطلاعات، هوشمندسازی و امنیت فضای مجازی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری ادامه داد: سند به رغم نکات خوب و مولفه های مناسبی که دارد، حاوی نکاتی است که باعث می‌شود عملیاتی نباشد و مثلا نتوانیم بگوییم تا ۵ سال به جای خوبی می‌رسیم. اگر این سند را با سندهای مشابه کشورهای دیگر مقایسه کنیم، می‌بینیم حتی اکنون هم یک سال و نیم عقب هستیم. زیرا افق سند ۱۴۰۷ است و ما اکنون نیمه سال ۱۴۰۳ هستیم، ضمن اینکه زمانی هم برای تشکیل شورای ملی راهبری نیاز است.
روح حاکم بر سند مشخص نیست
وی گفت: روح حاکم بر سند مشخص نیست و من آن را متوجه نمی‌شوم. برخی سندها توسعه‌ای، برخی محافظه‌کارانه، برخی هم محدودکننده است ولی این سند همه موارد را دارد و روح حاکم بر آن به آسانی مشخص نمی شود.
زاهدی افزود: بزرگ‌ترین نقد به سند این است که نگاشت نهادی سند مشخص نیست، یعنی هر سازمانی نمی‌داند چه وظیفه‌ای برای تحقق اهداف سند دارد. هر سازمان در نهایت تکلیف های کلی دارد و مثلا مشخص نیست وزارت علوم چه کاری باید بکند و در زمینه آموزش فقط ذکر شده است که باید تعداد دانشجویان دکتری هوش مصنوعی افزایش یابد ولی هوش مصنوعی یک رشته و حتی حوزه میان‌رشته ای نیست و فرارشته‌ای است. به جای این باید قید می شد رشته‌هایی با نگاه فرارشته‌ای و رویکرد فرارشته‌ای باید طراحی و در دانشگاه‌ها تدریس شود.
زاهدی در پایان این بخش از سخنان خود اظهار داشت: بهتر بود استادان برتر زمینه هوش مصنوعی در یک جلسه پیش از تدوین سند هوش مصنوعی دعوت شده و از آنها درخواست نظر می‌شد.
رئیس کمیسیون هوش مصنوعی نظام صنفی رایانه‌ای نیز به عنوان یکی دیگر از سخنرانان این نشست گفت: نظامی برای اعمال و ارجاع به بازخوردهای همه ذی نفعان با رعایت منبع در این سند وجود ندارد و بخش های مختلف هوش مصنوعی در سند لحاظ نشده است و برای نمونه اهداف و اولویت‌های هوش مصنوعی صنعتی باید به صورت مشخص متمایز می‌شد.
حجم بازار هوش مصنوعی در کشور ناچیز است
محمدرضا معبودیان خاطرنشان کرد: مورد دیگری که در سند مشخص نیست جایگاه ایران در منطقه و یا جهان است اینکه در کدام بخش هوش مصنوعی می‌خواهیم برتری و تسلط داشته باشیم. در مورد ابزارهای زبانی یا چت‌بات‌ها انتخاب‌های ما و برنامه عملی چیست. برنامه و اهداف هر کدام از سازمان ها چیست و چطور باید به آن اهداف دست یابند.
وی با اشاره به سهم هوش مصنوعی از تولید ناخالص داخلی کشورهای منطقه اظهار داشت: عربستان سعودی بر اساس برنامه ریزی ۱۲.۴ درصد و مصر ۷ درصد از تولید ناخالص داخلی خود را تا سال ۲۰۳۰ به هوش مصنوعی اختصاص داده اند. اکنون سوال این است که ما چه بازاری را می‌خواهیم ایجاد کنیم؟ تا وقتی بازار و گردش پول وجود نداشته باشد، اهداف به نتیجه نمی‌رسد.
معبودیان با ارائه آماری گفت: امروز حجم بازار هوش مصنوعی ۳ تا ۵ هزار میلیارد تومان است (که مطابق قیمت دلار آزاد) ۸۳ میلیون دلار است، همچنین بر اساس سند باید تا سال ۱۴۰۷ به ۴۱۵ میلیون دلار و تا ۱۴۱۱ به یک و نیم میلیارد دلار برسد که مبلغ بسیار کمی برای کشور ما است.
رئیس کمیسیون هوش مصنوعی نظام صنفی رایانه‌ای در ادامه فقدان آمار دقیق در حوزه های مختلف را یکی دیگر از معایب سند دانست و افزود: باید بدانیم در چه حوزه‌ای می‌خواهیم نقش افرینی کنیم و مزیت راهبردی ما در آن حوزه چیست. برای نمونه هوشمندسازی و هوش مصنوعی متفاوت است و هوشمندسازی بیشتر در شاخه اینترنت اشیاه و حسگرها تعریف شده و هوش مصنوعی در زمینه ابزارهای زبانی و غیره. در صورت بازنگری در سند این دو موضوع باید از هم متمایز شود.
نظر شما