عطیه و نحله قدسی

عطیه و نحله قدسی! هر وقت وارد خانه می‌شود او را سخت مشغول کار در خانه و در حال رسیدگی به بچه های خردسالش می بیند! سخت خسته است، از نظافت خانه، آماده کردن غذا و شستشو و نگهداری بچه ها و تهیه آب و پخت نان! چیزی نمی گوید و چیزی درخواست نمی کند اما چهره و تن رنجور او گواه این خستگی از کارهای زیاد و سخت است.

کسی هم کنارش نیست تا به او کمک کند. خود نیز تمام وقت در خدمت پدرش برای رسیدگی با امور مردم و یا در میدان رزم و جهاد است! دوست دارد کمکی به همسر جوانش بکند و کمی از رنج و خستگی مفرط و اشتغال زیاد در کار خانه‌اش بکاهد.

به او پیشنهاد می کند که خدمت پدر برود و درخواست خدمت کاری برای کار در منزل نماید. به خانه پدر می رود، اما حضور جمعی در کنار پدر مانع از طرح درخواستش می شود و به خانه بر می گردد.

پدر از نگاه و نحوه ورود دخترش فهمید که درخواست و سخنی داشته و نگفت! صبح روز بعد قبل از هر کاری به دیدنش می رود، و جویای مطلب ناگفته اش می‌شود، ولی شرم و حیا از پدر مانع طرحش می شود. ‌

علی که خستگی و سختی زیاد کارهای متعدد منزل بر همسرش برایش نگران کننده و آزار دهنده است، لب به سخن می‌گشاید.

شیخ صدوق واقعه را چنین گزارش کرده‌اند: فردا صبح زود پیامبر به خانه ما آمد. آن حضرت سلام کرد. جواب دادیم و گفتیم: علیکم‌ السلام یا رسول الله! بفرمائید. آن حضرت آمد نشست و فرمود: دخترم فاطمه! دیروز چه کار داشتی که نزد من آمدی؟ فاطمه شرم کرد که جواب بگوید.

من جواب دادم و گفتم: آنقدر آب آورده که بند مشک در بدن او اثر کرده، آن قدر آسیاب‌ دستی چرخانده که دست‌هایش تاول زده، آن‌قدر خانه را جارو زده که لباس‌هایش تیره گردیده و آن‌قدر آتش زیر دیگ روشن کرده که لباس‌هایش سیاه گردیده است، من به او گفتم که کاش نزد پدرت می‌رفتی و خادمی درخواست می‌کردی. پیامبر فرمود: آیا نمی‌خواهید چیزی به شما یاد بدهم که از خادم بهتر است!؟ هنگامی که می‌خواهید بخوابید، ۳۴ بار «الله اکبر»، ۳۳ بار «الحمدللّه» و ۳۳ بار «سبحان الله» بگوئید. فاطمه گفت: از خدا و پیامبر خدا راضی شدم. [۱]

پیامبر خدا هم در صدد تقدیر و تکریم دردانه اش است که چنان دل به خانه و خانواده سپرده و بدان اهتمام والا دارد و هم امتیاز و مواهبی از امر دنیا و موقعیت خود که مردم سخت در رنج و عسرت هستند، برای نزدیکانش هزینه نکند.

با مهربانی به دو عزیزش این نحله ای که عطیه ای قدسی بوده را عطا کرد. نحله یعنی هدیه ای که در برابر آن وجه و عوض مالی درخواست نمی شود. اگر چه این تعلیم خاص به حضرت زهرا بوده است اما همانند هدیه ملکی حضرت که فدک بوده و محرومان از آن منتفع بودند، از این عطیه ملکوتی نیز همه اهل ایمان منتفع و مستفیض اند.

امام باقر علیه السلام درباره تسبیح حضرت فاطمه سلام الله علیها می‌فرماید: «خداوند متعال با هیچ ستایشی، بالاتر از تسبیحات فاطمه زهرا سلام الله علیها عبادت نشده است و اگر چیزی افضل از آن وجود داشت، رسول خدا صلی الله علیه آن را به فاطمه سلام الله علیها اعطاء می‌کرد» همچنین امام صادق علیه‌السلام فرمودند: ما به بچه های خود تسبیحات حضرت زهرا را مانند نماز تعلیم می دهیم. و در حدیثی دیگر این ذکر را باعث دوری شیطان معرفی فرمودند و گفتند که در برابر این صد ذکر خداوند هزار حسنه و پاداش در ترازوی عملشان محاسبه می‌کند.

