به گزارش ایرنا، ابریشم به عنوان ظریف‌ترین، محکم‌ترین، پردوام‌ترین و پرجلاترین نخ جهان، دیرینگی بسیاری دارد و نمونه‌های فاخر دست‌بافته‌های ساکنان سرزمین‌های گوناگون از جمله ایران و چین، بخشی از تاریخ پرافتخار این کشورها است.
طبق اعلام کارشناسان، نخستین بازمانده‌های تولیدات ابریشمی ایران مربوط به تپه مارلیک گیلان متعلق به سه هزار سال قبل از میلاد است و با ورود اسلام، این هنر در ایران رونق بیشتری پیدا کرد و بعدها دست بافته‌های ابریشمی با تلفیق طلا و نقره تولید شد.
در تعداد زیادی از استان‌ها، پرورش کرم ابریشم و تولید سنتی این نخ برای بافندگی رایج است و گلستان به ویژه مناطق شرقی این استان نیز تولید آن شامل «بافت انواع پارچه، روسری، چادرشب و دستمال ابریشمی» بیشتر نزد زنان مینودشت، رامیان و ترکمن‌های کلاله و مراوه‌تپه رایج است.
پارچه‌های ابریشمی با طرح‌های ساده، راه راه، چهارخانه و نقوش هندسی توسط دستگاه بافت دستی با پنهای نزدیک به ۳۰ در ۴۰ سانتیمتر و به درازای ۱۰۰ متر و یا بیشتر تولید می‌شود و مواد اولیه آن شامل الیاف ابریشمی، رنگ، نخ‌های طلایی و نقره‌ای است.
یکی از ابزارهای اصلی بافت «دار یا دستگاه بافت» است که شامل یک نورد چوبی می‌شود و عملکرد آن در دستگاه محکم کردن نخ ابریشم و تابیدن پارچه به دور آن و ردیف‌کردن نخ‌ها جهت بافندگی است.
دادن مهر اصالت ملی به چهار اثر ابریشم‌بافی گلستان
مسوول حوزه توسعه، آموزش، ترویج و طراحی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی گلستان به خبرنگار ایرنا گفت: نزدیک به پنج هزار هنرمند صنایع دستی استان در ابریشم‌بافی و چادر شب‌بافی فعالیت می‌کنند که بیشتر در مینودشت، رامیان و منطقه ترکمن صحرا سکونت دارند.
سکینه عبدالله‌نژاد افزود: تاکنون چهار اثر «فاطمه بای و زهرا کوهساری» شال ابریشم‌بافی از رامیان و «محمدعلی رجبی» رومیزی با طرح چادرشب بافی از روستای عزیزآباد کلاله موفق به دریافت مهر اصالت از وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی شد.
وی ادامه داد: گواهی مهر اصالت ملی ۲ اثر فاطمه بای در بخش بافت و رنگرزی چند روز گذشته به این هنرمند پیشکسوت رامیانی داده شد.
به گزارش ایرنا، معاونت صنایع دستی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی از سال ۱۳۹۰ برگزاری داوری نشان ملی مرغوبیت صنایع دستی را بر پایه اهداف سازمان یونسکو در خصوص دادن نشان مرغوبیت صنایع دستی شامل ایجاد استانداردهای دقیق مرغوبیت در صنایع دستی، ترویج نوآوری و کمک به بازاریابی این محصولات همچنین برای حضور موفق‌تر در برنامه داوری بین‌المللی پایه‌گذاری کرد.
داوری نشان ملی صنایع دستی کشور رویدادی است که دوسالانه با اهداف معین بر روی آثار تولیدی صنایع دستی کشور توسط هیات داوران متشکل از متخصصان و خبرگان صنایع دستی در داخل و بیرون از سازمان انجام می‌شود و هیات داوران محصولات دریافتی را بر اساس چهار معیار مرغوبیت، اصالت، نوآوری، قابلیت بازاریابی و ۲ پیش‌شرط احترام به ارزش‌های محیط زیست در به‌کارگیری مواد و تکنیک‌های تولید و مسوولیت اجتماعی ارزیابی کرده و آثار منتخب گواهی (نشان) مرغوبیت صنایع دستی دریافت می‌کنند.
خام فروشی و رنگرزی با ترکیب شیمیایی چالش ابریشم بافی در گلستان
این کارشناس، خام فروشی و رنگرزی با ترکیب شیمیایی را از چالش‌های ابریشم بافی در گلستان برشمرد و گفت: هنرمندان ابریشم‌باف با وجود اینکه در کنار این رشته در نوغانداری و پرورش کرم ابریشم هم فعال هستند با به‌دلیل نبود کارگاه فرآوری مواد اولیه، پیله تر را به صورت خام می‌فروشند و مجبور به خرید مواد اولیه با قیمت بالا از دیگر استان‌ها می‌شوند.
عبدالله‌نژاد شرط حمایت از هنرمندان ابریشم باف را کمک به ایجاد کارگاه‌های فرآوری مواد اولیه و توسعه توتستان دانست و افزود: کاهش هزینه‌ها برای خرید مواد اولیه باعث رونق بیشتر این هنر در گلستان می‌شود.
