تا همین چند هفته پیش کمتر کسی باور می‌کرد سیر تحولات و دگرگونی‌ها در خاورمیانه به این سرعت از غزه و لبنان به سوریه برسد و نیروهای مسلح مخالف دولت «بشار اسد» با سرعتی عجیب بتوانند شهرهای مهم سوریه را یکی پس از دیگری و با کمترین مقاومت و درگیری نظامی تسخیر کنند.
نیویورک تایمز: ترکیه به صراحت از مخالفان اسد حمایت و برای آنها آرزوی موفقیت کرده است. در مقابل، به نظر می‌رسد ایالات متحده هنوز به جمع‌بندی درستی از تحولات و آینده سوریه نرسیده است
این در حالی بود که حتی دمشق پایتخت سوریه در کمتر از یک روز سقوط کرد. سرعت تحولات به گونه‌ای بوده که اغلب تحلیلگران را پشت سر گذاشته و از تحلیل‌های آنها جلو زده است.
با توجه به اهمیت تحولات سوریه و پیامدهایی که برای توازن قدرت در خاورمیانه در پی دارد، اغلب رسانه‌ها به این تحولات پرداخته‌اند. همانند اغلب رسانه‌های مهم جهان، رسانه‌های مطرح آمریکایی نیز در روزهای اخیر تحولات سوریه را رصد کرده و به بررسی و ارزیابی ابعاد، پیامدها و آینده پیشِ روی نظام سیاسی سوریه پرداخته‌اند.
تغییر موازنه و معادلات منطقه‌ای با سقوط نظام اسد
نکته قابل تامل اینکه یکی از مشترکات گزارش‌های یادشده همین شگفتی از شتاب تحولات بوده که البته می‌تواند به آثار و پیامدهایی درازمدت و عمیق بر جای بگذارد و سایر کنشگران و کشورهای منطقه را از خود متاثر سازد چنان‌که «نیویورک تایمز» هفتم دسامبر (۱۷ آذرماه)، در مقاله‌ای به قلم «فرناز فصیحی» به مساله خروج نیروهای ایرانی از سوریه پرداخته و ضمن اشاره به حمایت‌های تهران از سوریه طی حدود چهار دهه گذشته احتمال تغییر موازنه قدرت در خاورمیانه و پدیدار شدن چرخش‌هایی در سیاست منطقه‌ای جمهوری اسلامی ایران را مطرخ ساخته است.
همین رسانه یک روز بعد در گزارش دیگری با عنوان «چگونه جنگ داخلی در حال تغییر در سوریه را درک کنیم؟»، به بررسی ابعاد تحولات این کشور شامل خطوط درگیری، نیروها و گروه‌های داخلی درگیر، بازیگران خارجی و پیامدهای این تحولات پرداخته است. آنچه در این گزارش برجسته می نماید، نقش بازیگران خارجی است؛ چه در آغاز تحولات سوریه در سال ۲۰۱۱ و فرایند کمک به بقای حکومت بشار اسد و چه در حال حاضر که نیروهای مسلح شهرهای سوریه را یکی پس از دیگری به تصرف خود در آورده‌اند.
نیویورک تایمز به نوعی انعکاس دهنده مواضع اخیر «دونالد ترامپ» و رهبران تل‌آویو است که گفته‌اند درگیری‌های حامیان خارجی بشار اسد طی سال‌های گذشته شامل ایران، روسیه و حزب‌الله موجب غفلت از تحولات سوریه شده و پیشروی سریع معارضان شوکه‌کننده بوده است.
واشنگتن پست: قدرت‌گیری مجدد گروه‌های سلفی و جنگ قدرت میان گروه‌های مختلف می‌تواند پیامدهای امنیتی جدی برای همسایگان سوریه و همچنین صدها نیروی آمریکایی مستقر در پایگاه‌های نظامی در جنوب و شمال شرق سوریه داشته باشد
به نوشته این روزنامه، در حال حاضر مهم‌ترین بازیگران خارجی در تحولات سوریه شامل ترکیه، رژیم اسرائیل و ایالات متحده آمریکا است. در این میان، ترکیه به صراحت از مخالفان اسد حمایت و برای آنها آرزوی موفقیت کرده است. در مقابل، نظر می‌رسد ایالات متحده هنوز به جمع‌بندی درستی از تحولات و آینده سوریه نرسیده و به همین خاطر اقدام خاصی در این زمینه انجام نمی‌دهد. رژیم اسرائیل نیز تا قبل از تعیین تکلیف تحولات، نظاره‌گر تحولات بوده و صرفا به واکنش علیه حضور ایران و حزب الله در سوریه از طریق اقداماتی مانند حملات هوایی پرداخته است.
