به گزارش ایرنا، تاریخ همواره سرنخ‌هایی را برای شناخت و درک بهتر آنچه امروز اتفاق می‌افتد در اختیارمان قرار می‌دهد. پیچ و خم‌های مسیر تاریخ با اتفاق‌های ریز و درشت در گذر زمان تغییر یافته و هر رخداد به نوعی در رقم زدن وضعیت ژئوپلیتیک حال حاضر تاثیرگذار بوده است. آسیا و اقیانوسیه که سهم قابل توجهی از وسعت این کره خاکی را به خود اختصاص داده، همانند دیگر نقاط دنیا تحولات مهم و تاثیرگذاری را از سر گذرانده است.
در این گزارش سعی داریم تا با شرحی از چندین رویداد تاریخی در بازه زمانی ۲۶ اکتبر تا اول نوامبر/ ۵ تا ۱۱ آبان (هفته جاری)، سرنخ‌هایی را از چگونگی شکل‌گیری سیاست‌ها و جغرافیای امروز منطقه آسیا و اقیانوسیه در اختیار مخاطب قرار دهیم.
سالگرد ترور ایندیرا گاندی همزمان با اقدام‌های تلافی‌جویانه سیک‌ها
ایندیرا گاندی، تنها نخست‌وزیر زن هند روز ۳۱ اکتبر ۱۹۸۴ (۹ آبان ۱۳۶۳) در محل سکونتش در جنوب دهلی نو توسط محافظان سیک خود به قتل رسید. این ترور که در سراسر جهان مورد انتقاد قرار گرفت، یک اقدام تلافی‌جویانه از سوی جدایی طلبان سیک در پاسخ به عملیات چهار ماه قبل «ستاره آبی» بود که بین یکم تا هشتم ژوئن ۱۹۸۴ (۱۱ تا ۲۰ خرداد ۱۳۶۳) انجام شد.
این عملیات برای خارج کردن جدایی‌طلبان سیک به رهبری جرنایل سینگ بیندران‌والا (Jarnail Singh Bhindranwale) از ساختمان‌های معبد طلایی انجام شد و به دستور ایندیرا گاندی نخست وزیر وقت هند و با مشورت مستشاران انگلیسی شکل گرفت.
در جریان این عملیات نیروهای دولتی هند به این معبد در شهر «آمریتسر» در ایالت پنجاب یورش بردند، این معبد یکی از مقدس‌ترین اماکن مورد احترام جامعه سیک است. در این عملیات دست کم ۴۰۰ تن کشته شدند.
ایالت پنجاب در سال‌های ۱۹۸۱ تا ۱۹۹۲ شاهد درگیری‌های خشونت‌باری میان جدایی‌طلبان سیک و ارتش هند بود. بعد از استعمارزدایی از هند در دهه چهارم قرن بیستم که به تقسیم امپراتوری سابق منجر شد، یک‌پارچه‌سازی جامعه هند بر اساس معیار مذهبی صورت گرفت.
امروز نیز دولت هند به ریاست نارندرا مودی درگیری‌هایی با جامعه سیک دارد. جدایی‌طلبان کشمیری که تشکیل کشور «خالستان» را با اکثریت سیک خواستارند، در روزهایی که به نام بنیان‌گذار این آیین، گورو نانک یا بابا نانک جشن گرفته می‌شود، تصمیم به انتقام‌جویی از دولت هند به دلیل چهلمین سال «عملیات ستاره آبی» گرفته‌اند. گورپاتوانت سینگ پانون، جدایی‌طلب خالستانی ساکن کانادا به شهروندان هندی هشدار داد که از یکم تا نوزدهم نوامبر (۱۱ تا ۲۹ آبان) از پروازهای ایر ایندیا، هواپیمایی ملی هند استفاده نکنند.
وی این تهدید را به عنوان انتقام جویی برای آنچه «چهلمین سالگرد نسل‌کشی سیک‌ها» در هند می‌خواند، مهم دانست. پانون رئیس گروه موسوم به «سیک‌ها برای عدالت» (SFJ) است که از احتمال حمله به پروازهای ایر ایندیا خبر می‌دهد. وی سال گذشته نیز تهدید مشابهی را مطرح کرد و گفت: کاری می‌کند نام فرودگاه بین‌المللی ایندیرا گاندی عوض شود.
پایان سیاست تک فرزندی در چین
روز ۲۹ اکتبر سال ۲۰۱۵ (۷ آبان ۱۳۹۴) چین سیاست تک فرزندی خود را که نزدیک به بیش از سه دهه سایه بر این کشور انداخته بود، کنار گذاشت و برای اولین بار از زمان وضع چنین قوانین سختگیرانه تنظیم خانواده، به همه زوج‌ها اجازه داد که ۲ فرزند داشته باشند.
این تصمیم پس از یک نشست چهار روزه حزب کمونیست در پکن که در آن رهبران ارشد درباره اصلاحات مالی و چگونگی حفظ رشد جمعیت بحث کردند، گرفته شد. این حزب در بیانیه‌ای اعلام کرد: چین به طور کامل سیاستی را اجرا خواهد کرد که به هر زوج اجازه می‌دهد تا ۲ فرزند داشته و پاسخی فعال به جمعیت سالخورده باشند. تغییر سیاست با هدف ایجاد توازن در توسعه جمعیت و مقابله با چالش پیری جمعیت است.
