مدرسه شاد، راهبردی برای تربیت آینده سازان خلاق

به گزارش ایرنا، در یکی از پیش دبستانی های بروجرد، کودکان با شور و اشتیاق در حیاط مدرسه به صف ایستاده اند و لباس فرم را بر تن دارند، لباسی که هنوز برخی به آن عادت ندارند و این را می توان از مقنعه هایی که در دست دارند مشاهده کرد که با راهنمایی مدیر و معلمان مدرسه مقنعه را می پوشند تا رعایت نظم، انظباط و مقررات را تمرین کنند.

با اینکه مدت زمان زیادی از آغاز مدارس نمی‌گذرد اما همچنان برخی بچه ها را والدین تا پیش دبستانی همراهی می کنند در یکی از برنامه های این پیش دبستانی که به طور قطع با هدف ایجاد فضایی شاد برای بچه ها اجرا شد، مدیر بادکنک هایی به دست کودکان پیش دبستانی می‌دهد تا هر کسی بیشتر از بقیه بادکنک را باد کرد، به عنوان برنده معرفی شود، فضایی سرشار از رقابت آن هم برای کودکانی که روزهای آغازین تجربه فضایی رسمی در شکل و شمایل مدرسه قرار دارند و مهربانی بیشتری را لازم دارند، تا با محیط جدید انس بگیرند.

هنوز پدران و مادران همان بچه ها، حیاط پیش دبستانی را احتمالا از نگرانی ترک نکرده اند! گویی مسابقه ای در سطح و سطوح آنچنانی است که اینچنین مادران و پدران نگران برنده نشدن فرزندانشان شده اند، که خود هم به تکاپو افتاده تا بادکنک ها را به کمک کودکانشان باد کنند تا نکند کودک سرخورده یا برنده نشود یا به اصطلاح یک مادر نباید کودک اش کم بیاورد و خود مصمم و جدی و چابک در حال بادکنک باد کردن است.!

مادر دیگری که او هم البته نگران کودک مضطربش شده که با چشمانی مرطوب شده از اشک نمی داند دوری از خانه و تجربه ورود به پیش دبستانی را مدیریت کند یا در این فضای رقابتی جا نماند به آرامی کنار فرزندش ایستاده است اما می گوید: من حتما باید به این مدیر یاداوری کنم که چه ضرورتی دارد این کودکان معصوم را در همان روزهای اول اینچنین در فضای رقابت و ترس و نگرانی از برنده نشدن! قرار بدهید.

بعد از اینکه مدیر با افتخار دست فرد پیروز را بالا می برد و از بقیه هم می خواهد تشویقش کنند و جایزه ای به او می دهد کودکی دیگر در حالی که از صف جدا شده و به دیوار مدرسه تکیه داده گریه کنان می‌گوید که من نتوانستم، برنده شوم!

مسابقه ای که از نظر زمانی چند دقیقه بیشتر طول نکشید ولی برای همیشه در ذهن کودک باقی می ماند و صرافت و تکاپوی ناخواسته مادارن و پدران هم این فضا را نه تنها تلطیف نمی کند، که مضطرب تر هم می کند.

پیش دبستانی و دبستان و به همین ترتیب اولویت سایر مقاطع نیز راهی برای ساختن انسان هایی خودباور و خلاق است تا به آن باور پذیرفته شده که آینده سازان هر جامعه هستند، را بتوانند به درستی محقق کنند.

در فضایی دیگر دانش آموزان کلاس اول پس از برپایی جشن روز آغاز مدرسه قرار است وارد کلاس شوند، برخی دقیق تا پشت در مدرسه گام های مرددی داشتند و به کمک والدین به داخل هدایت شدند، اینها همان هایی هستند که دل نازکی دارند و کمترین ناملایمتی در آن فضا می تواند بغض آنها را باز کند و باز هم این نقش مهر معلم و مدرسه است که می تواند به جای تداوم این حس شکننده و ترس حزن حس مفید و شاد بودن را به دانش آموز منتقل کند.

دانش آموزان به صف می ایستند تا آیین های متداول و مرسوم را به جا بیاورند همخوانی آنها با سرود ملی خود به تنهایی نمایی استوار از اراده شان را برای ساختن آینده ای روشن را ترسیم می کند، صلابتی که آن همه تردید و حزن در ورود به مدرسه را از یاد و خاطر غمگین ترین دانش آموز هم می برد.

ضرورت شادی و سلامت در مدارس که مانع از دلتنگی و وابستگی کودکان دلبسته به خانه می شود و همان آغازی برای رشد و استقلال و اعتماد به نفس کودک می شود.

