به گزارش خبرنگار ایرنا، احیای روستاها و ماندگاری روستانشینان در مناطق روستایی فارس هر هفته در قالب پروژه‌ها و طرح‌های مختلفی دنبال می‌شود و متولیان عرصه محرومیت‌زدایی معتقدند این رویکرد باید با به سرانجام رسیدن پروژه‌های محرومیت‌زدایی و مجهز شدن روستاها به زیرساخت‌ها و امکانات شهری مورد نیاز برای زندگی محقق و مانع از مهاجرت روستاییان به شهر و افزایش حاشیه‌نشینی شود.
در حال حاضر بهسازی و آسفالت راه روستاها، توسعه زیرساخت‌ها و اجرای طرح‌های مسکن و بهداشت از مهمترین رویکردهایی است که با هدف احیا و توسعه روستایی در نقاط مختلف استان در حال اجراست.
اگرچه ساخت مجتمع‌های تجاری و تکمیل زیرساخت‌های نواحی صنعتی در جوار مناطق روستایی با هدف ایجاد اشتغال پایدار می‌تواند کمک شایانی به جلوگیری از مهاجرت روستاییان به شهر کند اما اینکه این نوع رویکردها تا چه اندازه موجبات احیا و حفظ بافت روستاها را فراهم کرده پرسشی است که جای بررسی‌های میدانی و پژوهشی بیشتری دارد.
از دیگر رویکردهایی که در استان فارس با هدف ماندگاری روستاها دنبال می‌شود اجرای طرح هادی روستاهاست؛ طرح هادی روستایی طرحی است که به عنوان نقشه راه برای گسترش و توسعه روستاها تهیه می‌شود، طرحی که افزون بر اصلاح و ساماندهی بافت موجود، نحوه استفاده از اراضی روستایی جهت ایجاد عملکردهای مسکونی، تجاری، زراعی، تولیدی و تأسیساتی را تعیین می‌کند.
اما یکی از رویکردهای منحصربه‌فرد بنیاد مسکن در هفته گذشته که به منظور عدم مهاجرت روستاییان به شهر دنبال شد اجرای طرح‌های تجاری بود؛ در حقیقت بنیاد مسکن با اجرای این طرح‌ها درصدد است شرایط را برای تأمین معیشت و ایجاد درآمد روستاییان فراهم کند و بر همین اساس توسعه طرح‌های تجاری در روستاها را با رویکرد معیشت پایدار روستایی به عنوان یک هدف اصلی در مناطق مختلف استان دنبال می‌کند؛ از آخرین مناطقی که مورد توجه متولیان محرومیت‌زدایی برای ساخت واحدهای تجاری قرار گرفت روستای بیدشهر بود.
مدیر بنیاد مسکن شهرستان اوز هفته گذشته از آغاز بکار عملیات اجرایی پروژه تجاری ۱۲ واحدی این روستا خبر داد و گفت که این طرح در روستای بید شهر از توابع شهرستان اوز با زیربنای هزار مترمربع اجرا می‌شود.
افزون بر تلاش مسئولان در این عرصه متولیان صنعتی استان هم اقداماتی را با هدف توسعه روستایی در اولویت قرار داده‌اند؛ چندی پیش بود که مدیرعامل شرکت شهرک‌های صنعتی فارس در بازدید از چند شهرک صنعتی که در پیرامون روستاها راه‌اندازی شده‌اند اعلام کرد که یکی از رویکردهای برنامه هفتم توسعه، جلوگیری از مهاجرت به شهر و توسعه روستاهاست چراکه تأمین زیرساخت‌ها در این مناطق و همچنین فعال شدن واحدهای صنعتی و تولیدی، عامل ایجاد اشتغال در مناطق روستایی خواهد بود و این ایجاد اشتغال افزون بر درآمدزایی سبب حفظ روستاها و در نهایت توسعه در مناطق روستایی می‌شود.
اگرچه ساخت مجتمع‌های تجاری و تکمیل زیرساخت‌های نواحی صنعتی در جوار مناطق مستعد روستایی با هدف ایجاد اشتغال پایدار می‌تواند کمک شایانی به جلوگیری از مهاجرت روستاییان به شهر کند و زمینه‌ساز درآمدزایی پایدار برای اهالی روستا و ایجاد انگیزه جهت ماندگاری آنها در این مناطق شود اما اینکه این نوع رویکردها تا چه اندازه موجبات احیا و حفظ بافت روستاها را فراهم کرده پرسشی است که جای بررسی‌های میدانی و پژوهشی بیشتری دارد.
متولیان امور صنعتی و عمرانی استان فارس در حالی رویکرد ساخت مجتمع‌های تجاری و راه‌اندازی شهرک‌ها و نواحی صنعتی در مناطق همجوار با روستاها را به منظور کاهش مهاجرت روستاییان به شهر دنبال می‌کنند که برخی صاحب‌نظران و کارشناسان معتقدند تلاش برای حفظ و احیای زندگی روستایی باید با هدف رونق گرفتن درآمدزایی روستاییان به شیوه سنتی یعنی کسب درآمد از طریق کشاورزی و دامداری به منظور افزایش امنیت غذایی استان انجام شود نه ایجاد صنعت و مجتمع‌های مدرن شهری چراکه این اقدام ممکن است به بافت زندگی روستایی و آب و هوای این مناطق آسیب بسیاری وارد کند.
فعالان حوزه روستایی می‌گویند رویکرد صنعتی شدن روستاها در شرایطی دنبال می‌شود که گسترش صنعت در شهرها نیز سالهاست به عنوان یک معضل شناخته شده چراکه این اقدام تاکنون آلایندگی‌های بسیاری را برای شهرنشینان به همراه داشته و زندگی آنها را با مشکلات عدیده‌ای به ویژه از نظر سلامتی مواجه کرده است.