وی ادامه داد: در رنگ آمیزی بیشتر تولیدات ابریشم بافی گلستان از ترکیب شیمیایی استفاده می‌شود که علاوه بر سنگین کردن پارچه هنگام شست و شو رنگ پس می‌دهد.
مسوول حوزه توسعه، آموزش، ترویج و طراحی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی گلستان گفت: نزدیک به پنج سال است که با همکاری استادکاران پیشکسوتی از جمله فاطمه بای تمرکز خود را بر احیای رنگرزی سنتی (تهیه رنگ از موادطبیعی) و آموزش آن به هنرمندان این رشته قرار دادیم.
عبدالله‌نژاد، زرد، سفید، مشکی، سومه‌ای، زرشکی، بنفش و سبز را از رنگ‌های مورد استفاده در تولیدات ابریشمی گلستان دانست و بیان کرد: با استفاده از مواد طبیعی، رنگ‌های دیگری مانند لیمویی، کرم، طیف‌های مختلف سبز، گلبهی، کالباسی و نارنجی را می‌توان در تولیدات ابریشمی به‌کار برد.
موفقیت پیشکسوت ابریشم بافی رامیان در رنگرزی با مواد طبیعی
رییس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی رامیان هم به ایرنا گفت: ۲ اثر «فاطمه بای» هنرمند پیشکسوت حوزه صنایع دستی این شهرستان در رشته ابریشم‌بافی موفق به دریافت مهر اصالت ملی شد.
محسن وحیدی با اشاره به استفاده هنرمندان ابریشم باف از رنگ‌های ترکیبی شیمیایی که باعث پس دادن رنگ بر اثر شست و شو و رطوبت می‌شود، اظهار کرد: روش خانم بای در بافت و رنگ آمیزی شال ابریشم بدون دخالت مواد شیمیایی باعث موفقیت این هنرمند و اعطای مهر اصالت به آثار وی شد.
وی از سابقه بیش از ۵۰ ساله این بانوی هنرمند در نوغانداری، ابریشم‌کشی، رنگرزی و نساجی سنتی خبر داد و گفت: روش رنگرزی این هنرمند، به طور کامل سنتی است و رنگ محصولات را از عناصر طبیعی مانند پوسته درختان و گیاهان تهیه می‌کند.
وحیدی با اشاره به فعالیت نزدیک به ۲ هزار هنرمند صنایع دستی دارای پروانه در رامیان، افزود: رشته اصلی این هنرمندان ابریشم بافی است که با توجه به بالا رفتن هزینه تولید در چند سال اخیر به تولید محصولات نخی مانند چادر شب بافی نیز روی آوردند.
وی ادامه داد: هنرمندان صنایع دستی رامیان علاوه بر تولید محصولات ابریشمی، در فصل بهار در زمینه نوغانداری و پرورش کرم ابریشم فعالیت دارند و با توجه به نداشتن بازار فروش دائمی، بیشتر محصولات آنها خارج از استان گلستان به فروش می‌رسد.
رییس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی رامیان، نبود بازار فروش دائمی و ضعیف بودن تبلیغات را از چالش‌های اصلی هنرمندان صنایع دستی این شهرستان برشمرد و گفت: بازارچه‌های موقت به مناسبت‌های مختلف برپا می‌شود اما پیگیر تامین زمین از سوی شهرداری و ساخت بازارچه دائمی صنایع دستی در رامیان هستیم تا دغدغه هنرمندان برای فروش محصولاتشان کاهش یابد.
معاون صنایع‌دستی و هنرهای سنتی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی گلستان هم در دیدار اخیر خود با فاطمه بای هنرمند ابریشم باف رامیان، بیان کرد: این استادکار پیشکسوت ابریشم‌بافی با بیش از ۸۰ سال سن، از کودکی در این رشته فعالیت داشته و به تمامی فرآیند تولید پوشاک سنتی قوم قزلباش منطقه رامیان آگاهی کامل دارد و نوآوری‌ها و ابتکارات ارزنده‌ای در تولید پیله کرم ابریشم، پرداخت الیاف، رنگرزی و احیای پوشاک بومی منطقه دارد.
مریم حاجی‌ابراهیمی افزود: پیشکسوتان بومی و فعال در حوزه صنایع‌دستی و هنرهای سنتی گنجینه‌های زنده بشری هستند که می‌توانند به‌عنوان دایره‌المعارف رشته تخصصی فعالیت خود، اطلاعات ارزنده‌ای را به نسل بعد و جامعه مخاطب انتقال دهند.
به گزارش ایرنا، پرورش کرم ابریشم و تولید سنتی ابریشم برای بافندگی به‌عنوان بیست و یکمین عنصر میراث‌فرهنگی ناملموس ایران مشترک با افغانستان، آذربایجان، ترکیه، تاجیکستان، ترکمنستان و ازبکستان به ثبت جهانی رسید.
نظر شما