تکامل ذوق و سلیقه زنان عشایر با صنایع دستی

به گزارش ایرنا، هنوز هم پس از سالیان سال زنانی هستند که در زندگی های شهری، عشایری و روستایی با صنایع دستی نقش موثری در تکرار و تکامل این صنعت دارند، صنایع دستی در هر منطقه و شهر و روستا خاستگاهی برگرفته از داشته ها و فراوانی های آن منطقه دارد که با هنر و بینش انسانی آمیخته با ذوقی زنانه شکل گرفته است.

روزگارانی در فراز و نشیب زندگی ها کوچ نشینی زنان با هر آنچه ظرفیت آن شیوه زندگی بود تار و پود صنایع دستی را شکل می دادند و هنوز هم در همین شیوه زندگی نقش زنان با صنایع دستی در تولید و کمک به سفره خانواده پررنگ است.

زن به عنوان مدیر داخلی خانه جایگاه و نقش ویژه ای در اقتصاد خانواده دارد، بانوان مشعل‌داران انتقال صنایع دستی بازمانده از فراز و نشیب تاریخ ایران زمین هستند که می‌خواهند هنرهای اصیل و غنی خود را به همگان نشان داده و با گسترش آن، از نابودی این قسمت از تاریخ جلوگیری کنند.

صنایع دستی، نمونه بارزی از جاذبه‌های میراث فرهنگی به شمار می رود و در هر شهر و دیاری همراه با جذابیت‌های منحصر به فرد همراه است، یکی از مهم ترین صنایع دستی و سنتی ایران که جایگاه بالایی در اقتصاد، اجتماع و فرهنگ دارد، قالی بافی است، این محصول، در کارگاه های کوچک یا فضای خانه تولید می شود.

صنایع دستی و امید به رونق سفره های کوچک محلی

صنایع دستی نشانه‌ای از تاریخ و قدمت کشور است، سالیان دور بخش عمده‌ای از صنایع دستی در روستاها و به دست زنان تولید می‌شد و این تجارت اقتصاد روستا را رونق می‌بخشید، اکنون رونق صنایع دستی عاملی برای احیای روستا، جلوگیری از مهاجرت مردم از روستا به شهرو درآمدزایی است اما در این مسیر حمایت هایی هم باید صورت گیرد تا این قابلیت محقق شود.

جاجیم بافی، از صنایعی است که در اکثر روستاهای ایران دنبال می‌شده این جاجیم‌ها از نظر ترکیب رنگ، نقوش و طرح از یکدیگر متمایزند، در این میان، جاجیم لرستان، هنر دست زنان عشایر، شهرت بسیاری دارد تولیدکنندگان جاجیم نخ‌های به دست آمده از پشم گوسفند را با رنگ طبیعی رنگ‌آمیزی کرده و با طرح‌هایی خاص جاجیم‌های بی بدیلی می‌بافند.

به گفته مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی لرستان عشایر و روستانشینان استان به دلیل سبک زندگی خود محصولات متنوعی در حوزه صنایع دستی و خوراک سنتی داشته اند که هنوز هم می تواند مورد توجه و استقبال گردشگران باشد، بازارچه ها، صنایع دستی محلی و محصولات غذایی روستاییان و عشایر که عموما هم با محوریت نقش زنان تولید می شوند از این نظر حائز اهمیت هستند که فرصتی برای معرفی و فروش این تولیدات است.

عطاء حسن پور افزود: استان لرستان دارای ۹۰ رشته فعال صنایع‌دستی است که از این تعداد بیش از ۵۰ رشته بومی استان هستند.

وی می افزاید: تعداد صنعتگران صنایع‌دستی استان به بیش از هشت هزار و ۵۰۰ نفر می رسد، قواره بری، گره چینی، ورشو سازی، گلیم‌بافی، دست‌بافت‌های عشایر، ماشته بافی، چوغا بافی، حَرَمی بافی، البسه محلی اقوام لر، حکاکی سنگ، خراطی، معرق، منبت، مقرنس و مشبک چوب، تراش سنگ‌های قیمتی و نیمه قیمتی، مس چکشی، موتابی، قلم‌زنی از مهمترین رشته‌های فعال صنایع‌دستی در استان است.

گرایش زنان به صنایع دست بافت

کارشناس میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی بروجرد گفت: گرایش به سمت صنایع دست بافت شامل جاجیم بافی و ماشته بافی از دیگر صنایع دستی مورد استقبال در شهرستان بروجرد به خصوص از سوی بانوان است، در مجموع بانوان به سمت صنایع دستی دست بافت گرایش بیشتری دارند اما گرایش به سوی قلم زنی بخصوص در زنان ساکن در شهرها بیشتر استقبال می شود.

