تخت‌جمشید و موضوع آلاینده‌های پتروشیمی / مدیران مربوط چه می‌گویند؟

به گزارش خبرنگار ایرنا، سالهاست کنشگران میراث فرهنگی، آلاینده‌های حاصل از شرکت پتروشیمی در پیرامون مجموعه تاریخی و جهانی پارسه را تهدیدی جدی برای میراث هخامنشیان می‌دانند و هشدارهای بسیاری در این زمینه داده‌اند؛ هشدارهایی که اخیراً هم در همایشی تحت عنوان «نقش جامعه محلی در توسعه پایدار تخت‌جمشید» مطرح شد و باستان‌شناسان و مسئولان حاضر در این همایش اعلام کردند که آلاینده‌های شیمیایی و تصاعد گازهای آمونیاکی و ترکیبات نیتروژنی حاصل از مجتمع پتروشیمی واقع شده در منطقه تأثیرات مستقیمی بر سنگ نگاره‌های مجموعه ارزشمند و جهانی پارسه گذاشته و این آلاینده‌ها رشد گل‌سنگ‌ها را شتاب بیشتری بخشیده که اگر ادامه یابد آسیب‌های برگشت‌ناپذیری را به دنبال دارد.

پیشنهاد کنشگران میراث فرهنگی: پتروشیمی باید از فیلتر استفاده و فعالیت‌های خود را محدود کند

مدیر پایگاه میراث جهانی تخت جمشید نیز اخیراً مطالبی در این زمینه ارائه کرد و برای حفظ این میراث ارزشمند به پتروشیمی پیشنهاد همکاری متقابل داده است.

مدیر پایگاه میراث جهانی تخت جمشید در این باره گفته که وجود کارخانه‌های صنعتی در حرایم آثار تاریخی هم به لحاظ فنی و هم به لحاظ منظری مطلوب نیست و تا شعاع ۴۰ کیلومتری اطراف تخت جمشید هم طی ۳۰ ساله اخیر هیچ آلاینده‌ای تأسیس نشده اما آنچه در خصوص فعالیت پتروشیمی در این منطقه قابل اهمیت است این است که باید این آلاینده بزرگ از فیلتر استفاده و فعالیت‌های خود را محدود کند و طرح توسعه خود را به خارج از حریم تخت جمشید انتقال دهد.

گزارش جامع علمی از میزان تأثیر این آلاینده بر دشت مرودشت تهیه و راهکارهای لازم ارایه شده و در صورت تبعیت از قوانین میراث فرهنگی و پذیرش راهکارها با محدودسازی و ارایه برنامه انتقال طرح توسعه پتروشیمی طی یک محدوده زمانی مشخص به خارج از حریم می‌توان به همکاری متقابل امیدوار بود.

آن طور که علیرضا عسکری چاوردی می‌گوید گزارش جامع علمی از میزان تأثیر این آلاینده بر دشت مرودشت تهیه و راهکارهای لازم ارایه شده و در صورت تبعیت از قوانین میراث فرهنگی و پذیرش راهکارها با محدودسازی و ارایه برنامه انتقال طرح توسعه پتروشیمی طی یک محدوده زمانی مشخص به خارج از حریم می‌توان به همکاری متقابل امیدوار بود و در صورت عدم‌پذیرش به صورت مستقیم موضوع در حوزه قضایی دنبال خواهد شد.

او افزود: آنچه مسلم است به هیچ عنوان نباید آثار تاریخی و باستانی را فدای توسعه کرد و مساله مهم توسعه پایدار میراث فرهنگی به ویژه تخت جمشید است.

مدیر پایگاه میراث جهانی تخت جمشید گفت:مبنای این گزارش در خصوص تأثیر آلاینده‌ها بر تخت جمشید علمی است و نتایج قابل مشاهده و تکرار هستند؛ سوختن نفت و محصولات نفتی مانند بنزین، گازوئیل و سوخت‌های فسیلی بر محیط تأثیر می‌گذارد و استفاده از فیلترهای مناسب برای کارخانه پتروشیمی توسط کارشناسان حوزه‌های صنعت، محیط زیست و میراث فرهنگی مطرح شده است.

عسکری چاوردی اضافه کرد: از بدو تشکیل بنیاد پژوهشی پارسه– پاسارگاد، مدیران این مرکز، سخت‌گیری‌های بسیاری در خصوص احداث کارخانه‌های صنعتی در حرایم سه‌گانه تخت‌جمشید داشته‌است و هم اکنون نیز وضعیت به همین منوال است.