این مسایل در سال‌های اخیر حتی مسیر کوچ شهرنشینان را به خارج از شهر هموار کرده و علاقه آنها را به زندگی در مناطق روستایی افزایش داده؛ این روزها شهرنشینان برای دوری از آلایندگی‌های شهری برای یک روز هم که شده به خارج از شهر پناه می‌برند و این مسئله به گسترش یافتن باغ شهری‌ها هم منجر شده است.
چرا باید مسیری را که در طی سال‌های گذشته موجب بروز مشکلات عدیده در شهرها شده برای توسعه روستاها نیز پیش گرفت؟
بدون شک رویکرد ماندگاری و احیای روستاها باید با اولویت قرار دادن حفظ سبک و شیوه زندگی روستانشینان دنبال شود و به رونق گرفتن زندگی روستایی از طریق پرداختن روستاییان به دامداری و کشاورزی کمک کند چراکه روستاها با حفظ اصالت و جایگاه‌شان نقش بسزایی در امنیت غذایی استان و کشور ایفا می‌کنند.
این روزها حتی ساخت مسکن در مناطق روستایی هم با بهره‌گیری از شیوه ساخت و ساز در شهرها و بکارگیری از مصالح غیربومی رواج یافته؛ این در حالیست که این نوع ساخت و ساز موجبات تخریب هویت و اصالت معماری روستاها را فراهم می‌کند و باعث وارد شدن خدشه به سیمای یکپارچه و منظر زیبای روستا می‌شود.
ناسازگاری مصالح جدید با شرایط اقلیمی روستا و عدم‌هماهنگی این مصالح با بافت طبیعی و محیط پیرامون روستا می‌تواند ظرفیت‌های گردشگری طبیعی را نیز از این مناطق بگیرد.
لذا بهتر است ساختمان‌های روستایی نواحی گوناگون استان با بهره‌برداری هوشمندانه اهالی از مواد و مصالح در دسترس احداث شوند و در نوسازی و مقاوم‌سازی واحدهای روستایی، روستا بافت خود را از دست ندهد و ظاهر شهری نداشته باشد.
در مناطق روستایی باید از مصالح موجود مانند سنگ و چوب و مصالح در دسترس مردم با توجه به نیازهای منطقه در کار ساخت و سازها استفاده شود تا افزون بر حفظ بافت روستا زمینه گردشگری طبیعی در این مناطق هم مهیا شود.
بافت کالبدی روستاهای فارس بایستی ضمن برخورداری از ارزش‌های معماری همانند سادگی و بی پیرایگی، دارای الگوهای بصری و زیبایی شناختی، انطباق با محیط طبیعی، هماهنگی با عملکرد زیستی و معیشتی، استفاده از مصالح بوم آورد و دانش بومی باشد.
بنابراین رعایت معماری ویژه و حفظ بافت سنتی روستاها در کنار مقاوم‌سازی و کاهش آسیب‌ها در حوادث می‌بایست بیش از پیش به عنوان یک اولویت در دستور کار متولیان در عرصه‌های مختلف قرار بگیرد.
طبق آخرین سرشماری جمعیت روستایی فارس، حدود یک میلیون و ۴۵۰ هزار نفر یعنی معادل ۳۰ درصد جمعیت استان و تعداد روستاهای دارای سکنه این استان نیز افزون بر چهار هزار روستا هستند.
این روزها حتی ساخت مسکن در مناطق روستایی هم با بهره‌گیری از شیوه ساخت و ساز در شهرها و بکارگیری از مصالح غیربومی رواج یافته؛ این در حالیست که این نوع ساخت و ساز موجبات تخریب هویت و اصالت معماری روستاها را فراهم می‌کند و باعث وارد شدن خدشه به سیمای یکپارچه و منظر زیبای روستا می‌شود.
برآوردها حاکی از آن است که در صورت بی‌توجهی به این مناطق در دهههای آتی، جمعیت روستایی روند کاهش نسبی و مطلق خود را ادامه خواهد داد و وضعیت نگران کنندهتری را تجربه خواهد کرد؛ لذا ضرورت دارد اقدامات محرومیت‌زدایی و توسعه روستایی با هدفمندی و شتاب بیشتری تعریف و اجرایی شود و این اقدامات در هر منطقه با شناخت کامل و انجام مطالعات و پژوهش‌های میدانی در آن منطقه در دستورکار باشد و میزان رضایت روستاییان از انجام پروژه‌های محرومیت‌زدایی هم به صورت مستمر مورد بررسی قرار بگیرد.
در برنامه‌ها باید اولویت با اقدامات از نوع توسعه‌ای باشد و مانع از تبدیل شدن روستاها از تولید کننده به مصرف‌کننده شود؛ می‌توان گفت اقدامات عمرانی، خدماتی و رفاهی از کارآمدی لازم برخوردار نیستند و حتی ممکن است این نوع اقدامات منجر به تسهیل مهاجرت از روستاها و مناطق شهری کوچک شوند.
به طور کلی آسفالت معابر، ساخت مجتمع‌های تجاری و مسکونی به شیوه شهری و راه‌اندازی شهرک‌ها و نواحی صنعتی در پیرامون روستاها نباید به زندگی روستانشینان خدشه‌ای وارد کند، این نوع تصمیمات باید با حساسیت‌های بالا و نگاه پژوهشی و همچنین با برنامه‌ریزی علمی و منسجمی به مرحله اجرا برسند و در این مسیر پرسشگری و بهره‌گیری از نظرات و پیشنهادات کارشناسان، دانشگاهیان و پژوهشگران نیز از اهمیت بسیاری برخوردار است.
نظر شما