پیوند جنگل و زندگی در کهگیلویه و بویراحمد

به گزارش ایرنا،در جنگل های کهگیلویه و بویراحمد به عنوان بخشی از طبیعت زاگرس بیش از ۵۰ گونه درختی و درختچه ای وجود دارد که درخت بلوط به عنوان گونه غالب آن محسوب می شود و مردمان این سرزمین غنی از میراث طبیعی همه چیزشان را از غذای خود تا خوراک دامشان را با میوه های جنگلی گره زده اند .

کهگیلویه وبویراحمد ۸۷۰ هزار هکتار عرصه پوشیده از درختان بلوط، بادام، بن،کلخنگ، زالزالک و سایر گونه های جنگلی دارد که شمار زیادی از مردمان این سرزمین چهار فصل برای برداشت این محصولات به دل طبیعت می روند.

بسیاری از ساکنان دامنه کوه های دنا،خامی، سفید، سیاه و سایر ارتفاعات زاگرس در کهگیلویه وبویراحمد این روزها به جنگل ها می روند و بر سفره طبیعت می نشینند و برای خود درآمدی کسب می کنند اما برداشت میوه های جنگلی در این بخش از زاگرس زیبا به جوامع محلی محدود نمی شود و شماری از خانواده های مرفه هم از این میوه های خوشمزه برداشت می کنند.

اگرچه افراد کم بضاعت بیشترین استفاده را از میوه های جنگلی در کهگیلویه و بویراحمد را می برند اما شماری از افراد مرفه هم برداشت میوه های جنگلی را به عنوان سرگرمی خوشمزه تلقی کرده و به میزان کم به جمع آوری این میوه ها مبادرت می کنند.

استفاده مردمان کهگیلویه و بویراحمد از میوه های جنگلی به برداشت خام محدود نمی شود و ساکنان سختکوش این دیار نسبت به فراوری این گنجینه های خدادادی و کسب درآمد از طریق آن اقدام می کنند.

به عنوان مثال پاییز هر سال بازار تهیه مغز بنه یا همان پسته کوهی در مناطق مختلف کهگیلویه و بویراحمد به ویژه روستای مارین در گچساران گرم است.

مردان این روستا برای چیدن دانه های بنه به دل کوه زده و از درختان دانه های کوچک این میوه جنگلی را می چینند،بانوان مارینی نیز ابتدا دانه های کوچک میوه های جنگلی را بر روی پارچه تمیزی پهن کرده و بعد از خشک شدن آن را در هاون چوبی یا سنگی ( در زیان محلی، سِرکو) می‌ریزند و می‌کوبند و سپس بنه ها را الک کرده ،شسته و سپس آن را درون دیگ می‌ریزند و به مدت ۲ ساعت می‌پزند تا مغز سبز رنگ آن سیاه و پخته شود.

در مرحله بعد دوباره بنه‌ها را درون هاون (سِرکو) می‌کوبند و بعد از کوبیدن آنان را می‌شویند تا پوست آن کنده شود و باز به مدت یک ساعت زیر آفتاب قرار می دهند و سپس بنه‌ها را درون تابه بزرگ و با حرارت بو می‌دهند و این کار به صورت دستی و به وسیله سنگ‌های صاف انجام می‌شود که جذابیت زیادی برای جذب گردشگران دارد.

اهالی خوش ذوق مارین و برخی از روستاهای کهگیلویه و بویراحمد پس از این مراحل مغز و پوسته‌های بنه که با هم مخلوط شده با دست یا الک جدا می‌کنند و مغز بنه آماده می‌شود و در مرحله آخر به مغزها مقداری آب و نمک اضافه می‌کنند و در یخچال می‌گذارند و بعد از سرد و مزه‌دار شدن این آجیل خوشمزه آماده خوردن می شود.

روستای مارین که درفاصله ۳۶ کیلومتری شمال شهر گرمسیری دوگنبدان مرکز شهرستان گچساران واقع شده با قرار داشتن در کنار راه تاریخی شوش به تخت جمشید و بیشاپور (در دوره هخامنشیان) از روستاهای باستانی کشورمان محسوب می شود.

شماری از مردمان روستاهای نیمدور و فتح از توابع شهرستان باشت در دامنه های کوه خامی هم میوه جنگلی کلخنگ را پس از برداشت و خشک کردن برای درست کردن نان کلخنگی بکار می برند یا با آن آجیل محلی استفاده می کنند.

آجیل محلی مردم کهگیلویه و بویراحمد از گندم برشتوک،کنجد بو داده، مغز گردو، کلخنگ، مویز، انجیر و خرمای خشک درست می شود،این آجیل در بین مردم به گندم برشته مشهور است.

شمار دیگری از ساکنان نزدیک جنگل های کهگیلویه و بویراحمد با استفاده از بلوط نان محلی خاصی تولید می کنند و گروهی از دامداران این خطه هم میوه های بلوط را به عنوان خوراک دام استفاده می کنند.

خلاصه مردمان ساکن این بخش از زاگرس برای بهره برداری از میوه های جنگلی از روش های مختلفی استفاده می کنند.

سفره غنی جنگل در فصول تابستان و پاییز

رییس اداره جنگل کل منایع طبیعی و آبخیزداری کهگیلیویه و بویراحمد می گوید که برداشت میوه جنگلی استان تابستان هر سال آغاز می شود و تا اواخر پاییز ادامه دارد.

جواد رحیمیان تاکید کرد: برداشت بادام از جنگل های کهگیلویه وبویراحمد تابستان امسال انجام شده است.

وی بیان کرد: اکنون برخی بهره برداران در حال برداشت میوه های جنگلی مانند زالزالک و بنه هستند.

رحیمیان خاطرنشان کرد: برداشت محصولات پرطرفداری مانند بلوط و کلخنگ هم در ماه های آبان و آذرماه انجام می گیرد.

وی خاطرنشان کرد: برداشت بیشتر از سه کیلوگرم میوه جنگلی در استان تجاری محسوب می شود و خلاف قانون است.

برداشت بی رویه تهدیدی برای جنگل های کهگیلویه و بویراحمد

هرچند جمع آوری میوه های جنگلی و به ویژه استفاده از این نعمت خدادادی برای درست کردن غذاهای محلی سنتی دیرینه است اما ادامه این رویه با افزایش جمعیت و برداشت بی رویه گنجینه های خدادادی جنگل ها را تهدید می کند که برای رفع این مشکل باید چاره ای عاجل اندیشیده شود.

کارشناسان منابع طبیعی کهگیلویه وبویراحمد کاشت بذر میوه های جنگلی را راهکار برای استفاده و در عین حال حفظ این گونه های ارزشمند مطرح می کنند.

این صاحب نظران اعتقاد دارند با فرهنگ سازی وآگاهی بخشی درخصوص خطراتی که در آینده درختان جنگلی را تهدید می کند باید بهره برداران را متقاعد کرد تا به ازای هر سه کیلوگرم برداشت یک کیلوگرم بذر بکارند.