تجویز مرگ، حاصل خود درمانی و مصرف بی رویه دارو

به گزارش ایرنا، اکنون که روزهای سرد سال با تحکم بیشتری خودنمایی و کم و بیش تعداد مبتلایان به سرما خوردگی و آنفلوآنزا نیز نسبت به دیگر ایام سال بیشتر شده است، برخی افراد با خوددرمانی و مراجعه به داروخانه ها اقدام به درمان خودسرانه و تهیه دارو می کنند.

در حالیکه افراد زیادی در یکی از داروخانه های شهر منتظر دریافت داروهای خود بودند، صدای عطسه و سرفه برخی بیماران نیز هراس سرایت ویروس را به دل دیگر حاضران می انداخت، اما اظهار نارضایتی مردی مسن در داروخانه نظر دیگران را بیشتر به خود جلب می کرد.

با ناراحتی کیسه داروهای خود را نگاه و با اظهار گلایه مندی از متصدی داروخانه بابت این همه معطلی با غرولند می گفت: تمام بعد از ظهر را در مطب پزشک سپری و با وجود اینکه بارها به پزشک تاکید کرده است، داروی بیشتری برایش تجویز شود تا زودتر خوب شود، اما حالا می بیند پزشک بدون توجه به تاکید بیمار داروهایی خلاف انتظار برای وی تجویز کرده است.

وی با نارضایتی از اینکه پزشکان توجهی به درد بیمار نداشته و باید داروی بیشتر برایش تجویز می شد، داروهای دیگری را از داروخانه درخواست می کرد تا روند بهبود را سریع تر سپری کند، گاهی هم فرزندش را که همراهیش کرده بود، مواخذه می کرد که چرا نتوانسته پزشک را نسبت به تجویز داروی بیشتر متقاعد کند.

در مراجعه به مراکز درمانی و داروخانه ها افرادی با این نوع نگاه مشاهده می شوند که با تمارض در شدت بیماری سعی در بزرگنمایی می کنند تا بلکه بتوانند پزشک را متقاعد به تجویز داروی بیشتر و حتی داروی مورد نظر خود نمایند.

متاسفانه فرهنگ استفاده خودسرانه و بی رویه از داروها به ویژه آنتی بیوتیک سلامت جامعه را نشانه گرفته است تا حدی که تاثیرگذاری داروها که ابزار درمان بیماران هستند، برعکس شده و اکنون مصرف بی رویه باعث مقاومت میکروب ها و باکتری ها نسبت به درمان شده است.

اصرار بیماران به تجویز داروی بیشتر از حد نیاز، مشکل بزرگی در هدررفت داروها و هزینه های گزاف شده است و از طرفی مدتی پس از نگهداری این داروها در گوشه ای از یخچال و جعبه داروها، به عنوان مواد دور ریختنی به چرخه طبیعت باز می گردند و مشکلاتی را برای محیط زیست و سلامت به دنبال خواهند داشت.

کم نیستند افرادیکه بدون مراجعه به پزشک و به صورت خودسر از داروهایی که در منزل دارند، استفاده و یا با مراجعه به داروخانه‌ها و گفتن علایم بیماری خود دارو دریافت می کنند، در حالیکه بر اساس بررسی های انجام شده میزان تجویز داروها با جمعیت کشور و وضعیت اپیدمیولوژیک بیماری‌ها مطابقت ندارد و نظام دارویی کشور همچنان با مشکل مصرف بی‌رویه و خودسرانه روبرو است.

به گفته متخصصصان، آنتی بیوتیک ها که سبب کشتن میکروب ها یا توقف تکثیر آنها می شوند، در بین داروهای امروزی بیشترین حجم تجویز را به خود اختصاص داده به طوریکه بیش از ۵۰ درصد پزشکان، انواع آنتی بیوتیک ها را تجویز می کنند.

داروهای ضدمیکروبی سالانه جان میلیون ها انسان را نجات می دهند، اما باید از این داروها به صورت مسوولانه و منطقی استفاده کرد، چراکه مصرف بیش از حد و خودسرانه آنتی بیوتیک ها باعث مقاومت میکروبی شده و سلامت شهروندان را تهدید می کند.

تجویز حجم زیاد آنتی بیوتیک از سوی پزشک و یا استفاده خودسرانه بیماران یکی از مشکلات نظام دارو و درمان کشور محسوب می شود و از سوی دیگر سبب عوارضی مانند ایجاد لک بر روی دندان، بثورات جلدی در کودکان و نوجوانان، پولیپ مری، تغییر در کاهش ترشحات معده و ناراحتی های گوارشی می شود.