نگرانی آمریکایی‌ها از گسترش ایدئولوژی تکفیری‌های مسلح
«واشنگتن پست» دیروز در گزارشی با عنوان «پیشروی گسترده شورشیان سوری، ترس ایالات متحده از تسلط اسلام‌گرایان را زنده می‌کند»، نگرانی دولت آمریکا از آینده حکومت سوریه و سلطه اسلام‌گرایان سنی بر این کشور را واکاوی کرده است. از دید نویسنده مقاله این رسانه، گروه تحریرالشام که آمریکا آن را در فهرست گروه‌های تروریستی قرار داده، تغییرات ظاهری بسیاری داشته و قول داده به تنوع قومی و مذهبی در سوریه احترام بگذارد.
نویسنده می‌افزاید: پیشروی‌های سریع تحریرالشام نشان از موفقیت نزدیک آنها دارد اما ایالات متحده همچنان نگران ایجاد یک گروه سلفی تندرو در قلب منطقه شامات است که می‌تواند گسترش‌دهنده ایدئولوژی سلفی-جهادی باشد. همچنین، مشخص نیست که آیا سایر گروه‌های مسلح از سقوط قدرت بشار اسد برای به دست آوردن قلمرو جدید سوء‌استفاده خواهند کرد یا خیر. یکی از ذینفعان احتمالی بحران کنونی، دولت اسلامی (داعش) است که دارای سلول‌هایی در روستاها و شهرهای بیابان‌های مرکزی و شرقی سوریه است.
به ادعای نویسنده، قدرت‌گیری مجدد این گروه‌های سلفی و جنگ قدرت میان گروه‌های مختلف می‌تواند پیامدهای امنیتی جدی برای همسایگان سوریه و همچنین صدها نیروی آمریکایی مستقر در پایگاه‌های نظامی در جنوب و شمال شرق سوریه داشته باشد.
وحشت اسرائیل از آینده نامعلوم سوریه
«سی.ان.ان» در گزارشی با عنوان «نگاه هراسان اسرائیل به سوریه و پایان تنش‌زدایی ۵۰ساله» به نگرانی رژیم صهیونیستی نسبت به آینده تحولات سوریه پرداخته است. نویسنده این گزارش مدعی است رهبران صهیونیستی با ترس و وحشت وقایع سوریه را نظاره می‌کنند زیرا ۵۰ سال مدیریت تنش در عرض چند ساعت به پایان رسید.
سی.ان.ان: اسرائیل نگران گسترش نفوذ ایران و حزب الله لبنان بود در سوریه بود اما در کل این تنش‌ها مدیریت می‌شد و آنها خواهان حذف بشار اسد از قدرت نبودند
در گزارش سی.ان.ان آمده است: استدلال اسرائیلی‌ها این است که در دهه‌های گذشته به حضور خانواده اسد در قدرت و حفظ وضعیت موجود عادت کرده بودیم. به گفته آنها، هرچند بشار اسد متحد رژیم اسرائیل نبود و زد و خورد و تنش‌هایی نیز بین طرفین وجود داشت و به ویژه اسرائیل نگران گسترش نفوذ ایران و حزب الله لبنان بود، اما در کل این تنش‌ها مدیریت می‌شد و آنها خواهان حذف بشار اسد از قدرت نبودند. به گفته آنها، ما کاملا نمی‌دانیم شورشیان چه کسانی هستند و چگونه قدرت خود را اعمال خواهند کرد. البته با حذف بشار اسد از قدرت، جمهوری اسلامی ایران یکی از مهم‌ترین متحدان استراتژیک خود را از دست داده است.
جنگ‌هایی که سرنوشت اسد را رقم زد
سی.ان.ان در گزارش دیگری با عنوان «دو جنگ سرنوشت سوریه را تغییر داد؛ فهم آنچه در ادامه رخ خواهد داد غیرممکن است»، به پیامدهای دو جنگ اوکراین و لبنان بر تحولات اخیر سوریه پرداخته است. از منظر نویسنده، سرنوشت بشار اسد که به سرعت در حال تغییر است در واقع در داخل سوریه تعیین نشد، بلکه در جنوب بیروت و دونتسک رقم خورد. بدون قدرت نیروی هوایی روسیه و کمک ایران و حزب الله، او در نهایت سقوط کرد. به ادعای نویسنده، شاید کمتر کسی باور می کرد که دامنه جنگ روسیه در اوکراین که ۳۴ ماه پیش شروع شد، به سوریه و سرنوشت حکومت بشار اسد برسد. از سوی دیگر، حزب الله لبنان نیز پس از دو ماه حمله شدید اسرائیل علیه مواضع این گروه، بخش زیادی از توان رزمی و اطلاعاتی خود را از دست داد.
در این گزارش نیز ادعاهای سران واشنگتن و تل‌آویو انعکاس می‌یابد که مشکلات روسیه در جنگ اوکراین موجب شد سوریه اهمیت سابق خود را برای مسکو از دست بدهد و حمله اسرائیل به حزب الله نیز آسیب‌هایی جدی به بدنه تسلیحاتی و رزمی این گروه وارد کرد. به ادعای تحلیلگر سی.ان.ان، ایران نیز در شش ماه گذشته مسائل خاص خود را داشته و با ریسک درگیری‌هایی بزرگ‌تر با اسرائیل و آمریکا مواجه بوده است.
نظر شما