چندین ماه پیش از اتخاذ این تصمیم، این گمانه‌زنی وجود داشت که پکن در حال آماده شدن برای کنار گذاشتن قانونی است که در سال ۱۹۸۰ به دلیل ترس از انفجار جمعیت ارائه شد. سالگرد کنار گذاشتن سیاست تک فرزندی در چین در هفته جاری، همزمان با سالگرد اعلام جمعیت بیش از یک میلیارد نفری در چین در تاریخ ۲۷ اکتبر ۱۹۸۲ (۵ آبان ۱۳۶۱) است. بر اساس آمارهای سرشماری در آن زمان، جمعیت چین برای اولین بار از مرز یک میلیارد گذشت درحالیکه حدود سه دهه پیش از آن میزان جمعیت نصف بوده است.
از سال ۲۰۱۳، قوانین سختگیرانه تنظیم خانواده چین به تدریج آسان‌تر شد و از آن زمان به خانواده‌های اقلیت قومی و زوج‌های روستایی که فرزند اولشان دختر بود، اجازه داده می‌شد بیش از یک فرزند داشته باشند. به تازگی جمعیت‌شناسان چینی با پیش‌بینی‌های هشدار دهنده مبنی بر اینکه نرخ تولد ممکن است حتی به زیر یک درصد نیز برسد، از تشدید بحران جمعیتی در این کشور خبر می‌دهند. آنها هشدار داده‌اند که در آینده نزدیک به ازای هر نوزاد متولد شده در چین، ۶ مرگ ثبت خواهد شد؛ روندی که می‌تواند بحران جمعیتی این کشور را به شدت تشدید کند.
گزارش اخیر موسسه تحقیقات جمعیتی ایوو حاکی از این است که نرخ باروری چین در سال ۲۰۲۲ به ۱.۰۹ کاهش یافت و بسیاری از کارشناسان معتقدند که این نرخ حتی در سال گذشته به زیر یک درصد رسید. این در حالی است که نرخ جایگزینی جمعیت ۲.۱ فرزند به ازای هر زن است که برای ثابت ماندن جمعیت یک کشور ضروری عنوان می‌شود. همچنین به تازگی گزارش شده است که هزاران مهد کودک در چین به علت بحران نرخ تولد در این کشور تعطیل شدند.
روی کار آمدن عسکر آقایف در قرقیزستان
عسکر آقایف در تاریخ ۲۷ اکتبر ۱۹۹۰ (۵ آبان ۱۳۶۹) به عنوان نخستین رئیس‌جمهوری سوسیالیستی شوروی قرقیزستان انتخاب شد. پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی نیز او به کار خود به عنوان رئیس‌جمهوری قرقیزستان ادامه داد. او ۲ بار دیگر در ۲۴ دسامبر ۱۹۹۵ (۳ دی ۱۳۷۴) و ۲۹ اکتبر ۲۰۰۰ (۸ آبان ۱۳۷۹)، در میان اتهام زنی‌ها مبنی بر تقلب انتخابات، پیروز شد.
آقایف در ابتدا به عنوان یک رهبر طرفدار اقتصاد لیبرال دست راستی تلقی می‌شد. او در مصاحبه‌ای در سال ۱۹۹۱ اظهار داشت: اگرچه من یک کمونیست هستم، نگرش اساسی من نسبت به مالکیت خصوصی مطلوب است. من معتقدم که انقلاب در حوزه اقتصاد توسط کارل مارکس انجام نشد، بلکه توسط آدام اسمیت انجام شد.
در سال ۱۹۹۳ تحلیلگران سیاسی آقایف را یک «فیزیکدان دموکرات» می‌دانستند. او به طور فعال خصوصی سازی زمین و سایر دارایی‌های اقتصادی را ترویج می‌کرد و در مقایسه با دولت‌های دیگر کشورهای آسیای مرکزی، یک رژیم نسبتا لیبرال را اداره می‌کرد.
در اکتبر ۱۹۹۱، او بوریس بیرشتاین رئیس «گروه سیبکو» (Seabeco Group) شبکه‌ای بین المللی از شرکت‌هایی که به طور رسمی نفت، طلا، الماس و مواد شیمیایی را معامله می‌کردند، به عنوان رئیس کمیته کشور برای بازسازی و توسعه و همچنین نماینده تجاری کشور منصوب و تضمین کرد که شعبه قرقیزستان سیبکو بدون مالیات فعالیت خواهد کرد.
مجلس سفلی پارلمان در سال ۲۰۰۳ به او مصونیت مادام العمر از تعقیب قضایی اعطا کرد چرا که یک کمیسیون درحال تحقیق و بررسی اموال متعلق به عسکر آقایف و خانواده‌اش بود. هرچند آقایف در تاریخ ۲۴ مارس ۲۰۰۵ (۴ فروردین ۱۳۸۴) در نتیجه تظاهرات و ناآرامی‌های موسوم به انقلاب گل لاله یا انقلاب اول قرقیزستان از قدرت کنار رفت. آقایف مرداد ماه سال ۱۳۹۲ در گفت‌وگو با روزنامه «روس رپورتاژ» فاش کرد که چون پایگاه نظامی در اختیار آمریکا قرار نداده است واشنگتن او را با انقلاب رنگی برکنار کرد.
وی در این خصوص خاطر نشان کرد: قرقیزستان در سال ۲۰۰۵ رو به پیشرفت بود اما آمریکایی‌ها انقلاب رنگی به راه انداختند و این موضوع را حتی از من نیز مخفی نکردند. آمریکا در رابطه با پایگاه «ماناس» اعلام کرده بود «ما تا هر زمان که بخواهیم ماناس را در اختیار خواهیم داشت.» آمریکایی‌ها ابتدا برای یک سال این پایگاه را می‌خواستند و هدف آنها نیز مبارزه با تروریسم بین المللی در افغانستان عنوان شده بود.
نظر شما