فرش ملی چهارچنگ "کِسب" ملایر زیرپای گردشگران + فیلم

به گزارش ایرنا؛ نقش قالی چهارچنگ روستای کِسب خود را از هزارتوی تاریخ بالا کشیده تا با عبور از مهجوریت، سهم و نقش خود را به دنیا بشناساند و فرشی رنگارنگ و هزار نقش بگستراند و هنر فاخر خود را به دنیا معرفی کند.

نقش چهارچنگ روستای "کسب" به علت اصالت و زیبایی منحصر به فرد خود، سال ۱۳۹۴ در سازمان جهانی مالکیت معنوی (WIPO) ثبت جهانی شد و به همت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی این شهرستان، سال ۱۴۰۱ فن بافت قالی چهارچنگ در فهرست میراث ناملموس کشور به ثبت رسید و امروز نخستین جشنواره ملی شدن خود را جشن گرفت، هنری فاخر که شایسته است هر ایرانی نمونه‌ای از این هنر اصیل را در خانه خود به فخر و غرور نگهداری کند.

نقش چهارچنگ یکی از نقش‌های اصیل و زیبای غرب ایران است که در روستاهای "کسب و ننج" در شمال شهرستان ملایر بافته می‌شود، نقش چهارچنگ نه ترنج دارد و نه لَچک؛ بلکه دارای حاشیه و متن است و در میانه نقوش متن به فواصل معین نقش «چلیپای شکسته» دیده می‌شود و نام فرش هم از همین نقش قدیمی گرفته شده است.

چهارچنگ؛ نقش اصیل فرش ایرانی

این نقش شگفت‌انگیز با گره ترکی و یک پوده در اندازه‌های استاندارد و عمدتا با زمینه رنگ‌های گلخار و سورمه‌ای بافته می‌شود، این فرش به علت نقش اصیل، رنگ‌بندی منحصر به فرد، اندازه‌های استاندارد و استفاده از مواد باکیفیت در گذشته خواهان بسیاری داشته و در بیشتر اوقات کالایی صادراتی محسوب می‌شده، درخشنده بودن رنگ‌ها، تقارن رنگی، ثبات در رنگ، کیفیت پُرز فرش و عمر طولانی از ویژگی‌های فرش چهارچنگ است، از دیگر نقش‌های قالی رایج در روستای کِسب، نقش ماهی و سگ ماهی است که متفاوت از نمونه‌های سایر مناطق ایران است.

روستای تاریخی کِسب در میانه شهرهای کنونی همدان، ملایر و تویسرکان واقع شده و از دیرباز یک نقطه مدنی به شمار می‌رفته، روایتی که از تاریخ این منطقه استنباط می‌شود، اینکه روستای کسب یادآور قوم کسپین کاسی بوده و دیوید استروناخ از روستای کِسب در کنار نوشیجان از نخستین نقاط استقرار دشت ملایر نام برده است، همچنین از این روستا در برخی متون مورخان صدر اسلام یاد شده و پس از آن در متون دوره‌های آل‌بویه و خوارزمشاهیان نیز نام جای کِسب به چشم می‌خورد.

بی‌گمان اوج شکوفایی روستای کسب در عهد صفوی است که مرکز حکومت ولایت ملایر بوده، در دوران زندیه و قاجار نیز به وفور نام کِسب به چشم می‌خورد و به جهت موقعیت آن در مسیر راه کربلا از رونق بالایی برخوردار بوده، در حال حاضر کِسب یکی از بزرگترین روستاهای این شهرستان است و مردمان این روستا به زبان فارسی با گویش خاص روستا صحبت می‌کنند.

فرش چهارچنگ کسب و ننج؛ برندی جهانی

بخشدار جوکار در نخستین جشنواره فرش ملی چهارچنگ روستای کِسب با اشاره به وجود نخبگان فرهنگی، سیاسی و اقتصادی در این روستا، بیان کرد: روستای کسب در حوزه کشاورزی و تاریخی سابقه خوبی دارد و به مناسبت ثبت ملی فرش کسب و ننج در سال ۱۴۰۱، نخستین جشنواره فرش برگزار شد.