به گفته او مجموعه جهانی تخت‌جمشید تنها سایت تاریخی در ایران است که در زمینه پژوهش‌های مرتبط با گل‌سنگ‌ شامل فعالیت گل‌سنگ‌ها، چگونگی زیست و گونه‌شناسی این موجودات و همینطور راه حل مقابله با گل‌سنگ‌ها اقدامات بسیار ارزشمندی انجام داده و به طور قطع در ایران پیش‌تاز است.

مدیر پایگاه میراث جهانی تخت جمشید افزود: پایگاه جهانی تخت‌جمشید در امر زدودن گل‌سنگ‌ها با روش‌های نوین پیش‌گام است و کارشناسان مدام در حال پژوهش و اتخاذ مناسب‌ترین روش‌ پاکسازی گل‌سنگ‌ها هستند و تاکنون ده‌ها مقاله جدید و معتبر از این فعالیت ها منتشر شده و مدام خواص شیمیایی و فیزیکی مواد استفاده شده مورد بررسی و ارزیابی قرار می‌گیرد.

عسکری چاوردی ادامه داد: طبق تفاهم‌نامه‌های مختلف میراث فرهنگی و پایگاه تخت‌جمشید با مراکز علمی این نتیجه حاصل می‌شود که مدیران ارشد وزارت خانه میراث فرهنگی و مدیران تخت‌جمشید به منظور ایجاد گسترش و هم فکری و همکاری‌های آموزشی- پژوهشی با مراکز علمی همکاری‌های لازم را داشته‌اند.

پایگاه تخت‌جمشید با چندین روش که توسط متخصصین ایرانی و بین المللی پیشنهاد شده‌، اقدامات زیادی را در زمینه پاکسازی گل‌سنگ‌ها انجام داده‌اند و در تخت‌جمشید و ایران مطالعات علمی و آکادمیک در زمینه گلسنگ‌ها در حال انجام است.

او می‌گوید: پایگاه تخت‌جمشید با چندین روش که توسط متخصصین ایرانی و بین المللی پیشنهاد شده‌، اقدامات زیادی را در زمینه پاکسازی گل‌سنگ‌ها انجام داده‌اند و در تخت‌جمشید و ایران مطالعات علمی و آکادمیک در زمینه گلسنگ‌ها در حال انجام است.

مدیر پایگاه میراث جهانی تخت جمشید گفت: پایگاه تخت جمشید با تکیه بر همکاری مراکز وابسته به وزارت خانه میراث فرهنگی، مراکز تحقیقاتی و آموزشی و مراکز تخصصی خارجی و داخلی فعالیت‌های خود را در خصوص حفاظت از آثار ارزشمند تخت جمشید ادامه خواهد داد و برنامه حفاظت و مرمت تخت جمشید و از سرگیری مجدد همکاری‌های بین‌المللی با مؤسسه ایزمئو ایتالیا و به ویژه بازگشت گروه مرمتگران بدون مرز در دستور کار است.

طبق گفته عسکری چاوردی با استادان و دانشمندان جهانی حوزه مرمت صحبت‌هایی انجام شده و پروسه علمی پژوهشی بین چند موسسه و دانشگاه داخلی و بین‌المللی در حال انجام است و به زودی به دو حوزه وزارت علوم تحقیات و فناوری و وزارت میراث فرهنگی گردشگری و صنایع دستی جهت تأیید نهایی و درخواست ویزا به وزارت امور خارجه ارائه می‌شود.

پاسخ مدیران پتروشیمی: اقدامات قابل توجهی در حوزه محیط زیست و توسعه پایدار انجام شده

گلایه‌ها از آلایندگی‌های این پتروشیمی در حالیست که مدیران این مجموعه معتقدند این شرکت در طول سال‌های اخیر اقدامات قابل توجهی در حوزه محیط زیست و توسعه پایدار انجام داده و حتی در سومین کنفرانس بین‌المللی برند سبز که در اسفندماه سال گذشته برگزار شد توانسته لوح تقدیر برند سبز را کسب کند.

آنها می‌گویند: این لوح به منظور خدمات این شرکت در حوزه محیط زیست و توسعه پایدار و براساس شاخص‌های ارزیابی بیست‌گانه با رویکرد آموزشی، پژوهشی و فرهنگ‌سازی به منظور حفظ محیط زیست و توسعه پایدار بوده و این شاخص‌ها شامل مواردی همچون مدیریت مصرف آب و انرژی، کاهش آلاینده‌های محیط زیستی، مدیریت پسماند، استفاده از منابع تجدیدپذیر، آموزش و فرهنگ‌سازی زیست‌محیطی و مسئولیت اجتماعی می‌شود.

