اتحادیه اقتصادی اوراسیا؛ پنجره جدید تجارت ایران

به گزارش سیاست خارجی ایرنا، دیمیتری ولواچ معاون وزیر توسعه اقتصادی فدراسیون روسیه سه شنبه گذشته در سخنانی اعلام داشت: درخواست جمهوری اسلامی ایران برای عضویت ناظر در اتحادیه اقتصادی اوراسیا در نشست معاونان نخست‌وزیران این اتحادیه به تصویب رسید، تصمیمی که باید توسط سران این اتحادیه تأیید شود. اعطای وضعیت عضویت ناظر به ایران در اتحادیه اقتصادی اوراسیا دسامبر ۲۰۲۴ (دی‌ماه ۱۴۰۳) در شورای عالی این اتحادیه بررسی خواهد شد.

این مقام روس در این سخنان خود، پیش بینی کرد که اتحادیه اقتصادی اوراسیا در نشست آتی سران خود، مشارکت خود با جمهوری اسلامی ایران به عنوان شریک بسیار مهم خود به سطح عضو ناظر ارتقا خواهد داد.

عضویت ناظر ایران در این اتحادیه اقتصادی یکی از اصلی ترین دغدغه های نهادها و حوزه های مرتبط با تجارت و دیپلماسی اقتصادی در وزارت امورخارجه، وزارت صمت و دیگر ارکان دولتی در دولت های سیزدهم و چهاردهم بوده و هست.

دکتر مسعود پزشکیان پیش تر نیز ۱۲ آذرماه ۱۴۰۳ در دومین گفت و گوی تلویزیونی خود با مردم گفت: در آینده نزدیک به اجلاس اوراسیا می‌رویم و قرار است ایران را به عنوان عضو ناظر اعلام کنند که بتوانیم با کشورهای عضو این اتحادیه، تعاملات با تعرفه‌های پایین یا صفر داشته باشیم. این وضعیت یک بازاری را برای ما ایجاد می‌کند که تولیدکنندگان و تجار ما در این بازارها با تعرفه‌های پایین بتوانند حضور پیدا کنند.

تاریخچه و ساختار اتحادیه اقتصادی اوراسیا

اتحادیه اقتصادی اوراسیا (EAEU) یک سازمان منطقه‌ای بینا دولتی اقتصادی است که در سال ۲۰۱۵ با هدف تقویت همگرایی اقتصادی میان کشورهای عضو تأسیس شد. این اتحادیه شامل کشورهای روسیه، قزاقستان، بلاروس، ارمنستان و قرقیزستان است. اهداف اصلی آن حذف موانع تجاری، ایجاد یک بازار مشترک، و هماهنگی سیاست‌های اقتصادی و صنعتی است.

اتحادیه بر توسعه همکاری در حوزه‌های انرژی، حمل‌ونقل، کشاورزی و سرمایه‌گذاری متمرکز است و با کشورهای ثالث توافق‌نامه‌های تجاری امضا می‌کند.

اتحادیه همچنین به دنبال تقویت جایگاه خود در اقتصاد جهانی از طریق همکاری با کشورهای آسیایی، اروپایی و منطقه‌ای است.

این سازمان یک بازار مشترک برای بیش از ۱۸۰ میلیون نفر ایجاد کرده و به دنبال حذف موانع تجاری، تسهیل تجارت آزاد و هماهنگی در سیاست‌های گمرکی و مالی است و مهم ترین نهاد های این اتحادیه شورای عالی، کمیسیون اقتصادی اوراسیا، و دادگاه اوراسیا است.

ایران و اتحادیه اقتصادی اوراسیا

نگاهی به آمار سرویس مطبوعاتی اتحادیه درباره تجارت با ایران افق های روشن تجارت این اتحادیه با کشورمان را آشکار می سازد.

سرویس مطبوعاتی اتحادیه اقتصادی اوراسیا روز شنبه ۱۷ آذر ۱۴۰۳ در پاسخ به پرسش خبرنگار ایرنا در دفتر مسکو عنوان داشت: صادرات کالا از جمهوری اسلامی ایران به کشورهای عضو این اتحادیه در ۹ ماه نخست سال جاری میلادی (از ژانویه/دی ۱۴۰۲ تا سپتامبر/مهر۱۴۰۳) نسبت به سال قبل، ۹ درصد افزایش یافته است.