«محمد فارسی» هدف از برگزاری این جشنواره در کنار جشنواره‌های مبلمان منبت، آلبالو، شوریجات، گردو و بادام و شیره‌پزی، معرفی فرش چهارچنگ روستای کسب، ایجاد شور و نشاط اجتماعی و آورده اقتصادی برای اهالی روستا عنوان کرد و گفت: با توجه به اینکه این جشنواره برای اولین بار برگزار شد، استقبال بسیار خوبی از این جشنواره شد.

وی نخستین جشنواره فرش ملی کسب را تجربه خوبی برای معرفی این هنر فاخر عنوان کرد و ابراز امیدواری کرد سال‌های بعد این جشنواره رونق بهتری داشته باشد و با توجه به وجود نخبگان در حوزه‌های مختلف در این روستا، فرش چهارچنگ کسب و ظرفیت‌های این روستا، روز به روز آوازه و شهرت آن در سطح ملی و بین‌المللی بیشتر شود.

بخشدار جوکار همچنین به اجرای عملیات عمرانی در این روستا اشاره کرد و گفت: طی سال گذشته و امسال در روستای کسب به نسبت سایر روستاهای این بخش، بیشترین حجم آسفالت انجام و دومین روستا بین روستاهای این شهرستان است که این حجم از روستا آسفالت اجرا شد.

به گفته فارسی؛ آب شرب روستای کسب مشکل جدی داشت که امسال به همت فرماندار ویژه ملایر و نمایندگان مردم این شهرستان در مجلس شورای اسلامی با هزینه ۱۵ میلیارد ریال، مشکل آب شرب این روستا حل شد.

ایجاد بازارچه دائمی صنایع دستی در ملایر

نماینده مردم ملایر در مجلس شورای اسلامی نیز تاکید کرد: باید به فرهنگ و هنر خود افتخار کنیم و با داشتن چنین فرهنگی غنی، می‌توانیم آن را به سایر کشورها صادر کنیم.

«احمد آریایی‌نژاد» با اشاره به ظرفیت‌های بالای صنایع دستی و وجود هنرمندان توانمند در این حوزه، قول مساعد داد: بزودی بازارچه دائمی صنایع دستی در ملایر ایجاد می‌شود.

رئیس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی ملایر نیز در این جشنواره اظهار کرد: شهرستان ملایر دارای هنرهای مختلفی در حوزه صنایع دستی است و در حال حاضر در ۲۰ رشته فعال هستیم.

«ابراهیم جلیلی» افزود: یکی از هنرهای دستی که در این شهرستان فاخر و دارای پیشینه بالایی است و شهرت ملی و جهانی دارد، فرش دستباف است که سازمان میراث فرهنگی، مهارت بافت چهار نقش فرش این شهرستان ثبت ملی رساند.

وی بیان کرد: در این راستا نقش فرش پیچ جوزان، نقش ماهی ازندریان و حسین‌آباد شاملو، چارچنگ کسب و ننج و نقش فرش روستای میشن تاکنون در میراث ناملموس کشور به ثبت ملی رسیدند و مالکیت معنوی و مهارت فن بافت این فرش‌ها، مربوط به شهرستان ملایر است.

برگزاری جشنواره مانع منسوخ شدن هنر فاخر فرش است

رئیس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی ملایر برگزاری رویدادهای متنوع را یکی از راهکارهای مهم معرفی ظرفیت‌های این شهرستان عنوان کرد و ادامه داد: با توجه به ملی شدن نقش فرش کسب و ننج، اولین جشنواره فرش ملی روستای کسب با نقش چهارچنگ برگزار شد تا این هنر و ظرفیت هر چه بهتر معرفی شود.