حجت اله یارمحمدی بیان کرد: با اینکه زنان در حوزه های صنایع دستی به صنایع چوب و فلز گرایش کمتری نشان می دهند اما قلم زنی بر روی ورشو فارغ از جنسیت زن و مرد همواره در بروجرد مورد توجه قرار داشته که قلم زنی یکی از حرفه های مرتبط با کارهای جانبی ورشو است که در بروجرد به دلیل فراوانی کار با ورشو، هنرمندان زیادی به سمت و سوی قلم زنی رفته اند و آثار زیبایی را مانند سینی، فنجان، قوری، سماور و سایر تزئینات را خلق می کنند.

۳۵ درصد صنایع دستی توسط زنان عشایر تولید می شود

زنان عشایر هنوز هم با بسیاری از تولیدات دست نقش موثری در قوام و اساس شیوه زندگی عشایری دارند و یکی از همین نقش ها زنان، فعالیت های آنها در صنایع دستی است از جاجیم و فرش دست باف پهن شده در سیاه چادرها و چادرهای برزنتی عشایری تا گلیم و ماشته و البسه محلی و تولیدات و انواع فرآورده های لبنی که انجام می دهند.

به گفته هوشنگ نور محمدی مدیرکل امور عشایر لرستان، در راستای رونق و توسعه اشتغال امسال ۴۸۰ میلیارد ریال در بخش صنایع دستی و کشت گیاهان دارویی و تولیدات محصولات عشایری پرداخت شده که در نتیجه اقدامات انجام شده شاهد افزایش تولیدات محصولات عشایری بودیم.

رییس اداره امور عشایر بروجرد گفت: شهرستان بروجرد دارای ۷۰۰ خانوار عشایر است که ۳۵ درصد صنایع‌ دستی توسط عشایر تولید می‌شود، ظرفیت‌های خوبی در عرصه منابع طبیعی در مناطق عشایر وجود دارد که باید در حفظ و بهره‌گیری مناسب از آن بیش از گذشته کوشا باشیم.

نوراله مصطفی نژاد اضافه کرد: سازمان امور عشایری کشور در راستای ایجاد تنوع در اشتغال و درآمد عشایر که معیشت آنها فقط به دام و مرتع وابسته نباشد گردشگری عشایری، توجه به صنایع دستی و گیاهان دارویی را در اولویت قرار داده و در همین راستا در شهرستان بروجرد نیز برنامه هایی برای رونق گردشگری عشایری مورد توجه قرار گرفته است.

وی با اشاره به برپایی فروشگاه و بازارچه‌های تولیدات جامعه عشایر که در مناطق عشایری بروجرد با هدف جذب گردشگران و توقف آنها به منظور خرید این محصولات راه‌اندازی شده است، بیان کرد: در این بازارچه‌ها محصولات عشایری مانند صنایع‌دستی، محصولات لبنی، گیاهان دارویی، عسل و انواع ترشیجات و مواد غذایی از عشایر مستقیم خریداری می‌شود.

مصطفی‌نژاد با اشاره به ضرورت توسعه گردشگری با محوریت صنایع دستی اضافه کرد: گردشگران با سفر به مناطق عشایر علاوه بر اینکه با سنت‌ها، آداب و فرهنگ عشایری آشنا می شوند محصولات و تولیدات عشایری را به صورت مستقیم از طریق این فروشگاه‌ها خریداری می‌کنند.

رییس اداره امور عشایر بروجرد با اشاره به روستا بازارهای فعال در بروجرد گفت: فرش بافی، چیت بافی، حصیر بافی و کپور بافی و سایر صنایع دستی، گیاهان دارویی و محصولات لبنی از جمله محصولات تولیدی زنان عشایر بروجرد است، که در روستا بازار شهرستان توزیع می شود.

صنایع دستی هر قوم و ملتی، معرف ذوق و خلاقیت های آنان در پاسخ به ضرورت های مادی و معنوی در مرحله مشخصی از گسترش تاریخی است، انسان ها با توجه به خصوصیات فردی و نوع نیازهایشان، همواره با فعال نمودن ذوق و اندیشه و احساس با کمک داشته های موجود در صدد تغییر و تکامل و تولید بوده اند تا رفاه و آسایش بیشتری خلق کنند از این رو صنایع دستی تجلی ویژگی های فرهنگی و مظهر تمدن انسان های هر جامعه در گذر تاریخ است، مسیری که زنان در آن خلاق تر و موثر تر بوده اند.