فضا چه تأثیری بر مغز می‌گذارد؟

به گزارش گروه علمی ایرنا، وبگاه فیز در گزارشی آورده است: این موضوع که ریزگرانش (Microgravity) ماهیچه‌ها، استخوان‌ها، سیستم ایمنی و ادراک انسان‌ها را تغییر می‌دهد کاملاً مشخص است؛ اما اطلاعات کمی درباره تأثیر خاص آن بر مغز وجود دارد.

ریزگرانش به شرایطی گفته می‌شود که همانند بی‌وزنی و گرانش صفر است؛ اما نیروی گرانش صفر نیست.

دانشمندان مؤسسه پژوهشی اسکریپس (یک مؤسسه پژوهشی خصوصی آمریکایی در زمینه زیست‌پزشکی) با همکاری بنیاد سلول‌های بنیادی نیویورک با هدف کشف چگونگی واکنش سلول‌های مغز به ریزگرانش، توده‌های کوچکی از سلول‌های مغز مشتق از سلول‌های بنیادی به نام «ارگانوئیدها» را به ایستگاه فضایی بین المللی (ISS) در مدار نزدیک زمین فرستادند.

ارگانوئیدها سیستم‌‎های کشت سلولی سه‌بعدی هستند که می‌توان آن‌ها را «ارگان‌های کوچک» یا شبه‌اندام نامید؛ زیرا برخی ویژگی‌های اصلی چون تنوع چندسلولی و حتی عملکردی اندام‌های واقعی را تقلید می‌کنند.

آنچه باعث تعجب پژوهشگران شد این بود که ارگانوئیدها، یک ماه بعد که به زمین بازگردانده شدند، هنوز سالم بودند؛ اما سلول‌ها در مقایسه با ارگانوئیدهای یکسانی که روی زمین رشد کرده بودند، سریع‌تر بالغ شده بودند. آن‌ها به نورون‌های بالغ نزدیک‌تر بودند و نشانه‌هایی از تخصصی‌شدن در آن‌ها آشکار می‌شد.

دانشمندان برای بررسی نحوه تأثیر محیط فضا بر عملکردهای سلولی، الگوهای بیان آراِن‌اِی سلول‌ها، معیاری از فعالیت ژن، را با ارگانوئیدهای یکسانی که روی زمین نگه‌داری می‌شدند، مقایسه کردند و دریافتند ارگانوئیدهای رشدیافته در ریزگرانش در مقایسه با ارگانوئیدهایی که روی زمین بودند دارای سطوح بالاتری از ژن‌های مرتبط با بلوغ و سطوح پایین‌تری از ژن‌های مرتبط با تکثیر بودند؛ یعنی سلول‌هایی که در معرض ریزگرانش قرار دارند سریع‌تر رشد می‌کنند و کمتر تکثیر می‌شوند.