جلیلی از دیگر مزیت‌های برگزاری این جشنواره را ترویج هنر فرش کسب، انتفاع اقتصادی جوامع محلی و تبلیغات این هنر فاخر دانست و گفت: برگزاری اینگونه رویدادها و جشنواره‌ها، موجب می‌شود افرادی که در حوزه بافت فرش فعال هستند، برای ادامه کار تشویق و ترغیب شوند و به نوعی از منسوخ شدن آن جلوگیری خواهد شد.

وی خواستار توجه هر چه بیشتر مسوولان و مردم به هنر فرش به ویژه فرش دستباف شد و افزود: این هنر یک هنر فاخر و کار سالمی است که مواد اولیه آن در خودِ شهرستان تهیه می‌شود و به جایی وابسته نیست و می‌تواند جای خیلی از اشتغال‌های پشت میزی را بگیرد و از نظر درآمدزایی، درآمد بسیار خوبی را به دنبال دارد.

وجود ۴۰ منطقه بافت فرش در استان همدان

مسوول انجمن تولید و صادرکنندگان فرش دستباف همدان نیز در ادامه این جشنواره اظهار کرد: این استان از نظر تنوع، بیشترین منطقه بافت را در کشور با حدود ۴۰ منطقه بافت دارد و نقش فرش‌هایی همچون چارچنگ کسب و ننج، میشن جوزان ملایر صاحب برند بوده و در دنیا نامی هستند.

فعالان صنعت فرش همدان از ۷۰ به ۳۰ هزار نفر رسیده‌اند

«حمیدرضا فروزان‌احسن» افزود: در گذشته حدود ۷۰ هزار قالیباف در استان همدان فعالیت داشتند و بیش از ۱۰۰ هزار نفر نیز در زنجیره فرش همچون پشم‌چینی، ریسندگی و رنگرزی فعال بودند و اشتغال خوبی ایجاد شده ابود.

وی با بیان اینکه حرفه فرشبافی حدود ۲۸ رسته وابسته دارد که برخی از آنها در منطقه در حال فراموشی و منسوخ شدن است، خاطرنشان کرد: تمامی این رسته‌ها در همدان فعال بوده و باید با برگزاری اینگونه جشنواره‌ها، این رسته‌ها فعال، احیا و بازآفرینی شود تا بتوانیم این هنر فاخر را حفظ کنیم.

مسوول انجمن تولید و صادرکنندگان فرش دستباف همدان ادامه داد: فرش دستباف در دنیا مربوط به ایران است و نباید این هنر را نادیده بگیریم و به هنرمندان قالیباف ارزش دهیم، در غیراینصورت این هنر فاخر و هنرمندان آن از بین می‌روند.

فروزان‌احسن با تاکید بر اینکه فرش هنری است که می‌توانیم با آن فرهنگ کشورمان را به دنیا صادر کنیم، یادآور شد: همدان از نظر تنوع فرش استان بسیار خوبی است و فرشباف یک هنرمند است و چنانچه به آنها ارزش ندهیم، کنار می‌کشند و این هنر کم‌کم به فراموشی سپرده می‌شود.

وی با اشاره به اینکه فرش چهارچنگ کسب و ننج در دنیا معروف و صاحب برند است، گفت: فرشبافان کسب و ننج در گذشته از روی اُرنک(تکه فرش‌هایی که به عنوان نقشه استفاده می‌شد)، فرش می‌بافتند و امروز هم مرسوم است و حفظی فرش می‌بافند و نقشه چهارخانه‌ای نداشتند، اینها نشان دهنده ارزش هنرمند است.

هنر فرش ایران باید به دنیا صادر شود

به گفته مسوول انجمن تولید و صادرکنندگان فرش دستباف همدان، امروز از حدود ۷۰ هزار فرشباف فعال در استان، این تعداد به حدود ۳۰ هزار نفر رسیده و چنانچه توجهی به آنها نشود، همین تعداد کمتر هم می‌شوند و هنر فرش به فراموشی سپرده می‌شود.

