راهکارهای بهره‌برداری تندتر از سد نرماب گلستان

سمانه ابراهیمی روز شنبه در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار کرد: سد در دست ساخت نرماب به عنوان بزرگ‌ترین سد گلستان بر روی رودخانه نرماب واقع شده و آب ۲ رودخانه چهل چای و خرمارود به مخزن آن متصل می‌شود.

وی افزود: این سد از نوع خاکی همگن به ارتفاع ۶۰ متر، عرض تاج سد ۱۰ متر و طول تاج ۸۰۷ متر و دارای مخزنی به حجم ۱۲۵ میلیون مترمکعب آب و قابلیت تنظیم حدود ۱۸۰ میلیون مترمکعب آب در سال است.

این استادیار دانشگاه تاکید کرد: سد نرماب به عنوان یکی از پروژه‌های کلیدی در تامین آب و مدیریت منابع آبی در گلستان اهمیت ویژه‌ای دارد و با توجه به تغییرات اقلیمی و افزایش نیاز به آب در بخش‌های کشاورزی و شرب، تاخیر در بهره‌برداری از آن می‌تواند پیامدهای جدی بر امنیت آبی منطقه داشته باشد.

ابراهیمی گفت: کار ساخت این سد سال ۱۳۹۰ بر روی سه رودخانه نرماب، چهل‌چای و خرمارود در مینودشت آغاز شد و قرار بود در پنج سال به بهره‌برداری برسد اما به دلیل تامین نشدن کامل اعتبارات و انجام نشدن جابجایی کامل روستاهای واقع در پایین دست سد هنوز به بهره‌برداری نرسیده است.

وی افزود: با احداث این سد چند مساله اساسی حل و فصل خواهد شد که از جمله آن تامین آب شرب شهرستان‌های گنبدکاووس، مینودشت، گالیکش، کلاله، آزادشهر و ۱۳۰ روستای مرزی تا شهرستان مراوه‌تپه و همچنین آب مورد نیاز کشاورزی زمین‌های ۱۸ هزار هکتاری منطقه و افزایش فراورده‌های کشاورزی، کنترل و پیشگیری از سیلاب‌، کاهش فرونشست زمین در نتیجه کاهش برداشت از منابع آب زیرزمینی، تولید برق آبی، افزایش ظرفیت گردشگری به دلیل قرار گرفتن در منطقه کریدور گردشگری تهران- مشهد، اشتغالزایی در منطقه و توسعه مناطق روستایی و شهری به دلیل فراهم کردن زیرساخت‌های آبیاری و آب شهری است.

این استادیار رشته عمران بیان کرد: دیرکرد در پروژه‌های بزرگی مانند سد نرماب مینودشت می‌تواند تبعات و ضررهای قابل توجهی به همراه داشته باشد که از جنبه‌های اقتصادی، مالی، اجتماعی و زیست‌محیطی بروز می‌کنند.

ابراهیمی گفت: درنگ در اجرای پروژه می‌تواند منجر به افزایش هزینه‌های ساخت و نگهداری شود و همچنین هزینه‌های اضافی ناشی از نوسانات قیمت مصالح و دستمزدها در طول زمان، بار مالی بیشتری بر دوش پروژه می‌گذارد و می‌تواند منجر به عدم بهره‌برداری به موقع از امکانات و منابع آبی شود که تاثیر منفی بر رشد اقتصادی منطقه خواهد داشت.

وی عدم درآمدزایی از طریق فروش آب یا برق که تاثیر مستقیم بر بازگشت سرمایه دارد، آسیب‌های زیست‌محیطی و عدم مدیریت صحیح منابع آبی و در نهایت بحران‌های آبی و آسیب به اکوسیستم‌های محلی را از دیگر نتایج منفی تاخیر در اجرای این پروژه برشمرد.

این استادیار رشته عمران گفت: دولت می‌تواند به عنوان یکی از منابع اصلی تامین منابع مالی این پروژه عمل کند و تخصیص بودجه‌های مناسب از سوی دولت و سازمان‌های مرتبط برای تکمیل پروژه بر روند اجرای آن سرعت می‌بخشد و جذب سرمایه‌گذاری از بخش خصوصی نیز یک راهکار موثر برای تامین منابع مالی است که شامل همکاری با شرکت‌های ساختمانی، بانک‌ها یا سرمایه‌گذاران خصوصی می‌شود.

وی استفاده از مدل‌های PPP (شراکت عمومی- خصوصی) برای کاهش بار مالی بر دولت و افزایش کارایی، استفاده از تسهیلات بانکی برای تامین مالی پروژه، تاکید بر تاثیرات مثبت پروژه بر محیط زیست که می‌تواند منجر به جذب حمایت‌های مالی شود و تعیین تعرفه‌های مناسب برای مصرف آب که بتواند هزینه‌های نگهداری و بهره‌برداری را تامین کند را از دیگر راهکارهای موثر دانست و اظهار کرد: در صورت تولید برق از سد، می‌توان درآمدزایی از طریق فروش برق را نیز مدنظر قرار داد.

ابراهیمی تاکید کرد: با استفاده از ترکیب این راهکارها و هماهنگی موثر بین نهادها و ارگان‌های مرتبط می‌توان به تامین منابع مالی لازم برای اجرای این پروژه بزرگ اقدام کرد.

به گزارش ایرنا، ساخت سد نرماب چهل چای مینودشت از سال ۱۳۹۰ با اعتبار اولیه سه هزار ۷۳۰ میلیارد ریال در قالب ۸۵ درصد فاینانس داخلی و سهم قرارگاه سازندگی خاتم‌ الانبیا و ۱۵ درصد سهم دولت بر روی رودخانه «نرماب» این شهرستان آغاز شد و قرار بود تا سال ۱۳۹۷ به بهره‌برداری برسد اما به سبب تخصیص نیافتن اعتبار مورد نیاز هم اکنون تنها بدنه اصلی آن پایان یافته است.

همچنین قرار است بخشی از آب ۲ رودخانه «چهل چای» مینودشت و «خرمالو» آزادشهر هم هر کدام تا سقف سالانه ۵۰ میلیون متر مکعب با حفر تونل‌هایی به مخزن سد نرماب منتقل شود که هم اکنون فقط سد انحرافی و تونل انتقال آب چهل چای احداث شده و ساخت سد انحرافی و تونل انتقال آب خرمالو باقی مانده است.

این سد که از نوع خاکی همگن به ارتفاع ۶۰ متر، عرض تاج سد ۱۰ متر و طول تاج ۸۰۷ متر یکی از طرح‌های مهم عمرانی و زیربنایی گلستان به شمار می‌رود، ظرفیت ذخیره ۱۲۵ میلیون مترمکعب آب و قابلیت تنظیم حدود ۱۸۰ میلیون مترمکعب آب را در سال دارد و علاوه بر تامین آب آشامیدنی پایدار افزون بر ۵۵۰ هزار نفر جمعیت شرق استان، تامین بخشی از آب صنایع و آب ۱۸ هزار هکتار زمین‌های کشاورزی منطقه، کنترل و ذخیره سیلاب‌های فصلی، تقویت سفره‌ آب زیرزمینی، تولید برق آبی و توسعه گردشگری را برعهده خواهد داشت.