فصل نو دیپلماسی و اقتصاد در نخستین حضور رسمی ایران در اجلاس سران بریکس

کاظم جلالی روز دوشنبه در آستانه این اجلاس که اول تا سوم آبان‌ در کازان روسیه برگزار می‌شود، در گفت و گو با ایرنا افزود: با عضویت در بریکس،‌ هم فرصت بسیار خوبی برای جمهوری اسلامی ایران پدید آمد و هم عضویت ایران برای بریکس، یک فرصت تلقی می‌شود.
وی تصریح کرد:‌ سالیانی است که نظام سلطه بین‌المللی بر این طبل می‌نوازد که جمهوری اسلامی ایران باید منزوی شود، آنها تلاش‌های زیادی هم در این مسیر داشته‌اند اما به دلایل بسیار زیادی، ایران اسلامی انزوا پذیر نیست.
سفیر ایران در روسیه، از عضویت کشورمان در سازوکارهای همکاری بین‌المللی و منطقه‌ای همچون سازمان همکاری شانگهای، گروه بریکس و امضای قرارداد تجارت آزاد با اتحادیه اقتصادی اوراسیا طی سال‌های اخیر به عنوان فرصت‌هایی برای تقویت مناسبات کشورمان در جهان یاد کرد.

عضویت ایران، فرصتی برای بریکس
جلالی در ادامه گفت:‌ عضویت ایران در گروه بریکس، فرصت خوبی برای این گروه محسوب می‌شود، چرا که این گروه از ابتدا با ساختار قدرت جهانی،‌ تقابل جدی داشته است و از این رو، شایسته‌ترین کشور برای پیوستن به این اتحاد، کشور ما بود.
وی یادآور شد:‌ گزاره مبنایی در شکل‌گیری گروه بریکس این بود که ساختار قدرت بین‌المللی پاسخگوی نیازهای امروز بشر نیست و تحولات دنیا گویای آن است که ساختار کنونی قدرت، غیرعادلانه است.
سفیر ایران در روسیه گفت:‌ ناتوانی شورای امنیت سازمان ملل متحد از توقف کشتار مردم غزه و لبنان توسط رژیم صهیونیستی گویای آن است که برخی در جهان به دنبال حاکمیت یکجانبه هستند و ساختار قدرت را به نفع خود شکل‌ داده‌اند.

اهمیت اجلاس سران بریکس از منظر اقتصادی
جلالی در بخش دیگری از سخنان خود، جنبه اقتصادی اجلاس سران بریکس را نیز حائز اهمیت خواند و گفت:‌ این گروه، مجموعه‌ای از کشورهایی را شامل می‌شود که بیشترین مصرف و بیشترین تولید انرژی را در جهان دارند.
وی ادامه داد: کشورهایی مانند ایران، روسیه و عربستان سعودی به عنوان بزرگترین تولیدکنندگان انرژی و در کنار آن،‌ چین و هند، از مصرف‌کنندگان عمده انرژی در جهان هستند.
این دیپلمات ایرانی گفت:‌ کشورهای بریکس که سهم قابل توجهی از جمعیت جهان را به خود اختصاص داده‌اند، با همگرایی بیشتر در اجلاس سران،‌ می‌توانند در زمینه تسهیل روابط اقتصادی بین کشورهای عضو این گروه تصمیمات مؤثری اتخاذ کنند.

اولین‌های اجلاس کازان برای ایران
سفیر ایران در روسیه یادآور شد:‌ در اجلاس سران بریکس در کازان، برای نخستین‌بار رئیس جمهوری اسلامی ایران به عنوان عضو رسمی شرکت می‌کند که نکته مهمی در راستای توسعه همکاری‌های چندجانبه کشورمان محسوب می‌شود.
وی ادامه داد: از طرف دیگر، این سفر، نخستین سفر دکتر پزشکیان به روسیه و فرصتی برای توسعه مناسبات دوجانبه محسوب می‌شود.
جلالی گفت:‌ دیدار آتی دکتر مسعود پزشکیان و ولادیمیر پوتین، دومین ملاقات حضوری رؤسای جمهور ایران و روسیه پس از گفت‌وگوهای تلفنی متعدد خواهد بود که این دیدار می‌تواند، توسعه مناسبات دوجانبه را شتاب بیشتری دهد.
وی با اشاره به اینکه روزهای چهارشنبه و پنجشنبه (دوم و سوم آبان) به ترتیب اجلاس سران بریکس و اجلاس بریکس پلاس (نشست مشترک کشورهای عضو بریکس با کشورهای دوست) برگزار خواهد شد، گفت: با توجه به اینکه رهبران شمار زیادی از کشورهای جهان در کازان حضور خواهند داشت، ملاقات‌های متعددی برای رئیس‌جمهوری اسلامی ایران در حاشیه این اجلاس در حال هماهنگی است.

کشور روسیه به عنوان رئیس دوره ای گروه بریکس در سال ۲۰۲۴ حدود ۲۵۰ رویداد را در این چارچوب برنامه ریزی کرده است. مهمترین رویداد، اجلاس سران گروه بریکس است که اول تا سوم آبان ۱۴۰۳ در کازان روسیه برگزار می‌شود.
جمهوری اسلامی ایران که از ابتدای سال ۲۰۲۴ به گروه بریکس پیوسته است، برای نخستین بار به عنوان عضو و به صورت رسمی در اجلاس سران این گروه شرکت می‌کند.