فروزان‌احسن با بیان اینکه فرشبافی صبر، حوصله، عشق و علاقه می‌خواهد و در گذشته خانوادگی به این هنر می‌پرداختند، افزود: رسته‌های وابسته به فرش همچون پشم‌ریسی باید دوباره احیا شود و فرش را هنر فرهنگ بدانیم و آن را به دنیا صادر کنیم.

وی همچنین خاطرنشان کرد: سال ۱۳۷۴ حدود ۲ میلیارد و ۲۰۰ میلیون دلار صادرات فرش داشتیم که با درآمد نفت برابری می‌کرد و حتی بیشتر بود، اما امروز این میزان صادرات به ۵۰ میلیون دلار رسیده و بسیاری از کشورهای همسایه جای ما را گرفتند و فرش ایران را به اسم خودشان صادر می‌کنند.

تولید بیش از ۷۰۰ مترمربع فرش دستباف در روستای کسب

معاون اتحادیه فرشبافان ملایر نیز قدمت بافت فرش کسب را بیش از یک قرن عنوان کرد و افزود: فرش چهارچنگ در گذشته یکی از مهمترین فرش‌های صادراتی بود، اما در حال حاضر بیشتر بازار داخلی دارد.

«محمد خالقی» که بیش از ۴۰ سال سابقه فعالیت در هنر فرش دستباف دارد، اظهار کرد: در حال حاضر حدود ۶۰ بافنده در این روستا فعالند که هر بافنده سالانه ۱۲ مترمربع فرش می‌بافد و در مجموع سالانه بیش از ۷۰۰ مترمربع فرش در این روستا بافته می‌شود.

به گفته وی؛ در صورت رونق بازار صادرات، بافندگان خوبی داریم، در حالی‌که امروز به دلیل کساد شدن بازار فرش دستباف، تولید کم شده است.

معاون اتحادیه فرشبافان ملایر ادامه داد: برای رونق بازار فرش کسب، رنگ‌های بازار پسند همچون رنگ سورمه‌ای، بژ و مسی به فرش‌های دستباف این روستا اضافه کردیم و نیاز است تسهیلاتی برای خرید فرش دستباف در اختیار خریداران قرار گیرد تا فرش دستباف راحت‌تر به فروش برسد.

خالقی همچنین عرضه فرش دستباف این شهرستان در نمایشگاه‌های مبلمان منبت ملایر را از دیگر برنامه‌های پیش‌رو برشمرد و تاکید کرد: نقش فرش چهارچنگ کسب یک سفره صبحانه است و از یک سینی تشکیل شده که دارای یک خورشید و گل‌های مختلف از جمله گل قوری و سماور است.

۹۰ درصد بانوان روستای کسب بافنده‌اند

دهیار روستای کسب نیز گفت: این روستا هزار و ۳۰۰ نفر جمعیت دارد و اغلب به شغل دامداری مشغول هستند و ۹۰ درصد بانوان نیز فرش می‌بافند و بزرگترین روستا در زمینه تولید شیر خام و گوشت استان همدان است.

«علی قربانی» با بیان اینکه قدمت بافت قالی چهارچنگ روستای کسب به دوران اشکانیان باز می‌گردد، افزود: فرش‌های بافته شده توسط زنان روستا نمادی از فرهنگ و هنر مردم کسب است و با توجه به ملی شدن این هنر، امسال اولین جشنواره فرش ملی روستای کسب را با هدف معرفی این هنر، آشنایی مردم با فرش دستباف کسب و بازاریابی برای این فرش‌ها برگزار شد.

به گزارش ایرنا؛ نخستین جشنواره فرش ملی روستای «کِسب» و «ننج» به عنوان یکی از جشنواره‌های پاییزی شهرستان ملایر برگزار شد و شامل برنامه‌های مختلفی همچون اجرای موسیقی سنتی توسط گروه سپیدار، برنامه طنز «حسن رمضانی» از مجریان شبکه استانی، کارگاه بافت زنده فرش چهارچنگ و نمایش انواع فرش و خامه و بازارچه محصولات محلی بود و از فعالان فرش این روستا تجلیل شد.