سال ۱۳۸۸ واحدهای کلرآلکالی شامل کلر مایع، اسید کلریدریک، آب ژاول، گازامونیاک، سود سوزآور، پرکلرین و اوره منطقه یک مجتمع پتروشیمی به دلیل فزاینده نامنطبق با ملاحظات زیست محیطی و قدمت زیاد و هزینه های بالا و تکنولوژی نامناسب از مدار تولید خارج شد و در سال ۱۳۹۵ واحدهایی در قالب طرح مکانیزم توسعه پاک (CDM) و با کاهش گازهای گلخانه‌ای در پتروشیمی به بهره‌برداری رسید.

مدیر ایمنی، بهداشت و محیط زیست این شرکت هم معتقد است تاثیرات مخرب پتروشیمی بر ایجاد پدیده گلسنگ در تخت‌جمشید هنوز به صورت علمی ثابت نشده و این دغدغه‌ها در حالی مطرح می‌شود که شرکت پتروشیمی شیراز همواره دوستدار محیط زیست بوده و حتی اقدامات گسترده‌ای را جهت حفاظت و صیانت از محیط زیست انجام داده است.

داراب قنبری در گفت‌وگو با ایرنا افزود: از سال ۱۳۸۸ بود که واحدهای کلرآلکالی شامل کلر مایع، اسید کلریدریک، آب ژاول، گازامونیاک، سود سوزآور، پرکلرین و اوره منطقه یک مجتمع پتروشیمی به دلیل فزاینده نامنطبق با ملاحظات زیست محیطی و قدمت زیاد و هزینه های بالا و تکنولوژی نامناسب از مدار تولید خارج شد.

قنبری گفت: در واقع واحدهای قدیمی که در سال ۱۳۴۲ تولید خود را آغاز کرده بودند به دلیل عدم لحاظ مسایل زیست محیطی در طراحی‌ها و با توجه به تکنولوژی قدیمی و همجواری با مهمترین رودخانه استان فارس مشکلات عدیده‌ای را به وجود آورده بودند که با پیگیری‌های مستمر از مدار تولید خارج شدند؛ این اقدام یکی از اقدامات ارزنده در جهت صیانت از محیط زیست بود.

وی اضافه کرد: در سال ۱۳۹۵ هم واحدهایی در قالب طرح مکانیزم توسعه پاک (CDM) که در سازمان ملل متحد ثبت شده، به عنوان واحدهای جایگزین در این مجموعه راه‌اندازی شدند؛ این طرح در آن مقطع زمانی با حضور معاون رئیس جمهوری و معاون وزیر نفت در امور پتروشیمی و با هدف کاهش گازهای گلخانه‌ای به بهره‌برداری رسید.

این پتروشیمی بالغ بر ۱۶۰ هکتار فضای سبز دارد که این فضا هر ساله گسترده‌تر می‌شود، این در حالیست که بر اساس استاندارد محیط زیست، شرکت‌های صنعتی باید به اندازه ۱۰ تا ۲۵ درصد از کل مساحت صنعتی خود، فضای سبز ایجاد کنند

مدیر ایمنی، بهداشت و محیط زیست شرکت پتروشیمی ادامه داد: این واحدها که به عنوان واحدهای دوستدار محیط زیست هستند از یک دودکش با استانداردهای محیط زیستی بهره می‌برند؛ در حقیقت طراحی واحدهای اوره و آمونیاک منطقه سه پتروشیمی با هدف رعایت اصول محیط زیست اجرا شده است.

قنبری معتقد است این پتروشیمی بالغ بر ۱۶۰ هکتار فضای سبز دارد که این فضا هر ساله گسترده‌تر می‌شود، این در حالیست که بر اساس استاندارد محیط زیست، شرکت‌های صنعتی باید به اندازه ۱۰ تا ۲۵ درصد از کل مساحت صنعتی خود، فضای سبز ایجاد کنند اما این پتروشیمی در پیرامون خود بیش از ۱۰ برابر استاندارد زیست محیطی جنگل و فضای سبز دارد.

او ادامه داد: ناگفته نماند که خوراک پتروشیمی شیراز گاز طبیعی است، همان گازی که در منازل استفاده می‌شود و این گاز کاملا پاک است.

مدیر ایمنی، بهداشت و محیط زیست شرکت پتروشیمی اضافه کرد: این مجموعه برنامه‌های گوناگونی به منظور کاهش بیشتر آلاینده‌های محیط زیستی، افزایش مصرف انرژی‌های تجدیدپذیر و ارتقای فرهنگ زیست‌محیطی دارد و در تلاش است تا در سال‌های آینده نیز به فعالیت‌های خود در حوزه محیط زیست و توسعه پایدار ادامه دهد.