براساس نظر کارشناسان و روانشناسان تربیتی مدرسه و در راس آن معلمان در شادکامی دانش آموزان دارای نقش مهمی هستند، معلم با صحبت و توجه خود به دانش‌آموزان، آنها را در مسیر صحیح هدایت می‌کند و شادی آنان را دو چندان می‌کند.

فضای شاد، زمینه ای برای تربیت دانش آموزانی خلاق و با نشاط

کارشناس امور تربیتی در این خصوص با تاکید بر ضرورت و اهمیت مسایلی همچون شادی و نشاط در کنار سایر نیازهای زیستی و ارتباطی در جامعه می گوید: این نیاز در کودکان و دانش آموزان و در مدارس از اهمیت بیشتری برخوردار است مدرسه ای که نتواند فضای شادی برای کودکان فراهم کند مانع شکوفایی و خلاقیت دانش آموز می شود و دانش آموزانی غمگین و افسرده تحویل جامعه می دهد.

زینب جعفری گفت: در فضای شاد و به عبارتی در مدرسه ای شاد ذهن و فکر دانش آموز پویاتر می شود و باید بر این نکته تاکید شود که رشد و ترقی جامعه وابسته به میزان شادی و آرامش آن جامعه است و این حس خودباوری و نشاط باید در مدارس ایجاد شود.

وی یاداور شد: به همان نسبت تقویت رقابت ناسالم، مقایسه کردن، حسادت و کینه در مدرسه مانع از رسیدن به اهداف متعالی همچون تربیت دانش آموزانی خلاق می شود.

کارشناس امور تربیتی با اشاره به اینکه شادی و ایجاد فضای پرنشاط می تواند ابعاد مختلفی داشته باشد، بیان کرد: به کار بردن رنگ و نشاط ظاهری در مدارس یکی از این ابعاد است که باید مورد توجه باشد، اما همه آن نیست، شادی معنوی و سلامت روان هم باید مورد توجه باشد.

کارشناسان حوزه اجتماعی بر این باورند که دانش ‌آموزان مهم ‌ترین رکن نظام آموزش و پرورش هر جامعه هستند. با توجه به اینکه ایجاد نشاط و شادابی یکی از موثرترین راه ها برای افزایش بهداشت روانی در جامعه است، مدرسه به عنوان یک نهاد می تواند با به وجود آوردن زمینه ها و برنامه هایی باعث هر چه شاداب کردن جامعه شود، برای دست یابی به تحقق آرمان های مربوط به شاداب سازی مدارس باید تحولات جدی در نگرش مدیران و برخی مسوولان ایجاد کرد.

جذابیت های ظاهری مدارس در کنار جذابیت های رفتاری معلمان و مدیران مدارس

جامعه شناس و پژوهشگر اجتماعی در این خصوص می گوید: همزمان با فرارسیدن مهرماه و آغاز سال تحصیلی معمولا با نوعی ناخوشایندی بچه ها از رفتن به مدرسه مواجه هستیم، به نظر می رسد یکی از دلایل کاهش استقبال بچه ها را می‌توان در جذابیت نداشتن محیط مدارس و کمبود شادی و تفریح و فراغت در مدارس و وجود رقبای جدی مثل رسانه و فضای مجازی دانست که مدارس امروز ما نمی توانند با چنین رقبایی رقابت کنند.

پروین زمانی با بیان اینکه ناشاد بودن بچه ها را می توان از روی ناخوشایندی آنها از رفتن به مدرسه، کم تحرک بودن در مدرسه، غیبت کردن دانش آموزان و بالارفتن میزان آسیب های اجتماعی در بین آنها بررسی کرد، افزود: توجه به این مسئله ضرورت دارد، وضعیت شادی بچه ها هم در محیط فیزیکی مدرسه، نوع برخورد معلمان با دانش اموزان، در نوع محتوای درسی و میزان فعالیت های آنها و فضای فراغتی و تفریحی دانش آموزان قابل بررسی است.

این جامعه شناس بیان کرد: محیط فیزیکی مدارس با توجه به خصوصی شدن و یا غیر دولتی شدن مدارس و یا استفاده از ساختمان های نامتناسب با کاربری آموزشی و یا فرسوده بودن مدارس و نبود امکانات و تجهیزات آموزشی به روز و شیک، جذابیت خود را برای بچه ها از دست داده اند و این محیط فرسوده روی شادی و نشاط بچه ها بسیار تاثیر گذار است.

زمانی ادامه داد: علاوه بر این کاهش فضای سرانه آموزشی مدارس نیز باعث شده که دانش آموزانی که در سنین کودکی و نوجوانی باید جنب و جوش بیشتری داشته باشند کمتر انرژی و هیجان خود را در مدرسه بروز می دهند و این مسئله نه فقط در شادی آنها موثر است بلکه به افزایش چاقی و دیگر آسیب ها در کودکان و نوجوانان منجر می شود.