متخصصان می گویند هرچند برخی آنتی بیوتیک ها علیه انواع گسترده ای از عفونت ها موثر هستند، اما هر آنتی بیوتیکی مختص درمان بیماری خاص است و فقط علیه عفونت های باکتری، قارچ ها و انگل های بیماری زا مفید هستند و برای درمان بیماری های ویروسی تاثیری ندارند.

برخی از کارشناسان حوزه غذا و داور معتقدند آنتی بیوتیک ها دیگر قدرت سابق را ندارند، چراکه استفاده بیش از حد، خودسرانه و غیر منطقی از این قبیل داروها باعث شده این داورهای نجات بخش جان انسان، اثر بخشی کافی را نداشته باشند.

بر این اساس باکتری ها، قارچ ها، ویروس ها و انگل ها در برابر داروهایی که برای نابودی آنها طراحی شده طی پدیده ای به نام مقاومت میکروبی مقاوم می شوند در نتیجه درمان عفونت ها بسیار سخت یا ناممکن می شود.

خطر آفرینی مقاومت میکروبی و افزایش مرگ و میر

براساس نظامنامه علم پزشکی، مصرف خوسرانه آنتی بیوتیک ها و سایر داروها بدون تشخیص دقیق توسط پزشکان به مقاومت میکروب ها در بدن می انجامد و مصرف کنندگان این گونه داروها بدون آنکه از عواقب این روش خطرناک آگاهی داشته باشند در واقع مرگ تدریجی خود را رقم می زنند.

در این سال ها بسیاری از مردم حسب تجربه مقطعی از مصرف یک یا چند داروی تجویزی توسط پزشک معالج در موارد ابتلای مشابه بدون مراجعه به پزشک، مستقیم وارد داروخانه شده و داروی های مختلفی از جمله آنتی بیوتیک ها را تهیه و مصرف می کنند.

بنا به گفته متخصصان علم پزشکی، بیشتر داروها از جمله آنتی بیوتیک ها دارای منشا شیمیایی بوده و اگر چه برای یک یا چند نوع بیماری مشابه قابل مصرف هستند اما مداومت در مصرف آنها بروز بیماری های دیگری را در پی دارد و گاهی مصرف خودسرانه دارو به ویژه آنتی بیوتیک ها، زندگی فرد را فدای سهل انگاری می کند.

آنتی بیوتیک ها از جمله داروهایی هستند که متخصصان علم پزشکی برای تجویز آنها وسواس خاصی به خرج می دهند چراکه به گفته پزشکان مصرف بی رویه این داروها بیش از سایر داروها عوارض مرگبار دارد.

بنا بر اظهارات پزشکان هر بیماری تب دار عفونی نیست و هر بیماری عفونی به مصرف آنتی بیوتیک نیاز ندارد، بیش از ۹۵ درصد از بیماری‌های تنفسی فصل سرما، ویروسی است و برای درمان آنها نیازی به تجویز آنتی‌بیوتیک نیست و در کمتر از پنج درصد از موارد ابتلا به بیماری‌های تنفسی در فصل سرما، احتمال بروز عفونت میکروبی وجود دارد که برای آن آنتی بیوتیک تجویز می‌شود.

بیشترین میزان فروش داروها مسکن و آنتی بیوتیک است

یکی از کارکنان داروخانه های خرم آباد گفت: بیشترین داروی خریداری شده غیر نسخه ای در طول روز توسط مشتریان مربوط به داروهای مسکن و آنتی بیوتیک ها است که اغلب بدون مراجعه به پزشک خریداری می شود.

علی نظری افزود: آنتی‌بیوتیک‌ها از داروهای پر مصرف داروخانه ها هستند و گاهی بیماران مصرانه بر خرید آنتی بیوتیک و یا داروهای مورد نظر خود تاکید دارند.

وی اظهار داشت: آنتی‌بیوتیک‌ها از داروهای پرفروش داروخانه ها هستند که بسیاری از افراد با بروز اولین نشانه‌های سرماخوردگی آنها را به طور خودسرانه مصرف می کنند.

وی با اشاره به اینکه شهروندان حتی برای یک گلو درد و سرماخوردگی جزئی نیز داروهای آموکسی سیلین و یا سفالکسین تهیه می کنند، عنوان کرد: مقاومت میکروبی یا همان بی‌اثر شدن آنتی‌بیوتیک‌ها، یک پاندمی خاموش محسوب می‌شود که سلامت جامعه را تهدید می کند.

در این میان مهمترین عامل بازدارنده از مصرف خودسرانه و بی رویه داروها ترویج سواد سلامت در بین جامعه است که امری بدیهی به نظر می رسد و نیازمند عزمی همگانی می باشد.

