شوری و فرسایش خاک، تهدیدی جدی برای کشاورزی اصفهان

به گزارش ایرنا، اهمیت خاک به‌عنوان زیرساخت اصلی کشاورزی به‌دلیل حفاظت از تنوع زیستی، میکرو ارگانیسم‌ها (جاندارانی که با چشم غیر مسلح دیده نمی‌شوند) و موجودات زنده موجود در آن است؛ مدیریت پایدار و بهبود کیفیت خاک به افزایش بازدهی کشاورزی، سلامت محیط زیست، مقابله با تهدیدهای ناشی از تغییرات اقلیمی، تقویت امنیت غذایی، تولید مواد غذایی کافی و سالم، کاهش تخریب خاک و حفظ آن برای نسل‌های آینده کمک بسیاری می‌کند.

استان اصفهان به‌عنوان یکی از پیشتازان کشاورزی کشور از حدود ۵۰۰ هزار هکتار اراضی کشاورزی برخوردار بوده اما کیفیت خاک آن با چالش‌های جدی روبه‌رو است؛ کارشناسان با اشاره به اهمیت حفظ کیفیت خاک و مدیریت منابع طبیعی، خواستار توجه ویژه به این مسائل برای جلوگیری از کاهش باروری(حاصلخیزی) خاک و مقابله با بحران‌های آینده در این خطه هستند.

چالش‌های خاک در اصفهان؛ شوری، فرسایش و فرونشست

یکی از پژوهشگران و عضو هیات علمی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان اصفهان با اشاره به اهمیت کیفیت خاک و تأثیر آن در کشاورزی و محیط زیست، گفت: توجه به کیفیت خاک با افزایش آگاهی درباره نقش حیاتی آن در زندگی انسان و زیست بوم فراهم می‌شود.

حمید ملاحسینی در گفت و گو با ایرنا با بیان اینکه ارزیابی کیفیت خاک در استان اصفهان با استفاده از آزمون‌های شیمیایی و فیزیکی انجام می‌شود، گفت: این آزمایش‌ها شامل اندازه‌گیری شوری، تعیین میزان اسیدی یا بازی بودن(pH)، عناصر غذایی، ماده آلی، ظرفیت نگهداری آب و آلودگی‌های شیمیایی است.

این محقق اصفهانی افزود: مشکلاتی چون فرسایش و تولید ریزگردها، فرونشست، شوری، کمبود ماده آلی و فقر عناصر غذایی خاک از چالش‌های جدی در این استان است که تهدیدی برای کشاورزی و محیط زیست محسوب می‌شود.

ملاحسینی به اقدامات انجام شده توسط مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان اصفهان اشاره کرد و گفت: معرفی ارقام زراعی محصولات راهبردی متحمل به تنش‌های محیطی، استفاده بهینه از نهاده‌های کشاورزی نظیر کود و سم، تغییر الگوی کشت به محصولات کم‌آب‌بر نظیر پسته، انار و بادام، تاکید بر استفاده از آبیاری نوین و به‌طور خلاصه آموزش و ترویج کشاورزی پایدار از جمله اقداماتی است که در راستای بهبود کیفیت خاک و مدیریت منابع آبی استان انجام شده است.

وی گفت: اگرچه مشکلات زیادی در حوزه خاک وجود دارد اما با همکاری متخصصان و کشاورزان می‌توان به سوی کشاورزی پایدار و حفاظت از منابع خاک حرکت کرد و تهدیدهای ناشی از تغییرات اقلیمی را کاهش داد.

تاثیر تغییرات اقلیمی بر کیفیت خاک اصفهان

یکی دیگر از اعضای هیات علمی بخش تحقیقات خاک و آب مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی اصفهان نیز گفت: کیفیت خاک در واقع ظرفیت آن برای پایدار نگهداشتن تولیدات گیاهی و حیوانی و حفظ یا افزایش کیفیت آب، هوا و خاک و حفظ سلامت انسان و محیط زندگی آنهاست و عواملی مانند مقدار ماده آلی، شوری، آهک و گچ بر آن اثرگذار است.

زهرا خان‌محمدی در گفت و گو با ایرنا افزود: مقادیر ماده آلی در خاک‌های سطحی در اصفهان متغیر است و در مناطق غربی و جنوبی استان به‌دلیل بارش بیشتر، مقادیر بالاتری از ماده آلی مشاهده می‌شود در حالی که مناطق شرقی و شمالی به‌دلیل کمبود بارش و افزایش دما از نظر ماده آلی فقیر هستند.

ماده آلی خاک به هر ماده‌ای گفته می‌شود که توسط موجودات زنده (گیاهی یا حیوانی) تولید و به خاک بازگردانده می شود و فرآیند تجزیه را طی می‌کند؛ این بخش یک از شاخص‌های مهم کیفیت خاک است.

این کارشناس بیان کرد: طبق پیش بینی مدل‌های اقلیمی، استان اصفهان به سمت اقلیم گرمتر و خشکتر حرکت خواهد کرد که این امر تهدیدهای جدی برای منابع خاک به‌همراه خواهد داشت.

اهمیت ماده آلی و شوری خاک در کیفیت کشاورزی اصفهان

دیگر پژوهشگر تحقیقات خاک و آب مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی اصفهان نیز درباره شور شدن خاک این استان گفت: این مشکل یکی از فرآیندهای مخرب خاک است که به‌ویژه در مناطق خشک و نیمه‌خشک مشاهده می‌شود زیرا تبخیر بیش از حد و تجمع نمک‌ها در خاک موجب افزایش شوری و کاهش باروری خاک در این مناطق خواهد شد.

فاطمه خیامیم به تأثیر اقلیم گرم و خشک بر خاک اشاره کرد و افزود: در مناطق با دمای بالاتر و بارش کمتر، شرایط برای تبخیر آب و افزایش شوری و گچ فراهم و باعث کاهش کیفیت خاک در این مناطق می‌شود.

کارشناسان بر این نکته تأکید کردند که حفظ و بهبود کیفیت خاک نیازمند توجه ویژه به مدیریت منابع طبیعی، استفاده از فناوری‌های نوین مانند سنجش از راه دور برای پایش کیفیت خاک و اجرای برنامه‌های آموزشی و ترویجی برای کشاورزان است؛ همچنین اجرای طرح‌هایی مانند خاک‌ورزی حفاظتی، رعایت الگوی کشت متناسب با شرایط اقلیمی و جلوگیری از تغییرات غیرمجاز در کاربری اراضی از جمله اقداماتی است که می‌تواند به حفظ خاک و بهبود کیفیت آن کمک کند.

به گزارش ایرنا، خاک یکی از مهم‌ترین اجزای طبیعت است که برای حفاظت از آن، اتحادیه جهانی علوم خاک پنجم دسامبر(مصادف با ۱۵ آذر) را روز جهانی خاک نامید؛ این روز فرصتی برای تاکید بر اهمیت خاک در حفظ زیست‌بوم‌ها، کشاورزی پایدار و امنیت غذایی است.

استان اصفهان یکی از پیشتازان صنعت کشاورزی کشور است؛ در این خطه با شرایط آب و هوایی متنوع، محصولات مختلفی مانند خرما، انار، پسته، بادام، گردو و محصولات دانه‌دار و هسته‌دار تولید می‌شود هرچند خشکسالی و کمبود منابع آبی در سال های اخیر بر این بخش تاثیر گذاشته و سبب کاهش سطح زیر کشت اراضی شده است.