بنا بر اعلام مدیر کل روابط عمومی دفتر رئیس جمهور، دکتر مسعود پزشکیان رئیس‌جمهور سه‌شنبه یکم آبان ۱۴۰۳ به منظور شرکت و سخنرانی در شانزدهمین اجلاس سران بریکس و بریکس پلاس عازم روسیه می‌شود.
حبیب الله عباسی افزود: رئیس‌جمهور علاوه بر سخنرانی در نشست اصلی سران بریکس، دیدارهایی دوجانبه با برخی از روسای جمهور حاضر در این اجلاس از جمله «ولادیمیر پوتین» رئیس‌جمهور روسیه و «شی‌ جین پینگ» رئیس‌جمهور چین خواهد داشت.
عباسی تاکید کرد: پزشکیان همچنین قرار است در برخی نشست‌های دیگر این اجلاس سخنرانی کند.

درباره بریکس
گروه اقتصادهای نوظهور سال ۲۰۰۶ میلادی، در حاشیه شصت و یکمین اجلاس مجمع عمومی سازمان ملل متحد در نیویورک پایه‌گذاری شد. در آن زمان، وزیران امور خارجه روسیه، برزیل و چین و وزیر دفاع هند یک نشست ویژه جداگانه برای توافق بر سر توسعه همکاری های متنوع در یک چارچوب چهارجانبه را بررسی کردند.
نخستین اجلاس سران این گروه در سال ۲۰۰۹ میلادی در یکاترینبورگ روسیه برگزار شد که آنها در بیانیه مشترک نهایی، توافق کردند که گفت‌وگوها و همکاری‌های منسجم، فعال، عمل‌گرا، باز و شفاف را نه تنها به نفع کشورهای در حال توسعه و بازارهای نوظهور، بلکه برای ایجاد نظم جهانی هماهنگ که صلح پایدار و مشترک را تضمین می‌کند، توسعه دهند.
در آن زمان، از این گروه، به عنوان بریک (BRIC) (متشکل از حروف نخست اسامی کشورهای برزیل، روسیه، هند و چین) یاد شد.
با پیوستن جمهوری آفریقای جنوبی در سال ۲۰۱۱، حرف س - "S" – (ابتدای نام South Africa ) به "بریک" اضافه شد.
در اجلاس سران بریکس در آفریقای جنوبی در تابستان ۱۴۰۲، سیریل رامافوزا رئیس جمهور این کشور اعلام کرد که اعضای این گروه (متشکل از برزیل، روسیه، هند، چین و آفریقای جنوبی) تصمیم گرفته اند از آرژانتین، مصر، اتیوپی، ایران، عربستان سعودی و امارات برای عضویت کامل بریکس دعوت کنند.
رئیس‌جمهوری جدید آرژانتین پس از آن اعلام کرد که کشورش به این گروه نمی‌پیوندد. سرگئی ریابکوف معاون وزیر امور خارجه روسیه که کشورش ریاست دوره‌ای گروه بریکس را برعهده دارد، در پاسخ به پرسشی در این باره گفت: ما دعوت از آرژانتین را لغو نمی کنیم، این دعوت باقی می ماند. خواهیم دید که توسعه بیشتر بریکس چگونه پیش می رود و همکاران آرژانتینی ما درباره این موضوع چه نتیجه گیری خواهند کرد.
در میان اعضای جدید، مشارکت عربستان سعودی در رویدادهای بریکس کمرنگ بوده است. به گفته کنستانتین کاساچف سناتور ارشد شورای فدراسیون روسیه، ریاض همچنان در حال بررسی مشارکت در گروه بریکس است.

دستیار رئیس‌جمهور روسیه در امور سیاست خارجی پیش از این با اشاره به اجلاس سران گروه بریکس در کازان گفت: مسکو به موضع خود در زمینه گسترش گروه بریکس در چارچوب کشورهای شریک (و نه اعضای جدید) پایبند است و این موضوع در دستور اجلاس آتی سران قرار دارد.
یوری اوشاکوف در نشستی خبری افزود: ما معتقد هستیم که فرمول کشور شریک در شرایط کنونی، بسیار مناسب است.
سرگئی لاوروف وزیر امور خارجه روسیه، پیشتر با اشاره به درخواست بیش از ۳۰ کشور برای عضویت یا همکاری نزدیک با گروه بریکس اعلام کرده بود که در نشست وزرای خارجه کشورهای عضو این گروه، تصمیم گرفته شد پذیرش اعضای جدید این گروه متوقف شود.
به گفته سرگئی ریابکوف معاون وزیر امور خارجه فدراسیون روسیه، بریکس اکنون در حال توسعه معیارهایی برای یک دسته جدید - کشورهای شریک - است. انتظار می‌رود که چنین معیارهایی به همراه فهرستی از کشورهایی که می‌توانند به آنها تبدیل شوند، برای تصویب توسط رهبران بریکس در اجلاس کازان در ماه اکتبر ۲۰۲۴ ارائه شود.