چالش های تربیتی نسل آینده و بی تاثیری رویکردهای نصیحت گونه

این پژوهشگر اجتماعی با بیان اینکه نوع برخورد معلمان و سیستم آموزشی مدرسه ها با بچه ها قابل بررسی است، گفت: روشن است که کودکان و نوجوانان امروزی و به عبارتی نسل آینده در سایه شبکه های مجازی و فضای اینترنت بزرگ شده اند بنابراین سطح توقع و نوع مواجهه انها با مسائل متفاوت است.

زمانی افزود: این نسل آگاهی ها و شناخت خود را از منابع مختلفی دریافت می کند بنابراین برای معلم، ناظم، مدیر و حتی پدر و مادر، دیگر آن اقتدار و دانایی را قایل نیست و سیستم آموزشی و خانواده نمی توانند صرفا با تحکم و یا با نصیحت و توصیه اخلاقی چنین نسلی را تربیت کنند.

وی ادامه داد: تربیت کردن این نسل نیاز به داشتن دانش و زبان جدید و آشنایی با مهارت های ارتباطی و تکنولوژی های جدید است، طبعا معلمی که از این روش بی بهره است ناچار می‌شود با تحکم و نصیحت با این نسل صحبت کند که این روش باعث دلزدگی دانش آموز از محیط مدرسه می شود.

این جامعه شناس بیان کرد: علاوه بر این باید به نامناسب بودن شیوه های جذب معلمان در سال‌های اخیر اشاره کرد که این معلمان معمولا فارغ التحصیل دانشگاه‌های فرهنگیان نبوده و کسانی به عنوان معلم استخدام شده اند که بعضا در سنین بالا بوده و یا از آگاهی و توان مهارتی و دانشی لازم برای تدریس و تربیت دانش اموزان برخوردار نیستند و این موضوع در دلزدگی دانش اموزان از محیط مدرسه بسیار موثر بوده است.

زمانی یادآور شد: نوع محتوای درسی و تعداد زیاد کتاب ها و حجم آنها نیز یکی از مشکلاتی است که باعث دلزدگی و ناشاد بودن بچه ها در مدرسه شده که ضرورت دارد، با نگاهی تخصصی و فارغ از تعصب محتواهای اموزشی بررسی شود و محتوا باید جذاب و تعداد کتب درسی نیز مورد بازبینی قرار گیرد.

وی با اشاره به کمبود فعالیت شادی بخش و سرگرم کننده و فراغتی در مدارس ادامه داد: مدارس ما فاقد امکانات و تجهیزات ورزشی و فراغتی بوده که برای سرگرم کردن و ایجاد محیطی با هیجان و شاد برای بچه ها است و در برخی موارد مشاهده شده که در بعضی مدارس به خصوص مدارس روستایی امکانات ورزشی مناسب و کافی نیز وجود ندارد.

این جامعه شناس افزود: در مدارس ما کمتر به بازی و فعالیت های جمعی توجه می شود در صورتی که اگر این فعالیت های جمعی و مشارکتی در مدرسه بیشتر شود هم به شاد بودن بچه ها کمک خواهد کرد و هم به آنها احساس سرزندگی بیشتری می دهد و به تقویت روحیه دوستی و همکاری و رقابت سالم بین انها کمک می‌کند.

به گزارش ایرنا، محیط مدرسه به عنوان یکی از مهمترین عوامل تشکیل دهنده رفتار افراد می‌تواند سهم قابل توجهی در ایجاد شادی در افراد و تسری آن به جامعه داشته باشد و لازم است برای توام کردن این زمان با شادی بیشتر، این موضوع مورد توجه قرار بگیرد.

همچنین برای تحقق این مهم پیشنهاد می‌شود لباس‌های فرم مدرسه به رنگ شاد انتخاب و به نظافت کلاس‌ها و مدرسه‌ها توجه شود، دیوارهای کلاس‌ها و مدرسه‌ها با رنگ شاد تزیین، آزمایشگاه مدرسه تجهیز، به فضای سبز مدرسه توجه، جشن‌ها و مراسم صبحگاهی به طور مرتب برگزار شود.

معلمان و مدیران با دانش‌آموزان رفتار دوستانه و همراه با محبت داشته باشند، همچنین معلم در تدریس خود از روش‌های فعال مانند بازی، نمایش و کار گروهی استفاده کنند تا دانش‌آموزان با علاقه به یادگیری موضوعات بپردازند و از یادگیری دروس لذت ببرند.