سواد سلامت، دانش و مهارت افراد برای دریافت صحیح مفاهیم سلامت از طریق منابع درست است تا بر اساس آن سبک زندگی سالمی را در پیش گیرند و نه تنها در امور فردی و اجتماعی زندگی باکیفیت‌تری را تجربه ‌کنند بلکه به اطرافیان خود هم کمک دهند.

آخرین شاخصی که در خصوص سواد سلامت در کشور وجود دارد مربوط به سال ۱۳۹۴ است و بر اساس این شاخص، سواد سلامت مردم کشور از ۱۰۰ نمره، ۶۸ بوده است.

مصرف خودسرانه دارو تهدیدی برای سلامت جامعه

معاون غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی لرستان گفت: موضوع مهمی که در مصرف خودسرانه و بدون تجویز آنتی بیوتیک ها باید مورد توجه قرار گیرد، ایجاد مقاومت باکتریایی است.

دکتر رضا سپهوند افزود: در مواردی نیز تجویز غیر منطقی آنتی بیوتیک ها برای بیمارانی که نیاز واقعی به مصرف آن ندارند، مثل بیماری های ویروسی سرماخوردگی و آنفلوآنزا، تاثیری بر روند درمان فرد ندارد.

وی با اشاره به اینکه آنتی بیوتیک ها، داروهایی برای از بین بردن باکتری ها هستند، اظهار داشت: اصلی ترین عارضه مصرف آنتی یبوتیک ها مقاوم شدن باکتری هاست، چراکه باکتری ها حین مصرف این داروها، در مکانیسم دفاعی خود تغییرات ژنتیکی ایجاد و بدن بیمار نسبت به دارو و آنتی بیوتیک مقاوم می شود.

معاون غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی لرستان یادآور شد: بیمار در این موارد در صورتیکه دچار عفونت باکتریایی شود، درماشن سخت خواهد شد، چراکه بدن بیمار نسبت به آنتی بیوتیک ها مقاوم شده است.

سپهوند افزود: بر این اساس توجه به مصرف بی رویه و خودسرانه داروها به ویژه آنتی بیوتیک ها امری ضروری و مردم باید در مصرف آن دقت کنند.

وی تاکید کرد: برخی افراد در مواردی به اطرافیان خود پیشنهاد مصرف آنتی بیوتیک می دهند در حالیکه ممکن است بیماری افراد با یکدیگر متفاوت باشد، از طرفی هر فردی باید با تجویز پزشک شروع به مصرف دارو کند، این در حالیست که برخی با مراجعه به پزشک اصرار به تجویز آنتی بیوتیک دارند و تلاش می کنند پزشک را برای تجویز داروی مد نظر خود قانع نمایند.

معاون دانشگاه علوم پزشکی لرستان با اشاره به عواقب خطرناک مصرف خودسرانه و بی رویه آنتی بیوتیک ها ادامه داد: افزایش مقاومت میکروبی و باکتریایی در بین افراد، سلامت جامعه را به مخاطره می اندازد که نهادینه شدن فرهنگ مصرف صحیح دارو در جامعه یک ضرورت اجتناب ناپذیر است.

سرانه مصرف دارو در ایران بیش از میانگین جهانی است

رییس دانشگاه علوم پزشکی لرستان می گوید: مداوای بیماران و تجویز دارو باید توسط پزشکان انجام و افراد از مصرف خودسرانه دارو پرهیز کنند، چراکه علاوه بر اینکه تهدیدی برای سلامت افراد است سلامت جامعه را نیز به خطر می اندازد.

دکتر بهرام دلفان با بیان اینکه میانگین اقلام دارویی تجویز شده توسط پزشکان سه یا چهار مورد اعلام شده است، اضافه کرد: البته در مواردی بنا بر نظر پزشک امکان تجویز اقلام بیشتری نیز وجود دارد، ولی در مجموع میانگین تجویز دارو در کشور ما نسبت به متوسط جهانی بالاتر است.

وی ادامه داد: یکی از علل مصرف بی رویه دارو دخالت بیماران در تجویز پزشک است، در حالیکه تجویز دارو موضوعی مهم، پیچیده و نیازمند دانش و تخصص لازم است که باید بر پایه علمی باشد، چراکه کوچکترین تغییر در میزان مصرف دارو بر تاثیرگذاری آن ارتباط مستقیم دارد.

رییس دانشگاه علوم پزشکی لرستان عنوان کرد: دخالت در تجویز دارو توسط بیماران، در مواردی باعث افزایش میانگین مصرف برخی اقلام دارویی شده است که این روند بسیار خطرناک و غیر علمی است.