بنا بر اعلام این اتحادیه، سبزیجات، میوه‌ و آجیل، بیشترین حجم را در میان کالاهای صادراتی ایران به اتحادیه اقتصادی اوراسیا به خود داشته‌اند که این اقلام نسبت به آمار ۹ ماهه سال ۲۰۲۳، افزایش ۱۱ درصدی را در سبد صادراتی ایران به اوراسیا نشان می‌دهد. بیشترین حجم محصولات صادراتی این اتحادیه به ایران در ۹ ماه نخست ۲۰۲۴ به محصولات کشاورزی اختصاص دارد که این محصولات به تنهایی افزایش بیش از ۱۰ درصدی را نسبت به مدت مشابه سال قبل داشته‌اند.

وزیر تجارت اتحادیه اقتصادی اوراسیا نیز پیش تر در مهر ماه ۱۴۰۳ عنوان داشته بود: با توجه به ظرفیت‌ها، امکان رشد گردش تجاری بین این اتحادیه و جمهوری اسلامی ایران به ۱۲ میلیارد دلار در آینده نزدیک وجود دارد.

ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه نیز با استقبال از پیوستن ایران به اتحادیه اقتصادی اوراسیا، روز دوشنبه ۱۲ آذرماه ۱۴۰۳ در تماس تلفنی با مسعود پزشکیان همتای ایرانی خود به سطح بسیار خوب روابط دوجانبه مسکو و تهران اشاره کرد و افزود: در حال حاضر دستور کار ما برای ارتقای روابط دو کشور به سطوح عالیتر توافقنامه جامع همکاری تهران-مسکو است که برای برگزاری مراسم امضای آن در حال برنامه ریزی هستیم. همچنین اعلام عضویت ناظر ایران در اتحادیه اوراسیا گامی در نشست آتی این اتحادیه گام دیگری در جهت توسعه همکاری‌های ما خواهد بود.

پنجره جدید روبه جهان غیر غربی

عضویت ناظر ایران در اتحادیه اقتصادی اوراسیا، فرصتی تاریخی برای گسترش همکاری‌های تجاری و اقتصادی کشور فراهم می‌کند. این اتحادیه با بازار مشترک گسترده و ظرفیت‌های اقتصادی بالا، می‌تواند بستری برای تنوع‌بخشی به تجارت خارجی و تقویت صادرات غیرنفتی ایران باشد.

رشد حجم تبادلات و تعاملات سازنده با کشورهای عضو، نه تنها موجب بهبود اقتصادی می‌شود، بلکه جایگاه ایران را در معادلات منطقه‌ای و جهانی تقویت خواهد کرد. این گام می‌تواند آغازی برای توسعه پایدار روابط اقتصادی و سیاسی ایران با منطقه اوراسیا باشد.

پیوستن ایران به‌عنوان عضو ناظر اتحادیه اقتصادی اوراسیا، راهی نو برای گسترش تجارت و همکاری‌های منطقه‌ای باز می‌کند. این عضویت به معنای دسترسی به بازاری گسترده با تعرفه‌های پایین‌تر است که تولیدکنندگان و صادرکنندگان ایرانی را قادر می‌سازد حضور پررنگ‌تری در عرصه جهانی داشته باشند.

با توجه به افزایش صادرات و ظرفیت‌های رو به رشد تجاری میان ایران و این اتحادیه، این همکاری‌ها می‌تواند گامی مؤثر در جهت تقویت اقتصاد ملی، کاهش وابستگی به صادرات نفتی و بهبود جایگاه ایران در نظام اقتصادی بین‌المللی باشد.

پیوستن ایران به‌عنوان عضو ناظر اتحادیه اقتصادی اوراسیا نه تنها فرصتی برای گسترش تجارت و کاهش وابستگی به اقتصادهای غربی فراهم می‌کند، بلکه عنصر مهمی در تقویت اتحاد اقتصادی کشورهای غیرغربی محسوب می‌شود. این اتحادیه که با همکاری کشورهای آسیای مرکزی و شرقی شکل گرفته است، می‌تواند به‌عنوان بستری برای تقویت رویکرد چندجانبه‌گرایی عمل کند.

این گام، علاوه بر تحکیم جایگاه ایران در اقتصاد منطقه‌ای، به تقویت یک نظم نوین اقتصادی کمک می‌کند که بر پایه استقلال از بلوک‌های اقتصادی غربی استوار است.