روشن است که ذکر و یاد خداوند از مهم ترین پیوند آدمی با عالم ملکوت و عالم فرا ماده است و عامل مهم در وصول به مراتب والای معنوی است البته آن هنگام که با تذکر قلبی همراه شود و یاد هیچ کس و هیچ چیز با آن آمیخته و در کنارش قرار نگیرد.

چنان‌ چه امام خمینی (ره) بیان داشته اند: عبد سالک باید در تسبیح و تحمید و تهلیل و تکبیر که روح معارفند حال تبتل و تضرع و انقطاع را در قلب تحصیل کند و به کثرت مداومت باطن قلب را صورت ذکر دهد و حقیقت ذکر را در باطن قلب متمکن سازد تا قلب متلبس به لباس ذکر شود و لباس خویش که لباس بُعد است از تن بیرون آورد.

پس قلب الهی حقانی شود و حقیقت و روح انّ الله اشتری من المؤمنین انفسهم در آن متحقق گردد. از معصوم علیه السلام توصیه شده است که بعد ذکر این صد کلمه یک بار کلمه شریف " لااله‌الاالله" گفته شود.

چنان‌ چه در روایت آمده که از عناصر اصلی دیانت چهار کلمه تکبیر و تهلیل و حمد و تسبیح است. و این چهار کلمه اصلی از عناصر دین، تمثل ملکوتی آن عرش و بیت المعمور است که چهار ضلع دارند و کعبه است که چهار دیوار دارد.

(بحار الانوار ج۵۵ ص۵) به دلیل اهمیت این عطیه الهی است که صاحبان فضیلت و معرفت و علمای بزرگ برای آن آدابی را بیان کرده و توصیه نموده‌اند: ۱-تسبیحات حضرت زهرا علیها السلام بعد از نماز مستحب است؛ چه نماز واجب و چه نماز مستحب، ولی در نماز واجب خصوصا در نماز صبح مستحب مؤکد است.

۲- مستحب است ذکر تسبیحات حضرت زهرا علیها السلام با تسبیح تربت امام حسین علیه السلام باشد.

۳- حضرت آیه الله جوادی آملی حفظه الله نیز توصیه می فرماید: ۱- این ذکر را در کمال آرامش و تأمین روحی انجام دهید. ۲- بدون تسبیح از کنار سجاده برنخیزید.

۳-این ذکر را با سرعت انجام ندهید.

۴- قبل از این که پاهایتان را حرکت بدهید و از حالت نمازگزار خارج شوید، این ذکر را انجام بدهید. از طرفی ذکر و یاد ولی نعمت که از بزرگترین تفضلات الهی بر بندگان است از ذکر نعمت بالاتر است. تسبیحات حضرت زهرا علیها السلام ذکر ولی نعمت است که فرموده‌اند: یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اذْکُرُوا اللَّهَ ذِکْرًا کَثِیرًا چنانچه ذکر نعمت‌ خداوند را نیز سفارش نموده‌اند: اذْکُرُوا نِعْمَتِیَ الَّتِی أَنْعَمْتُ عَلَیْکُمْ. اما اهل حکمت و معنا ذکر حق و ولی نعمت را بر ذکر نعمت برتر و آن را عطیه الهی و افضل دانسته‌اند.

اَلسَّلامُ عَلَیک یا بِنْتَ خَیرِ الْبَرِّیةِ، اَلسَّلامُ عَلَیک یا سِیدَةَنِسآءِ الْعالَمینَ اَلسَّلامُ عَلَیک یا زَوْجَةَ وَلِیِّ اللَّهِ، وَخَیرِالْخَلْقِ بَعْدَ رَسُولِ اللَّهِ. اَلسَّلامُ‌ عَلَیک یا اُمَّ الْحَسَنِ وَالْحُسَینِ. اَلسَّلامُ‌ عَلَیک اَیتُهَا الصِّدّیقَةُ الشَّهیدَةُ. اَلسَّلامُ عَلَیک اَیتُهَا الرَّضِیةُ الْمَرْضِیةُ. ◇حمید احمدی [۱]. من لا یحضره الفقیه، ج۱، ص ۲۱۱، ح ۳۲. این حدیث به صورت تقطیع شده در وسائل، ج ۴، ص ۱۰۲۶، ح ۲، باب ۱۱، ازابواب تعقیب آمده است. بحارالانوار، ج ۸۲، ص ۳۲۹ عین این حدیث را از علل الشرایع آورده است. ۲- امام خمینی(ره) تحریر الوسیله ج۱ ص۱۸۴ ۳- العروه‌الوثقی ج۱ص۷۰۱

* پژوهشگر مذهبی