دلفان یادآور شد: مصرف خودسرانه دارو توسط افراد و استفاده از دارو و نسخ قبلی نیز از فرهنگ های غلط است که در موارد بسیاری دیده شده افراد با مراجعه به داروخانه خواستار دریافت دارو بر اساس نسخ قبلی خود هستند.

وی افزود: بر اساس قانون برخی اقلام دارویی مانند قرص سرماخودگی و سردرد بدون نسخه پزشک نیز مجوز فروش دارند، اما در نهایت افراد باید جهت درمان و دریافت دارو با مراجعه به پزشک و بدون دخالت در تجویز، مراحل درمان خود را پیگیری کنند.

رییس دانشگاه علوم پزشکی لرستان تاکید کرد: مصرف خودسرانه دارو عواقب خطرناکی برای افراد و جامعه دارد و مقاومت میکروب ها باعث به خطر افتادن سلامت جامعه و هزینه های اقتصادی سنگین برای کشور خواهد شد.

مصرف بیش از حد و بدون نسخه سبب رسوب دارو در کبد و کلیه می‌شود

متخصص بیماری‌های کلیه و مجاری ادراری نیز گفت: یکی از مهمترین عوارض مصرف خودسرانه آنتی‌ بیوتیک‌ ها آسیب به کبد و کلیه‌ها است، به طوری‌که برخی آنتی‌ بیوتیک‌ ها برای کبد و تعدادی دیگر برای کلیه‌ ها تولید سم می کنند.

دکتر سعید امامی افزود: مصرف بیش از حد و بدون نسخه دارو، فعالیت یکی از مهمترین ارگان‌های بدن را با اختلال روبرو و عوارض بعدی آن سلامتی فرد را به شدت به خطر می‌اندازد.

وی مقاومت میکروبی را از دیگر عوارض مصرف خودسرانه آنتی‌ بیوتیک‌ ها عنوان و اضافه کرد: مقاومت میکروبی سبب می‌شود اگر بیماری به عفونت مبتلا شد، آن آنتی‌بیوتیک برای وی پاسخ ندهد و بهبود و سلامتی حاصل نشود.

این پزشک متخصص ادامه داد: اگر مقاومت میکروبی در یک جامعه بالا برود، با مشکلات بسیاری روبرو خواهیم شد و سیستم بهداشت و درمان مختل می‌شود.

امامی با تاکید بر نظارت بیشتر بر عرضه بدون نسخه آنتی‌ بیوتیک‌ها در کشور توصیه کرد: افراد بدون نظر و مشورت دکتر از مصرف دارو به ویژه آنتی‌ بیوتیک‌ ها پرهیز و سواد خود را نسبت به خود مراقبتی افزایش دهند.

گزارش ۲ هزار و ۲۹۳ مورد مسمومیت دارویی به اورژانس لرستان

مدیر روابط عمومی اورژانس پیش بیمارستانی لرستان گفت: امسال ۲ هزار و ۲۹۳ مورد مسمومیت دارویی به اورژانس استان گزارش شده است که از این تعداد یک هزار و ۴۴۷ نفر به مراکز درمانی منتقل شدند.

علی محمدی اظهار داشت: بسیاری از داروها مانند داروهای آرام‌بخش، آنتی‌هیستامین‌، مکمل‌های آهن و ویتامین نیازی به نسخه پزشک ندارند و مصرف مقدار بیشتر این داروها باعث مسمومیت می‌شود که کودکان و افراد مسن در برابر مسمومیت دارویی بسیار آسیب‌پذیر هستند.

وی ادامه داد: لحظات اولیه پس از بروز مسمومیت، برای نجات فرد حیاتی است بنابراین بلافاصله پس از مواجهه با ‏موارد ‏مسمومیت باید جهت دریافت اطلاعات صحیح با شماره تلفن ۱۱۵ ‏تماس ‏گرفته شود.

مدیر روابط عمومی اورژانس پیش بیمارستانی لرستان افزود: واحد تریاژ تلفنی اولین محل برقراری ارتباط بین مددجو و سیستم فوریت‌های پزشکی است که این واحد به عنوان خط اول پاسخگویی، مستقیم و بدون واسطه با مددجو ارتباط برقرار کرده، علت تماس را ارزیابی و بر اساس دستورالعمل مربوطه علاوه بر درخواست اعزام واحدهای عملیاتی بر حسب مورد، به فرد تماس گیرنده مشاوره می دهد تا در حد امکان، بروز عوارض متعاقب حادثه یا بیماری را به حداقل رساند.

به گفته محمدی هر ساله افراد بسیاری دچار عواقب جبران‌ناپذیر مسمومیت با داروهای رایج مانند آسپرین و استامینوفن می‌شوند.